Türkiye, İsveç ve Finlandiya ile NATO görüşmelerine yeniden başlayacak

Ankara'da görüştüğü ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile ortak basın toplantısı düzenleyen Çavuşoğlu; Türkiye-İsveç-Finlandiya Daimi Ortak Mekanizması toplantısının, NATO karargâhında ve NATO yetkililerinin katılımıyla yapılacağını söyledi.

Blinken da, her iki ülkenin bir an önce ittifaka katılımının NATO’nun askeri gücünü artıracağını yineledi ve Türkiye’ye onay sürecini daha fazla geciktirmemesi mesajını verdi. Üçlü görüşmenin ne zaman yapılacağı henüz bilinmiyor.

ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Türkiye ve Yunanistan’ı kapsayan bölge turunun ilk ayağında, önce deprem bölgesinde incelemelerde bulundu daha sonra bugün sabah saatlerinde önce Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu daha sonra da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştü.

ABD’nin dün açıkladığı 100 milyon dolarlık ek yardım paketi ve Amerikan insani yardım ekiplerinin depremin başından bu yana yaptığı çalışmaların yarattığı destek ve dayanışma ortamında gerçekleşen görüşmelerde, Ankara-Washington ilişkilerinin sorun yaratan önemli başlıkları da ele alındı.

Bu konuların başında ise İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılım sürecine Türkiye’nin henüz onay vermemiş olması geliyor.

ABD Dışişleri Bakanı Blinken, bu konunun Türkiye-ABD arasında ikili bir konu olmadığını söyledi ama İsveç ve Finlandiya’nın ittifaka katılımının tüm NATO’nun askeri kapasitesini artıracak bir gelişme olması açısından önemine vurgu yaptı.

“Finlandiya ve İsveç, imzaladıkları üçlü mutabakat muhtırasında yer alan taahhütleri yerine getirmek için zaten somut adımlar attılar. Attıkları adımları değerli buluyorum” diyen Blinken, İsveç ve Finlandiya’nın katılım onayının en kısa sürede verilmesi beklentisinde olduklarını dile getirdi.

Türkiye ve Macaristan, bu iki ülkenin ittifaka katılımı için gerekli meclis onayını vermeyen son iki müttefik konumunda.

Üçlü müzakere Brüksel'e taşınıyor

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu bu konuyla ilgili Ankara’nın duruşunu aktarırken, yeni bir kararı kamuoyuna iletti.

Türkiye, Ocak ayında Stockholm’de gerçekleşen Kur'an-ı Kerim yakma ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı hedef alan protesto eylemlerinden sonra İsveç ve Finlandiya ile yürütülen Daimi Ortak Mekanizması’nın süresiz askıya alındığını açıklamıştı.

24 Ocak’ta duyurulan bu kararın ardından Şubat ayında üçüncüsü yapılması planlanan mekanizma toplantısını iptal etmişti.

Çavuşoğlu, Blinken ile basın toplantısında, İsveç ve Finlandiya ile görüşmelerin yeniden başlayacağını, “Türkiye olarak İsveç ve Finlandiya’dan beklentilerimizi değerlendirdik. Önümüzdeki süreçte daimi komitenin toplantısı Brüksel’de gerçekleşecek. Arkadaşlarımızın, orada hangi adımların atılıp atılmadığını NATO’dan katılacak arkadaşlar ile şeffafça değerlendirme imkanı olacak,” sözleriyle duyurdu.

Daimi Ortak Mekanizması’nın ilk toplantısı Finlandiya’da ikincisi ise İsveç’te yapılmıştı. Üçüncü toplantının NATO karargahında yapılmasının hem sembolik hem de içerik olarak önemi var.

Toplantının Brüksel’de olması ve NATO yetkililerinin de katılıyor olması Finlandiya ve İsveç açısından da olumlu bir adım olarak değerlendiriliyor. Toplantının tarihine ilişkin ise, taraflar arasında henüz bir müzakere yapılmadığı kaydediliyor.

Brüksel’de gazetecilerin sorularını yanıtlayan İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Bilström, “Bu Türkiye’den gelen güzel bir mesaj” ifadelerini kullandı.

Finlandiya'nın NATO üyeliği ayrı onaylanır mı?

