Türk bilim insanından önemli buluş! Engellenebilir yaşlılık düşmelerine son mu? Alzheimer-Parkinson gibi hastalıkların seyri değişiyor mu?
İçinde yapay zeka algoritmaları kullanılan sensörlerin olduğu bir spor ayakkabı düşünün. Bu ayakkabı ile nörolojik hastaları değerlendirmek, hastalıklarının seyrini gözlemlemek ve aldıkları ilaçların etkisini görmek, sadece adımları izleyerek mümkün hale gelsin. Bu kadarla da kalmasın ve yürüyüş bozukluğu olan hastalar bu ayakkabının titreşim özelliğini kullanıp gerçek zamanlı geri bildirimle yürüyüşlerini düzeltsin. Ayakkabı standart nörolojik yürüme testlerini yapsın, engellenebilir düşmelerin önüne geçerek yaşlılarda düşmelere "dur" desin. Olmaz mı? Oldu bile. Üstelik bir Türk bilim insanının öncülüğünde. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu'nun haberi
Haberimizin başlığında "O önemli hastalıklara karşı ayakkabı" diye bahsettiğimiz ayakkabıların ismi Nushu. Başlığa bakarak, “Bu ayakkabıları diğerlerinden ayıran özellikler neler” diye sorduğunuzu duyar gibiyiz. Ayakkabıyı İsviçre’de geliştiren Magnes firmasının Kurucu Ortağı ve CEO’su Dr. Olgaç Ergeneman, “Normal bir spor ayakkabıdan farksız görünen bu ayakkabıların içlerinde sensörler var. Bu sensörler yapay zeka algoritmaları kullanarak giyen kişinin yürüme şeklini ayrıntılı biçimde analiz ediyor. Böylece doktor ya da ilgili sağlık personelinin ayakkabının platformuna girerek hastanın detaylı raporlarını görmesi ve sağlık durumu hakkında bilgi alması mümkün hale geliyor” diyor. Ergeneman ek olarak, akıllı ayakkabıların gerçek zamanlı olarak atılan her adımı analiz edip titreşim yoluyla geri bildirim verip doğru adımlar atması için kişiyi yönlendirebildiğini de söylüyor.
İSVİÇRE’DEKİ HASTANELERDE 2021 YILINDAN BERİ KULLANILIYOR
İsviçre’de hastanelerde 2021 yılından beri kullanılan bu ayakkabıların çok yakında FDA onayı alarak başta Amerika olmak üzere dünyanın pek çok ülkesindeki hastane ve sağlık kuruluşlarında da kullanılması bekleniyor.
EN ÇOK HANGİ HASTALAR YARARLANACAK?
Dünyada yaşam beklentisi arttıkça nörodejeneretif hastalıkların yaygınlığının da arttığını belirten Dr. Olgaç Ergeneman, “Bu hastalıkları teşhis etmek ve etkili şekilde yönetmek zorlu bir süreçtir. Hastaların tedavi sürecini planlamak, ilaç dozlarını ayarlamak, hastayla ilgili kararlar vermek için daha fazla bilgiye ihtiyacımız oluyor. Bu hastaların yürüyüşleri ve günlük aktivitelerinden birçok şey öğrenmemiz mümkün. Nushu, İsviçre'nin önde gelen hastanelerinde kullanılan bir teknolojidir. Nörolojik hastaları değerlendirmede, hastalıklarının seyrini gözlemlemede ve almak zorunda oldukları ilaçların etkisini izlemede oldukça etkili olduğunu gözlemliyoruz” diyor.
