Ücrete enflasyon zammı yapılmaması haklı fesih sebebi değil
Okurlarımızdan soruların yanı sıra ilginç öneriler de geliyor. Bu hafta onlardan bazılarına yer verdik. Bir okurumuz, yıllarca İşsizlik Fonu'na para ödediği halde hiç işsizlik maaşı almadan emekli olanlara, biriken paranın bir kısmının ödenmesi önerisinde bulundu. Bir başka okurumuz ise emeklilikte yaşa takılanlar konusunda farklı bir talepte bulundu. Üniversitede öğrenci olduğu için 8 Eylül 1999 tarihinden önce işe giremeyip yaşa takılanlara hak tanınması gerektiğini söyledi. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, sizden gelen sorular ve önerileri yanıtladı.
Soru: İşsizlik Sigortası Fonu için benden her ay 40 lira, şirketimden de 80 TL prim kesiliyor. Benim için fona ödenen para bu sene bin 500 TL civarında. Hiç işsiz kalmadım, Allah izin verirse emekli olana kadar aynı şirkette çalışacağım. Benim gibi istikrarlı çalışan, hiç işsizlik maaşı almadan emekli olanlar için İşsizlik Fonu’na yatırılan para ne oluyor? Yanıyor mu? Bize geri dönüyor mu? Konu hakkında malumat sahibi değilim. Hiç işsizlik maaşı almamış olanlara, fonda biriken bu paranın hiç değilse yarısının emeklilikte topluca verilmesi gerekmez mi? Böyle bir uygulamanın çalışanlar ve işverenler için de pozitif etkisi olabileceğini düşünüyorum. (Seyfullah Öztürk)
Yanıt: Sayın Öztürk, pek çok çalışanın aklındaki soruya dikkat çekmişsiniz. Son derece haklısınız. Kanuna göre, işsiz kalmadan emekli olanlara fondan hiçbir para ödenmiyor. Oysa, çalışma yaşamı boyunca işsizlik primi yatırıp, hiç işsizlik maaşı almamış kişilere emekli olduklarında en azından kendi adına yatırılmış prime karşılık gelen tutar ödenmeli. Yasa yapıcıların bunu tartışması gerekir.
“ÜNİVERSİTEDE OKUDUĞU İÇİN 1999’DA İŞE GİREMEYENLERE HAK TANINSIN”
Soru: Kasım 1978 doğumluyum ve 1995 yılında üniversiteye girdim. 2000’de mezun olduğum ay işe başladım ve o günden bu yana kısa dönem askerlik hariç aynı iş yerinde çalışıyorum. Prim gün sayım 6000’i geçti. Lisedeki sınıf arkadaşlarımdan üniversiteyi kazanamayanlar o yaz işe başladı. Onlar 55 yaşında ve 1999 öncesi haklar ile emekli olabilirken, ben üniversiteye gittiğim için sonradan değişen ve o anda ne kaybettiğimizi anlamadığımız yasa sebebiyle ciddi bir mağduriyet yaşıyorum. Üniversite okuduğumuz için yaşıtlarımızdan 4-5 yıl geç işe başladık. O tarihte üniversite öğrencisi olan bizim yaş kuşağı açısından, 1999’da değişen emeklilik şartları yerine işe giriş tarihimiz üniversiteye giriş tarihi olarak düzeltilemez mi? (Süleyman Nurel)
Yanıt: Sayın Nurel, emeklilikte yaşa takılanlar konusuna farklı bir katkıda bulundunuz. Böyle bir düzenleme, öğrencilik dönemini borçlanma hakkıyla birlikte yapılabilir. Bu durum, yaşa takılanlar konusuyla birlikte ele alınmalı. Hayata geçirilmesinin oldukça zor olduğunu da vurgulamak gerekir.