Getty Images

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, basın toplantısında bu konuyla ilgili bir başka önemli bilgiyi de duyurdu.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in deprem sonrası dayanışma ve destek için 16 Şubat’ta yaptığı ziyaret sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştüğünü anımsatan Dışişleri Bakanı, “Finlandiya konusunda ayrı bir yöntem izleyebileceğimizi Sayın Cumhurbaşkanımız NATO Genel Sekreterine de söylediler” diye konuştu.

Türkiye, uzun zamandır üçlü mutabakat muhtırasında terörle mücadele konusundaki taahhütleri yerine getirme konusunda zorluk yaşadığını kaydettiği İsveç ile daha az sorunlu Finlandiya’nın katılım süreçlerini ayırabileceğini kaydediyor.

İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, geçtiğimiz günlerde düzenlenen Münih Güvenlik Konferansı’nda, süreci iki ülkenin birlikte başlattıklarını ve birlikte katılımlarının önemli olduğunu, Temmuz ayında Litvanya’da düzenlenecek NATO Liderler Zirvesi’ne kadar sürecin tamamlanması gerektiğini belirtmişti.

Kristersson, “(Onay gelmezse) Bu İsveç için, NATO için ve İsveç’in Finlandiya ile birlikte, savaşın ortasında olan bölgemiz için güvenlik sağlamamız açısından kötü olur” ifadesini kullanmıştı.

Finlandiya’dan gelen mesajlar, İsveç ile birlikte katılımı öncelediklerini, ancak İsveç ile ilgili sürecin ilerlememesi ve Türkiye'nin sadece kendileri için onay vermesi durumunda, tek taraflı katılıma kapıyı kapatmadıklarını gösteriyor.

Finlandiya’da 2 Nisan’da parlamento seçimlerinin yapılacak olması ve 1 Mart’tan itibaren mevcut parlamentonun çalışmalarını durduracak olması Helsinki açısından zaman baskısı da yaratıyor.

Finlandiya Parlamentosu’nun, ülkenin NATO’ya katılımı için gerekli son adımı 28 Şubat’ta atmayı planladığı da yerel basında çıkan haberler arasında.

Ankara NATO için, ABD F-16 için takvim vermiyor

Çavuşoğlu, beklentilere karşın İsveç ve Finlandiya’nın katılımına ilişkin takvim vermekten kaçındı.

Üçlü mutabakat muhtırasında yer alan taahhütleri karşılaması için tüm müttefiklerin İsveç'i teşvik etmesi beklentisini dile getiren Bakan, Stockholm’un anayasa ve yasalarını değiştirmesine rağmen terörün finansmanı, propagandası ve terörist devşirme gibi konularda somut adım atmadığını söyledi.

Çavuşoğlu “Litvanya’daki NATO zirvesi için verdiğiniz takvimde atılacak adımlar, aslında özellikle İsveç’in atacağı adımlara bağlı. İsveç ne kadar hızlı adım atarsa, Meclisimizi ve halkımızı ikna edebilecek adımlar atarsa, öyle adımlar atılır” ifadesini kullandı.

Türk ve Amerikan dışişleri bakanlarının gündemindeki diğer bir konu da Ankara’nın almak istediği 40 adet yeni F-16 savaş uçağı ve var olan filolarındaki uçaklar için 79 modernizasyon kitiydi.

Çavuşoğlu, basın toplantısında, Türkiye’nin ve NATO’nun güvenliği açısından Ankara’nın talebinin süratle karşılanması gerektiğini belirterek Blinken’dan, yönetiminin ABD Kongresi’ne bir an önce resmi bildirimde bulunması talebini dile getirdi.

Türkiye’nin istediği uçaklar için gerekli onayı ABD Kongresi verecek. Ancak birçok Kongre üyesi ABD Başkanı Joe Biden’a gönderdikleri bir mektupla, “Türkiye, İsveç ve Finlandiya’nın ittifaka katılmasını onaylamadan süreci başlatmayın” mesajını verdi.

Blinken, aynı konuyla ilgili bir soruyu yanıtlarken, Biden yönetiminin Türkiye’ye F-16 satışını desteklediğini, bu amaçla Kongre’ye resmi bildirimde bulunulması gerektiğini söyledi.

Ancak Amerikalı diplomat, “F-16 konusunda size bir takvim çizemiyorum. Kongre ile aktif olarak temastayım" yanıtını vermekle yetindi.