Uyku felci (karabasan) nedir? Tedavisi mümkün mü?
Hiç uyandığınız zaman kalkmaya çalışıp kalkamadığınız oldu mu? Hatta üzerinize bir baskı uygulanıyormuş gibi hissettiniz mi? Genellikle çoğu insan bu durumlara maruz kalmıştır. Uyku sırasında oluşan böyle durumlara uyku felci yani halk arasında karabasan denir. Karabasana karşı neler yapabiliriz ve tedavi yöntemlerine birlikte bakalım.
Uyku felci (karabasan), tablolara ve korku hikayelerine ilham veren bir olgudur. Araştırmacılar, insanların rüyalardan neden hareket edemeyerek uyandıklarını ve bazen halüsinasyon görmeye devam ettiklerini anlamaya başlıyor. İşte karabasan hakkında merak edilenler...
Rüyada karabasan görmek uyku bozuklukları arasında sık görülen sorunlarından biridir. Peki karabasan nedir? Halk arasında karabasan ya da karabasan basması olarak bilinen durum aslında tıbbi olarak tanımlanmış bir uyku bozukluğu çeşididir.
Uyku felci ya da “karabasan”, uyanma ya da nadiren uykuya dalma sırasında gelişen, bedenin geçici olarak hareket edememesi durumudur. Özellikle çalışanlar iş stresi nedeniyle “rüyada karabasan” olarak tanımlanan durumu yaşayabilir.
UYKU FELCİ NEDEN OLUR?
Peki uyku felci neden olur? Karabasan olarak da bilinen uyku felcinin ortaya çıkmasına yol açan etkenler aşağıdaki gibidir:
- Aç bir şekilde yatma,
- Depresyon gibi uyku sorunlarını tetikleyen durumlar,
- Düzenli bir uyku programının olmaması,
- Gün içerisinde aşırı uyuma eğilimi,
- Sırt üstü uyuma.
- Stres,
- Uyku sorunları için kullanılan ilaçların yan etkileri,
- Yaşam tarzında ya da çevrede ani değişiklikler yaşanması,
- Yemekten hemen sonra uyuma,
- Yoğun sigara ve alkol tüketimi,
- Yoğun ve düzensiz iş saatleri,
'KARABASAN'IN BELİRTİLERİ NELER?
Uyku felcinin belirtileri oldukça karakteristiktir ve hemen hemen herkes benzer belirtileri yaşar. Karabasanın aşağıdaki belirtilerini bilmek o anda yaşanan kaygı ve paniğin azalmasına yardımcı olabilir.
- Aşağı doğru ittiriliyor, bastırılıyor gibi hissetmek
- Uykudayken oda içerisinde bir varlık var gibi hissetmek
- Aşırı korku ve panik hissi
- Uyku sırasında veya hemen sonrasında halüsinasyonlar görmek
- Nefes darlığı yaşamak
- Göğüs kafesinin üstünde baskı hissetmek
- Ölecekmiş gibi bir hisse kapılmak
- Aşırı terlemek
KARABASAN TEHLİKELİ Mİ?
Karabasan yani uyku felci, bilim insanlarından bazılarına göre uykunun doğal bir ürünüdür ve herhangi tehlikeye neden olmaz. Ancak narkolepsi gibi hastalıklar neticesinde kişinin çok sık uyku felci yaşaması endişe verici olabileceğinden kişilerin yaşam konforunu olumsuz yönde etkiler. Çünkü uyku, bedenin ve zihnin enerji toplamasını ve yenilenmesini sağlayan en önemli araçlardan bir tanesidir. Çok sık uyku felci yaşayan kişilerin bir nörolog ve psikolog ile görüşmesinde fayda vardır.
KARABASAN (UYKU FELCİ) SIRASINDA NE OLUR?
Uyku felci sırasında kişi uyanık ve farkındadır, ancak vücudu geçici olarak hareket edemez hale gelir. Bu durum genellikle uyandığınızda veya uykuya geçmeye çalıştığınızda meydana gelir. Uyku felci sırasında aşağıdaki türden deneyimler yaşanabilir:
- Kaslar hareket edemez
- Konuşamama
- Solunum zorluğu
- Görsel ve işitsel halüsinasyonlar
- Korku ve panik
NEDEN BAZI KİŞİLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜYOR?
Uyku felci aşağıdaki durumlarda daha sık olarak görülmektedir:
- Narkolepsi (uyku döngüsü bozukluğu) hastalarında,
- Yüzüstü uyuyanlarda,
- Stresli dönemlerden geçenlerde,
- Yaşam biçiminde ani değişiklikler olanlarda,
- Çok az uyuyup, çok fazla alkol tüketenlerde.
Sıklıkla uyku felci geçirenlerde, narkolepsi aranır ve teşhis edilirse, bu hastalık tedavi edilerek uyku felcinden kurtulunabilinir.
TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?
Uyku felci genellikle tedavi gerektirmez, çünkü çoğu durumda kendiliğinden geçicidir. Ancak, uyku felci yaşayan kişilerde ciddi rahatsızlık, endişe veya yaşam kalitesinin olumsuz etkilenmesi söz konusu ise, bazı yönetim stratejileri veya tedavi seçenekleri düşünülebilir. Bu tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- Düzenli uyku alışkanlıkları geliştirmek,
- Stres yönetimi,
- Eğer uyku felci, uyku apnesi, narkolepsi veya diğer uyku bozuklukları ile ilişkilendiriliyorsa, uygun tedavi yöntemleri uygulanabilir.
- Meditasyon, derin nefes alma, gevşeme teknikleri gibi yöntemler,
- Bazı durumlarda, karabasan deneyimine eşlik eden korku ve endişeyi hafifletmeye yardımcı olabilecek psikoterapi seansları düşünülebilir.
- Çoğu durumda ilaç tedavisi gerekli olmasa da, bazen uyku bozukluklarına veya deneyimlenen semptomlara yönelik ilaçlar düşünülebilir. Ancak bu tür ilaçlar dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır ve bir doktor tarafından reçete edilmelidir.
Eğer uyku felci sık sık tekrarlıyor veya yaşam kalitesini ciddi şekilde etkiliyorsa, bir sağlık profesyoneli ile görüşmek önemlidir. Doktor, uygun tedavi veya yönetim seçenekleri konusunda size rehberlik edebilir.
