Glütensiz yaşam: Bu belirtilere sahipseniz dikkat! Çölyak hastalığı ve glüten hassasiyeti nedir?

ÇÖLYAK NEDİR?

Çölyak hastalığı, glüten yemeye karşı bağışıklık reaksiyonunun neden olduğu bir hastalıktır. Glüten, buğday, arpa veya çavdar içeren gıdalarda bulunan bir proteindir.

Çölyak hastalığınız varsa, glüten yemek ince bağırsağınızdaki glüten proteinine karşı bir bağışıklık tepkisini tetikler. Zamanla bu reaksiyon ince bağırsağınızın astarına zarar verir ve emilim bozukluğu adı verilen bir durum olan besinleri emmesini engeller.

BU BESİNLERDEN KAÇININ!

Siyez, buğday nişastası, buğday kepeği, buğday tohumu, kırık buğday ve hidrolize buğday proteininden kaçının. Emülgatörler, mono- ve di-gliseritler, baharatlar ve karamel renklerinden uzak durun çünkü bunlar glüten içerebilir.

ÇÖLYAK HASTALIĞININ BELİRTİLERİ

Çölyak hastalığı cilt sorunları, sindirim sorunları ve ruh hali değişiklikleri de dahil olmak üzere birçok belirtiye neden olabilir. Uygun teşhis ve bilinç olmadan günlük yaşamı olumsuz etkiler.

1. SİNDİRİM SİSTEMİNDE BOZULMALAR

Çölyak hastalığı olan bireyler glüten yedikten sonra ince bağırsakta iltihaplanma yaşarlar. Bu da bağırsak astarınıza zarar verir ve besin emiliminin zayıflamasına yol açarak ciddi sindirim rahatsızlığına ve sık sık ishal veya kabızlığa neden olur.

Sık ishal, elektrolit dengesizliği, dehidrasyon ve yorgunluk gibi önemli sağlık sorunlarına neden olabilir. Çölyak hastalığı olan kişilerde besin emiliminin zayıf olması nedeniyle soluk ve kötü kokulu dışkı da görülebilir.

2. YORGUNLUK

Çölyak hastalığı da dahil olmak üzere otoimmün rahatsızlıkları olan birçok kişi genellikle yorgun hisseder. Buna çeşitli faktörler yol açabilir. Kronik ağrı, uyku bozuklukları, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik durumlar, iltihaplanma bu faktörler arasındadır.

Çölyak hastalığı, sağlıklı kırmızı kan hücreleri üretme yeteneğinizi etkileyen daha yüksek demir eksikliği anemisi riskiyle de ilişkilendirilebilir. Bu durum, enerji seviyelerinde azalma ve yorgunluk gibi çeşitli ciddi yan etkilere neden olabilir.

3. CİLT REAKSİYONLARI

Glüten intoleransı cildinizi de etkileyebilmektedir. Dermatitis herpetiformis adı verilen kabarcıklı bir cilt rahatsızlığı çölyak hastalığının bir göstergesidir. Çölyak hastalığı olan herkes glütene duyarlı olsa da, bazı kişilerde yaygın sindirim semptomları olmaksızın sadece cilt semptomları görülür.

Çeşitli diğer cilt rahatsızlıklarının alerjisi olan kişilerde glütensiz bir diyetle iyileştiği gösterilmiştir. Bunlar şunları içerir:

Sedef hastalığı: Sedef hastalığı, deride pullanma ve renk değişikliği ile karakterize iltihabi bir durumdur.

Alopesi areata: Alopesi areata, iz bırakmayan saç dökülmesi şeklinde kendini gösteren otoimmün bir hastalıktır.

Kronik ürtiker: Kronik ürtiker, soluk merkezli tekrarlayan kurdeşenlerle karakterize bir cilt rahatsızlığıdır.

4. DEPRESYON

2020 yılında Amerika'da yapılan bir çalışmada, yaklaşık her 10 Amerikalıdan 1'i depresyon geçirdiğini bildirmiştir ve bu oran ergenler ve genç yetişkinler arasında %20'ye kadar çıkmaktadır.

Sindirim sorunları olan kişiler, altta yatan herhangi bir rahatsızlığı olmayanlara göre hem anksiyete hem de depresyona daha yatkın olabilir. Depresyon ve anksiyete özellikle çölyak hastalığı olan kişiler arasında yaygındır.

