Tarihi imzalar atılmış, krallar yolculuk etmişti

Yolcular; Paris - Lozan - Milano - Venedik - Belgrad - Sofya - İstanbul arasında gerçekleştirilecek bu keyifli yolculuk için 17.500 Euro (336.875 TL) ödeyecek.

Orient Express'in Paris - İstanbul seferi, 25 - 30 Ağustos arasında 6 gün 5 gece sürecek.

* Baştan aşağı yenilenen trenin tasarımı, iç mekânda kullanılan ahşap paneller 1920'li yılların etkilerini taşıyor.

* Trende 12 yataklı vagon, bir yemek vagonu ve 3 salon vagonu bulunuyor.

Orient Express'in 1883’te Paris'ten başlayan ilk seferinde Fransız, Alman, Avusturyalı ve Osmanlı asıllı diplomatlar, memurlar ve ekâbirler yolculuk etti.

Ayrıca yolcular arasında II. Abdülhamid ile röportaj yapmak için İstanbul’a gelen The Times Gazetesi’nin muhabiri Edmond About da bulunuyordu. About, yolculukla ilgili hatıralarını 1884’te “De Ponteise à Stamboul” adlı kitabında yayınladı.

O dönemlerde zamanı ve parası olanlar, kendileri için yeteri kadar lüks ulaşım araçları olmadığı için başka ülkelere yolculuk edememenin sıkıntısını yaşıyordu.

Kendilerine ait atlı arabalarla yolculuk bir hayli uzun ve sarsıntılı olurdu. Gemilerle yolculuk etmek de bir hayli uzundu. Ayrıca gemiler, doğal olarak sadece limanı olan şehirlere gidebilirdi.

Bunların sonucunda Orient Express, döneminin en lüks ve en hızlı ulaşım aracı olarak büyük rağbet gördü.

Orient Express neden küresel bir şöhrete sahip?

Bunun 3 önemli nedeni bulunuyor.

Birincisi; “Doğu Ekspresi’nde Cinayet” olmak üzere birçok sinema filmi ve TV dizisinin hikâyesinde yer alması.

İkincisi; birçok Avrupa ülkesinin içinde yer aldığı güzergâhı ve dünyaca ünlü kişilerin yolculuk etmesi.

Dönemin asilzadeleri, yöneticileri, zenginleri ve ekâbirleri için Orient Express, şöhretlerini ve varlıklarını gözler önüne sermenin etkili yollarından biriydi.

Günde birkaç kez kıyafet değiştirmemek ve akşam yemeğine smokinle katılmamak diğer yolcular tarafından büyük bir görgüsüzlük sayılırdı. Orient Express, tam anlamıyla statünün ve zenginliğin raylar üzerindeki simgesiydi.

I. Dünya Savaşı’ndan önce önce Orient Express'in güzergâhı, Paris - Münih - Viyana - Budapeşte - Bükreş - İstanbul’du.

Savaşın sona ermesinden sonra 1919'da seferlerine yeniden başlayan Orient Express’in güzergâhından Almanya ve Avusturya'nın istasyonları çıkarıldı.

Orient Express'in ünlü yolcuları arasında şu kişiler de vardı;

V. George… Birleşik Krallık Kralı (1865 - 1936)

I. Ferdinand… Bulgar Kralı (1861 -1948)

II. Leopold… Belçika Kralı (1835 - 1909)

Paul Dechanel… Fransız Cumhurbaşkanı (1955 - 1922)

Mata Hari… Casus (1876 - 1917)

Arabistanlı Lawrence… Casus (1888 - 1935)

Greta Garbo… Onur ödülü dalında Oscar’a layık görülen oyuncu. (1905 - 1990)

Albert Einstein… Bilim insanı (1879 - 1955)

Theodore Roosvelt… ABD Başkanı (1859 - 1919)

Harry Truman… ABD Başkanı (1884 - 1972)

Mahatma Gandhi… Hindistan Bağımsızlık Hareketi'nin siyasi ve ruhani lideri (1869 - 1948)

Sigmund Freud… Psikanaliz biliminin kurucusu (1856 - 1939)

Üçüncüsü; I. Dünya Savaşı’nı sona erdiren antlaşmalardan birinin 11 Kasım 1918’de Orient Express'in 2419 numaralı vagonunda imzalanmış olması.

Ülkemiz açısından Orient Express'in önemi, İstanbul’un o dönemlerdeki turizmine olan katkılarıydı. Orient Express, Sirkeci Garı’na girdiğinde otellerin sahipleri ve esnaf, deyim yerindeyse bayram ediyordu. Yolcular, İstanbul’un çeşitli otellerinde kalıp Kapalı Çarşı ve Mısır Çarşısı’ndan alış veriş yapıyordu.

Ne var ki Orient Express yolcularının alışkın oldukları yüksek standartları sunabilecek bir otel yoktu. Bu boşluğu, inşaatına 1892’de başlanan, 1895’te ise açılış balosu düzenlenen Pera Palace Hotel doldurdu.