ÜÇ KOŞULU YERİNE GETİRDİĞİNİZ TARİHTEKİ YAŞA TABİSİNİZ
Soru: Doğum tarihi: 01.01.1962
İşe giriş tarihi (SSK): 15.11.1983
Toplam prim gün sayısı: 2873
Askerlik durumu: 1986-87 /18 ay
Hangi koşullarda, ne zaman emeklilik hakkı kazanırım, beni bilgilendirirseniz çok sevinirim. (Abdullah Demir)
Yanıt: 8/9/1999 tarihinde 15 yıl sigortalılık süresi ve en az 3600 prim günü bulunan 55 yaşını doldurmuş erkekler emekli olabiliyor. Bu koşulları daha sonra yerine getirenler ise kademeli yaştan etkileniyor ve üç koşulu doldurdukları tarihteki yaştan emekli olabiliyor. Siz 3600 prim gün koşulunu henüz yerine getirmemiş olduğunuz için 60 yaşında, yani 1 Ocak 2022 tarihinde emekli olabilirsiniz. Gelecek üç yıl çalışmaya devam edecekseniz askerlik borçlanması yapmanıza gerek yok. Aksi takdirde, 540 gün askerlik borçlanmasını yaptıktan sonra 3600 günü tamamlayacak şekilde 6 ay daha çalışmalısınız.
ERKEK ÇALIŞANLARA KREŞ YARDIMI KOŞULU
Soru: Kreş yardımı konusundaki yazınızı okudum, bilgilendirdiğiniz için teşekkürler. Ben özel sektörde çalışıyorum, eşim kızımıza baktığı için çalışmıyor. Kreşe gönderdiğimizde benden dolayı kreş yardımı olabilir mi? (Bülent Mertbir)
Yanıt: Sayın Mertbir, kreş yardımı sadece 150’den fazla kadın çalışanın bulunduğu iş yerlerinde söz konusu. Kreş yardımı kadın çalışanlara yapılıyor. Erkek çalışanlar ise sadece eşleri ölmüşse veya çocuğun velayeti kendilerinde ise kreş yardımı alabiliyor. Bu durumda da yine 150 kadın çalışan koşulu aranıyor.
ASKERLİK BORÇLANMASIYLA İŞE BAŞLAMA TARİHİNİZİ 1999 ÖNCESİNE ÇEKEBİLİRSİNİZ
Soru: 1995 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Çıraklık Eğitim Merkezi’nde okula başladım. 1999 yılında okulu bitirdikten sonra aynı yılın kasım ayında vatani görevimi yapmak üzere askere gittim, askere gidene kadar tüm sigortam okul tarafından ödendi. Askerlikte bulunduğum süreyi ödersem 1999 öncesi sigortalı sayılabilir miyim? (Salim Serdar)
Yanıt: Sigortalılığınızın 8 Eylül 1999 tarihinden önceye çekilebilmesi için hangi tarihte işe başladığınız önemli. Örneğin askerlik bitiminde, 8 Mart 2001 tarihinden önce işe başladıysanız askerlik borçlanması yapmak suretiyle işe başlama tarihinizi 8 Ağustos 1999 öncesine çekebilirsiniz.
MEMURLUKTAN AYRILANLAR DÖNEBİLİRLER AMA
Soru: Ocak 2010’da kamuda çalışmaya başladım. İstifa edip iş kurmayı düşünüyorum. Ne tür bir kaybım olabilir? Tazminat alabilir miyim? Sonradan kamuya geri dönüş mümkün mü? (Selim Balcı)
Yanıt: Kamuda çalışırken istifa ettiğinizde kıdem tazminatı veya emekli ikramiyesi alamazsınız. İkiden fazla olmamak şartıyla memuriyetten kendi isteğiyle istifa eden veya istifa etmiş sayılanlar tekrar memuriyete dönebilirler.Ancak, ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulunması, sınıf değiştireceklerse o sınıfın koşullarını taşımaları gerekir.