Birkaç teori, glüten intoleransının depresyonu nasıl etkileyebileceğini öne sürmektedir. Bunlar şunları içerir:

Duygudurum bozuklukları: Çölyak hastalığı olan kişiler anksiyete veya depresyona yatkın olabilirler

Vitamin eksikliği: Bu durum, vücudun besinleri düzgün bir şekilde emememesi nedeniyle ortaya çıkabilir; malabsorpsiyon veya hiperhomosisteinemi olarak da bilinir.

Glüten ekzorfinleri: Bu peptitler belirli glüten proteinlerinin sindirimi sırasında oluşur. Merkezi sinir sistemine müdahale ederek depresyon riskinizi artırabilirler.

Bağırsak mikrobiyomunuzdaki değişiklikler: Zararlı bakteri miktarının artması ve faydalı bakteri miktarının azalması merkezi sinir sistemini etkileyerek depresyon riskinizi artırabilir.

5. AÇIKLANAMAYAN KİLO KAYBI

Çeşitli faktörlerden kaynaklansa da, açıklanamayan kilo kaybı, teşhis edilmemiş çölyak hastalığının bir yan etkisi olabilir. Bununla birlikte, beklenmedik kilo değişimi çölyak hastalığı olan çocuklarda, özellikle de 3 yaşından küçük olanlarda daha yaygındır.

Bunun nedeni, iştahsızlık, ishal ve gelişememe gibi ciddi gastrointestinal semptomlar yaşama olasılıklarının daha yüksek olmasıdır. Yetişkinlerde kilo kaybı görülebilse de, nadir görülür.

6. DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ

Demir eksikliği en yaygın besin eksikliğidir ve dünya genelindeki tüm anemi vakalarının %50'sini oluşturur. Semptomları şunlardır: düşük kan hacmi, yorgunluk, nefes darlığı, baş dönmesi, baş ağrıları, soluk ten, zayıflık.

Çölyak hastalığı besin emilimini bozarak demir emiliminin azalmasına neden olur. Demir eksikliği anemisi, bir sağlık uzmanının fark ettiği ilk çölyak hastalığı belirtileri arasında yer alabilir.

7. EKLEM VE KAS AĞRISI

İnsanlar birçok nedenden dolayı eklem ve kas ağrısı yaşarlar. Çölyak hastalığı olanların genetik olarak belirlenmiş aşırı duyarlı bir sinir sistemine sahip olmaları ve bunun da kas ve eklemlerde ağrıya neden olan duyusal nöronları aktive etme eşiğinin daha düşük olmasına neden olması mümkündür.

NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Sağlık uzmanınız semptomlarınızı ve tıbbi geçmişinizi dikkatle inceler. Glüten intoleransınız olduğundan şüpheleniyorsanız tanıyı doğrulamak için sonraki adımlar şunlardır:

1. Adım: Yaklaşık altı hafta boyunca glüten içeren bir diyet uygularsınız. Bu süre zarfında sağlık uzmanınız buğday alerjisi veya çölyak hastalığını elemek için kan testleri ve deri testleri yapar. Gluten intoleransı testi yoktur.

Adım 2: Buğday alerjiniz veya çölyak hastalığınız yoksa, sağlık uzmanınız sizden en az altı hafta boyunca glüteni diyetinizden çıkarmanızı isteyecektir. Bu süre zarfında belirtilerinizin kapsamlı bir kaydını tutun ve hangi belirtilerin (varsa) düzeldiğini not edin.

3. Adım: Glütensiz bir diyet uygularken belirtileriniz iyileşirse, glüteni yavaş yavaş diyetinize geri eklersiniz. Semptomlar geri dönerse, muhtemelen glüten intoleransınız var demektir.

TEDAVİSİ VAR MI?

Glüten intoleransının tedavisi yoktur. Ancak çoğu insan glütensiz bir diyet uygulayarak semptomlardan kurtulur. Diyetinizi planlamak için sağlık uzmanınız ve bir diyetisyenle birlikte çalışmalısınız.

Kaynak: Cleveland Clinic, Health Line, Mayo Clinic, John Hopkins Clinic