Otel, Haliç’in muhteşem manzarasına hâkim, kültürel faaliyetleri ve sosyal aktiviteleri nedeniyle ‘küçük Avrupa’ olarak tanımlanan Beyoğlu’nun Tepebaşı’na inşa edildi.

Orient Express, aynı zamanda güzergâhı üzerinde yer alan başka şehirlerde de yolcularının lüks beklentilerini karşılayacak oteller açılmasına vesile oldu. Nice’deki Riviera Palace ile Kahire’deki Gizeirah Palace gibi…

Gavrilo Princip (1894 - 1918)

Vagon Li için de İstanbul’un esnafları için de işler gayet yolunda gidiyordu.

Ta ki Avusturya - Macaristan tahtının veliahtı Arşidük Franz Ferdinand’ın 28 Haziran 1914'te Sırp Gavrilo Princip tarafından Saraybosna’da suikastle öldürülmesine kadar…

Fransa ile Almanya, Alsace - Loren bölgesini paylaşamıyor, devletlerin bağımsızlık istekleri artıyor, hammadde ile sömürge arayışı devam ediyor, silahlanma yarışı hızlanıyordu. Bu nedenle de Avrupa’da savaş çanları iyiden iyiye çalıyordu.

Gavrilo Princip’in tabancasından çıkan kurşunla patlayan I. Dünya Savaşı’nın sonunda Osmanlı Devleti, Avusturya - Macaristan İmparatorluğu ve Rusya parçalanmaya başladı.

Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya ve Macaristan adında yeni devletler kuruldu. Birçok yeni siyasal rejimler ortaya çıkarken savaşta yenilen devletler çok ağır antlaşmalar imzalamak zorunda kaldı.

Bu sonuçlardan dolayı ilerde yaşanacak olan II. Dünya Savaşı’nın da zemini hazırlanmış oldu.

İtilaf Devletleri

Asker Sayısı… 43 milyon

Ölen Asker Sayısı… 5 milyon 500 bin

Kaybolan Asker Sayısı… 4 milyon 100 bin

İttifak Devletleri

Asker Sayısı… 25 milyon

Ölen Asker Sayısı… 4 milyon 300 bin

Kaybolan Asker Sayısı… 3 milyon 600 bin

Dünyanın o güne kadar gördüğü en büyük savaş sırasında doğal olarak Orient Express'in seferlerine devam etmesi söz konusu olamazdı.

Savaşın bitimine kadar Fransa’daki Compiegne Ormanı’na çekilerek seferden kaldırılan Orient Express, ilk tarihi olayına tanıklık etti.

I. Dünya Savaşı’nı sona erdiren antlaşmalardan biri, Orient Express’in 2419 numaralı vagonunda imzalandı.

Fransızların Almanlara karşı galibiyetin sembolü olarak görülen vagon daha sonra zafer abidesi olarak bir müzede sergilendi.

Almanlar, bu aşağılanmayı hiç unutmadı.

Orient Express, Türkiye için sadece bir yolcu treni değildi. Tren, çeşitli ticaret eşyalarını karşılıklı olarak İstanbul - Paris arasında taşıyordu.

1925 Şapka Devrimi'nden sonra on binlerce şapka ve kasket İstanbul'a Orient Express ile getirildi.

Agatha Christie (1890 - 1976)

Agatha Christie, bir seferi sırasında İstanbul'a 70 km mesafedeyken Orient Express'inde işlenen cinayetten esinlenerek 1933'te Pera Palas Hotel'de "Doğu Ekspresi'nde Cinayet"i yazdı. Christie'nin 1934'te yayımladığı roman, Orient Express'in şöhretini daha da artırdı. Roman, birçok kez sinema fimlerine ve TV dizilerine uyarlandı.

ABD’li bir milyoner trende ölü bulunur. Trende çok sayıda yolcu arasında ünlü Belçikalı dedektif ‘Hercule Poirot’ da bulunmaktadır. Trenin kara saplanıp durması, ‘Poirot'ya yerel yetkililer duruma el koymadan önce cinayeti çözmesi için birkaç saat zaman verecektir.

'ORIENT EXPRESS' YAPIMLARI

* Orient Express (1954)

* Murder on the Orient Express (1974)

* Agatha Christie: Murder on the Orient Express (2006)

* Poirot: Murder on the Orient Express (2010 - TV)

* Murder on the Orient Express (2015 - TV)

* Reviews: Murder on the Orient Express (2017)

'Reviews: Murder on the Orient Express'in Türkiye galası, Sirkeci Tren Garı atmosferinde gerçekleştirildi.

Alfred Hitchcock (1899 - 1980)

Alfred Hitchcock’un Graham Greene’in ünlü romanı ‘Stamboul Train’ adlı romanından sinemaya uyarladığı ve ünlü yönetmenin komedi vurgusu taşıyan nadir filmlerinden biri olma özelliğine sahip ‘Kaybolan Kadın’, Orient Express'in şöhretini artıran bir diğer yapım oldu.