25 YIL SİGORTA, 4500 GÜNLE KIDEM TAZMİNATI ALABİLİRSİNİZ
Soru: 19.10.1981 doğumluyum. 01.05.2001 SSK girişliyim. 4/a kapsamında 4035 günüm vardır. 15.03.2004 tarihinde devlet memurluğuna geçtim, 1.350 gün çalıştıktan sonra ayrıldım. Halen 4/a’lı olarak çalışıyorum. Emekli aylığı hak ederek ayrılabileceğim prim ve yaş koşulum nedir? Yaşımı beklemek koşuluyla kıdem tazminatımı alarak ne zaman ayrılabilirim? (Pınar B.)
Yanıt: Pınar Hanım, 58 yaş ve 7000 prim gününe tabisiniz. 2039 yılında emekli olabilirsiniz. 25 yıl sigorta ve 4500 prim gününü tamamladığınızda istifa ederek kıdem tazminatını alabilirsiniz. Buna da 1 Mayıs 2026'dan sonra hak kazanacaksınız.
ÜCRETE ENFLASYON ZAMMI YAPILMAMASI HAKLI FESİH SEBEBİ DEĞİL
Soru: Eşim özel hastanede anestezi teknisyeni olarak çalışıyor. 2011 yılında 1800 TL maaşla başlamıştı, ben ise o tarihte polis memuru olarak 2 bin 250 TL maaş alıyordum. Yıl 2018, ben yaklaşık 5 bin TL civarında maaş alıyorum, eşim 2 bin 550 TL alıyor. Maaşı enflasyonla orantılı bir şekilde artırılmadığı için sözleşmeyi feshetme ve tazminat alma hakkı var mı? (Mustafa K.)
Yanıt: Özel sektör çalışanlarının ücret artışları, özellikle yüksek enflasyon döneminde genellikle enflasyonun altında kalmaktadır. Yasalarımız maalesef işverenin ücret artırmadığı durumlarda işçiyi korumuyor. İşveren ücret artışını enflasyon oranında artırmazsa, işçinin yapabileceği bir şey bulunmuyor. Şayet sözleşmesinde her yıl enflasyon oranında veya belli bir oranda artış yapılacağına dair hüküm yok ise böyle bir gerekçe ile iş sözleşmesini feshetme hakkı bulunmuyor. Feshederse tazminat alamaz.
BAĞ-KUR BORCUNUZU ÖDEMEDEN EMEKLİ OLAMAZSINIZ
Soru: Doğum tarihi: 16.07.1971
İlk işe giriş tarihi: 02.12.1987 (Çırak)
BAĞ-KUR’da işe giriş tarihi: 28.09.1989
4/b kapsamında prim günü: 882
4/a kapsamında prim günü: 6879
Tam olarak ne zaman emekli olabilirim? (Necat Güneş)
Yanıt: 25 yıl sigorta, 51 yaş ve 5450 prim gününe tabisiniz. Yaş dışındaki koşulları tamamlamış bulunuyorsunuz. 2 Aralık 2021 tarihinde emekli olabilirsiniz. BAĞ-KUR’dan dolayı prim borcunuz varsa, borcunuzu kapatmadan emekli olamazsınız.
BORÇLANMAYI BU YIL YAPIN
Soru: 38 yaşındayım. Vergi indiriminden emekli olmak istiyorum. 450 günlük askerlik borçlanmamı yaparsam 14 Nisan 2019 tarihinde emekli olabileceğimi söylediler. Fakat, “Askerlik borçlanmasını tabandan mı yoksa tavandan mı yapsam daha iyi olur?” diye sorduğum SGK çalışanları herhangi bir bilgileri olmadığını söylediler. En yüksek primden borçlanmamın bir faydası var mıdır? (Sabri Özdemir)
Yanıt: Askerlik borçlanmanızı tavandan yaptığınız takdirde elbette emekli aylığınız yüksek olur ama maliyeti de çok artar. Tabandan yaparsanız 11 bin 805 lira, tavandan yaparsanız 88 bin 537 lira prim ödersiniz. Yüksek prim maliyetini çok uzun sürede telafi edebilirsiniz. Her durumda borçlanmayı yılbaşından önce yaparsanız, gelecek yılki prim artışından etkilenmezsiniz.
