Prof. Dr. Şükrü Hanioğlu: "Atatürk bir devlet kurucusuydu"

Atatürk’ün entelektüel biyografisini İngilizce, Fransızca ve Almanca yayımlayan Prof. Dr. Şükrü Hanioğlu, Atatürk’ün okuduğu kitapları, onları nasıl yorumladığını ve onlardan yararlanarak ne gibi tezler ürettiğini Habertürk’e anlattı...

- Atatürk’ün zihin dünyasına dair bilmediğimiz neler var?

Okuduğu çalışmalar, bunları nasıl yorumladığı ve ne gibi tezler ürettiğine baktığımızda Atatürk’ün yaşadığı toplumsal gerçeklik ve entelektüel dünyanın ürünü olduğunu görüyoruz. İkincisi ise oturduğu yerden “dehası sayesinde” kimsenin aklına gelemeyecek, evvelce hiç tartışılmamış siyasetler yaratan insanüstü bir varlık değil, döneminin entelektüel tartışmalarından yola çıkarak pragmatik tezler şekillendiren bir ‘literatus’, yâni eğitimli sınıf mensubu ve devlet kurucusu niteliklerini taşıdığını görüyoruz. Onun 19. asır bilimciliği, İkinci Meşrutiyet Garpçılığı ve Mısır’da neşrolunan Türk dergisi ile başlayan “din ile bağdaştırma karşıtı” milliyetçi hareketten zannedilenin üzerinde etkilendiğini dile getirebilmek mümkün. Atatürk’ün düşünceleri değerlendirilirken düşülen önemli bir hata böylesi tartışmalardan etkilenmiş olduğunun kabulünün onun görüşlerinin “önemini azalttığı”nın varsayılmasıdır. Halbuki Atatürk’ün tezlerinin kaynaklarının olması onları önemsiz kılmaz ve onların özgünlüğüne halel getirmez.