Kaybolan bir kadının hikâyesi üzerine kurulu film, İngiltere’de hatırı sayılır bir gişe elde ederken Hollywood'un dikkatini de çekmeyi başardı.

'KAYBOLAN KADIN' YAPIMLARI

* The Lady Vanishes (1938)

* The Lady Vanishes (1979)

* The Lady Vanishes (2012)

* The Lady Vanishes (2013 - TV)

Orient Express'in seferleri, 1939’da ikinci kez kesintiye uğradı.

Almanya’nın 1 Eylül 1939’da Polonya’yı işgal etmesiyle başlayan II. Dünya Savaşı sırasında Almanya, 14 Haziran 1940'ta Fransa’ya girdiğinde Adolf Hitler, 2419 numaralı vagonu buldurdu.

Naziler, 22 yıl öncesinin rövanşını almak için Fransızlara Fransa’nın teslim antlaşmasını Orient Express'in 2419 numaralı vagonunda imzalattı. Vagon, daha sonra da Almanya’ya götürülerek orada Fransızlara nazire yapılarak sergilenmeye başlandı.

1945’in bahar aylarında bir kez daha keser döndü, sap döndü. Gün geldi hesap döndü.

Naziler, savaştan yenik ayrılacağını anlayınca Almanya’nın teslim antlaşmasının Orient Express'in 2419 numaralı vagonunda imzalatılmak isteneceğinden endişe etti. Bunun üzerine bir SS birliği vagonu imha etti.

6 yıl süren II. Dünya Savaşı’nda asker ve sivil olmak üzere 60 milyondan fazla kişi hayatını kaybetti.

Bu rakam, 1940'lı yıllarda 2,3 milyar olan dünya nüfusunun % 3'ünü oluşturuyordu.

Savaşın sebep olduğu kıtlık ve hastalıklar nedeniyle hayatını kaybedenler de eklendiğinde ölü sayısı, ilerleyen yıllarda 80 milyona yaklaştı.

Orient Express, II. Dünya Savaşı’ndan sonra oluşan yeni dünya düzeni içinde kendine yer bulup seferlerine yeniden başlasa da eski gösterişli günlerinden bir hayli uzaktı. Bunun iki nedeni vardı;

Birincisi; yolcu uçaklarının yaygınlaşması.

İkincisi; güzergâhında soğuk savaşın yaşandığı birçok ülke olması.

Talebin azalmasıyla seferleri seyrekleşen Orient Express, 27 Mayıs 1977’deki son seferinden sonra depoya çekildi.

Seferden kaldırılması, Orient Express'in değerini daha da artırdı.

İki dünya savaşında tarihi olayların ev sahibi olması ve birçok ünlünün yolculuk etmesiyle Orient Express koleksiyoncuların kapsama alanına girdi.

Bu ilgiyi nakde çevirmek isteyen şirket, Monte Carlo’da vagonları açık artırmaya çıkardı.

Trenin bazı vagonları İngiliz bir koleksiyoner, bazıları ise Fas Kraliyet Sarayı Müzesi tarafından satın alındı.

Orient Express'in ilk yolculuğunun 100’üncü yılı olan 1983’teki özel seferine çeşitli ülkelerden 100 ünlü kişi katıldı.

Orient Express hakkkındaki bir diğer dünyaca ünlü yapım, '80 Günde Devri Alem'...

Bir iddia üzerine dünyayı 80 günde turlayacağı üzerine iddiaya giren Mr. Fogg’un İstanbul’da trene bindiği film, çeşitli yıllarda birçok kez sinema ve TV dizisine uyarlandı.

Aslına bakılırsa 1919 yapımı ’80 Günde Devri Alem’, Orient Express’in beyazperdeye yansıdığı ilk film. Ne var ki senaryonun temelinin Orient Express'e dayanmaması nedeniyle ünlü tren hakkındaki ilk filmin ‘Kaybolan Kadın’ olduğu kabul edilir.

'80 GÜNDE DEVRİ ALEM' YAPIMLARI

* Around the World in 80 Days (1919)

* Around the World in 80 Days (1956)

* Around the World in 80 Days (1972)

* Around the World in 80 Days (1989 - TV)

* Around the World in 80 Days (1990 - TV)

* Around the World in 80 Days (2004)

* Around the World in 80 Days (2021 - TV)

Orient Express'in beyazperdeye yansıdığı bir diğer ünlü yapım ise ‘007 James Bond’ serisinin ikinci filmi 1963 yapımı “Rusya’dan Sevgilerle’dir.

‘James Bond’, İstanbul’dan Avrupa’ya SPECTRE üyelerinin peşine Orient Express ile düşüyor. “Rusya’dan Sevgilerle", günümüze kadar 95 milyon kişi tarafından izlendi.

Belçika’nın başkenti Brüksel’de Train World Müzesi'nde Orient Express temalı (Train World Orient-Express) sergi ziyaretçilerin ilgisini çekti. 17 Nisan 2022'ye kadar açık kalan sergide Orient Express'inki başta olmak üzere çok sayıda göz alıcı vagon yer aldı.