PARKİNSON ALZHEIMER YÜRÜYÜŞ BOZUKLUĞUNDA ETKİLİ
Akıllı ayakkabının; Parkinson, Multipl Skleroz (MS), demans, Alzheimer ve nöropati gibi hastalıkları olan hastaların takibinde kullanıldığını belirten Ergeneman, “Yürüme bozukluğu olan hastalar, bu ayakkabının titreşim özelliğini kullanarak gerçek zamanlı geri bildirim (biofeedback) alabilir ve yürüyüşlerini düzeltebilir. Bu ayakkabı hastaların adımlarını onaylamak, uzatmak ya da onlara bir ritim vermek için de kullanılabilir” diyor. Şu anda genellikle hastanelerde kullanılmakta olan bu akıllı ayakkabı ile standart nörolojik yürüme testlerinin de (6 dakika yürüme testi, 10 metre yürüme testi, zamanlı kalk ve yürü testi vs.) yapılabildiği belirtiliyor. Ergeneman, hastaların, hastanede yapılan ölçümler sırasında ayakkabıları deneyip ürünü satın alabildiklerini söylüyor.
YÜRÜMEKTE ZORLANAN HASTA 4.7 KM’LİK PARKURU TAMAMLADI
“Bu ayakkabılar ile hastalıklardan kaynaklanan yürüme bozukluklarının ve düşmelerin önüne geçilmesi mümkün müdür” sorusuna, “Şimdiye kadar bazı hastalarla çok güzel sonuçlar elde ettik. Örneğin önceleri yürümekte zorlanan İsviçre’nin Bern şehrinde yaşayan Emma Brown isimli bir Parkinson hastası, bu ayakkabıyı titreşim özelliğiyle kullanmaya başladı ve yürüyüşünde anında pozitif bir değişim oldu” diyen Ergeneman devam ediyor; “Hastamızın çok daha rahat ve kendinden emin şekilde yürümeye başlaması yaşam kalitesini de artırdı. Geçen ay İsviçre’nin Bern şehrinde düzenlenen ‘Nordic Walking’ etkinliğine katılarak (Grand Prix von Bern https://gpbern.ch/) tam 4.7 km'lik bir parkuru tamamlaması ekip olarak hepimizi çok mutlu etti ve gururlandırdı.”
HEDEFLERDEN BİRİ DE YAŞLI DÜŞMELERİNİ AZALTMAK
Nushu’nun içinde kullanılan yapay zeka algoritmaları, zaman içinde ayakkabıları giyen kullanıcıyı tanımaya başlıyor ve kullanıcının normal adımlarının nasıl olması gerektiğini öğreniyor. Bu ayakkabıların en büyük farkının gerçek zamanlı algoritmaların, kullanıcının analizini anlık olarak yapması olduğunu söyleyen Ergeneman, “Bu ayakkabılar, olumsuz bir durumda ayakkabıyı giyen kişiyi titreşim yoluyla uyardığı için kullanıcı tekrar yürüyüşüne odaklanabilir veya dinlenmek için mola verebilir. Bu özellikler özellikle yaşlılar için çok önemlidir. Günümüzde yaşlıların düşmesi ve düşme sonrası ortaya çıkan komplikasyonlar bütün dünyada sağlık sektörünü en zorlayan sorunlar arasındadır. Hedeflerimizden birisi de, teknolojimiz yardımıyla engellenebilir düşmelerin önüne geçerek yaşlı düşmelerini azaltmaktır” diyor.
TÜRKİYE’DE DE GÖRÜŞMELERİMİZ VAR
Geliştirdikleri teknolojinin Türkiye'de de nörolojik hastaların izlenmesi ve tedavi süreçlerinde bilgiye dayalı kararlar alınması için kullanılabileceğini söyleyen Ergeneman, bu konuda önde gelen kliniklerle görüşmelere başladıklarını belirtiyor. Türkiye’de nörolojik rehabilitasyon konusunda çok ileri merkezler olduğuna dikkat çeken Ergeneman, hastalar için, bu alanda da oyunlaştırılmış egzersiz çalışmaları olduğunu ve bunlardan Türk kliniklerinin de yararlanabileceğine inandığını söyleyerek, “Bunun dışında klinik çalışmalar yapmak için farklı gruplarla da iletişim halindeyiz” diyor.
