Domuzdan insana kalp nakli! İnsanlık için dev adım

Daha önceki hayvandan insana organ nakli denemelerinin başarısız olduğunu belirten Dr. Mohiuddin, "Bu seferki fark Maryland cerrahları, hücrelerdeki aşırı hızlı organ reddinden sorumlu olan bir şekeri çıkarmak için gen düzenlemesi geçirmiş bir domuzun kalbini kullandılar" demişti.

Hayvanlardan insanlara organ nakliyle ilgili çalışmalar, uzun bir süredir devam ediyor. Öte yandan devrim niteliği taşıyan hayvandan insana organ naklinin etik olup olmadığı da bilim dünyası tarafından tartışılıyor.

PROF. DR. ÖMER ÖZKAN: ACELE EDİLDİ

Türkiye'deki ilk yüz nakli, çift kol ve rahim nakli gibi önemli başarılara imza atan Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ömer Özkan, genetiği değiştirilmiş bir domuzdan alınan kalbin insana nakledilmesinin çok büyük bir çalışma olduğunu; ancak acele edildiğini, birçok bilimsel aşamanın atlandığını ve hemen insan üzerinde deneye geçildiğini söyledi.

"BİRÇOK AŞAMASI İPTAL EDİLMİŞ BİR ÇALIŞMA"

Prof. Dr. Özkan, "ABD'de ilk önce 2021'in sonuna doğru deneysel bir çalışma yapıldı. Çok büyük, birçok yere ışık olacak ve insanların nereye yönelmesi gerektiği açısından önemli bir ilk çalışmaydı; ancak bu çalışmanın üzerine birçok şey yapılmalıydı, akabinde insan çalışmasına geçilmeliydi. Çok çok önemli bir çalışma ama hayvan çalışmasından insan çalışmasına geçilmesi için biraz acele edildiğini düşünüyorum. Burada 'hayatını kaybetmek üzere olan, artık çaresi kalmayan' bir hastadan bahsediliyor. Ancak bu, klinik deney aşamasına erken geçilmiş, birçok aşaması iptal edilmiş bir çalışma ve böyle bir ameliyat Türkiye'de veya Çin'de yapılsaydı inanılmaz bir gürültü çıkardı. Bu gürültüyü de en çok Batı dünyası çıkarırdı. Batı'da etik kurallar daha iyiymiş gibi düşünülüyor ama bu ortamın içerisindeyim ve yıllardır biliyorum ki asla öyle değil. Bu konuda bizden çok iyi değiller.

"GELECEKTE BİRÇOK ÇALIŞMAYA REFERANS OLACAK"

Prof. Dr. Özkan, sözlerini şöyle sürdürdü: "Ben kalp cerrahı değilim, sadece çalışmanın bilimsel boyutundan bahsediyorum. Hasta inşallah yaşar. İnsanlık için çok büyük bir hizmet olacak ama şu an için ameliyatın bilimsel bir makalesi yok, sadece haberler üzerinden konuşuyoruz. Çalışma inanılmaz büyük bir çalışma. Gelecekte birçok çalışmaya referans olacak, bizlere ışık tutacak, laboratuvarları çok hareketlendirecek bir çalışma ama aradaki aşamaları atlamamak lazım. Bilimin yıllardır getirdiği bazı kurallar var; onlar atlanmış görünüyor. Hem hayvan etiği hem insan etiği açısından birçok sıkıntı var. İnşallah hasta uzun süre yaşar ama çok uzun yaşamayacağı net. İnşallah biz yanılırız. Bu dönemde hasta, belki de bundan sonra olabilecek normal bir nakli bile olamayacak ve hayatını kaybedecek. Örneğin, bir ay sonra olabileceği bir kalp naklindeki ilaçların cevabı değiştirilmiş olacak. Bu hastaya 'son çare' deniliyor ama belki iki gün sonra kalp nakli olacaktı ama bu nakil yapılıyor diye onu olamadı. Belki de artık bu nakil yüzünden diğer nakilleri olamayacak. 'Hasta son evredeydi', 'ölmek üzereydi' demek ortada bir yanlış varsa onu doğru yapmıyor."

PROF. DR. İSBİR: YILLARCA ÇOK CİDDİ ÇALIŞMALAR YAPILDI

Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Selim İsbir ise hayvandan insana yapılan organ nakli (zenotransplantasyon) çalışmalarının yeni olmadığını aksine geçmişinin çok eskilere gittiğini belirterek, "Pratikte ise 40-45 yıldır bu konuda çok ciddi çalışmalar yapılıyor. Bu çalışmaların iki temel ayağı var. Cerrahi olarak organı oradan alıp buraya dikmek hiç önemli değil. Burada en önemli şey hayvanın immün sisteminin insandan farklı olması ve de hayvandan insana geçen enfeksiyonlardır. Bu ikisiyle ilgili yıllarca çok ciddi çalışmalar yapıldı. Bu nedenle 'bilimsel olarak altyapısı' yok gibi ifadeler kullanmak yanlış" dedi.

"YAPILAN AMELİYAT, BU İŞİN BİR NOKTAYA GELDİĞİNİN GÖSTERGESİDİR"

Prof. Dr. İsbir, hayvandan insana organ nakli çalışmaları yapılırken başta babun ve domuz olmak üzere iki tane hayvan kullanıldığını vurgulayarak şunları söyledi: "1997 yılında ABD'de üst ihtisasımı yaparken Mayo Clinic ve birçok ciddi akademik merkez hayvan çiftliği ve özel immünoloji laboratuvar ekibi kurdular ve çok ciddi araştırmalar yaptılar. Çok uzun yıllar enfeksiyon sorununu çözemedikleri için çalışmalarını bir noktaya getiremediler; ama bu bir günde yapılan bir işlem değil, arkasında çok ciddi laboratuvar çalışmaları var. Onun için yapılan ameliyat, bu işin bir noktaya geldiğinin göstergesidir."

ABD'de nakil işlerinin çok ciddi ilerlediğini kaydeden Prof. Dr. İsbir, "Kalp naklinin yapılabileceği ve yapılamayacağı hastalar vardır. Bir organ başka bir hastaya takılırken, o organdan en maksimum fayda alacak hasta seçilir. Bu hastanın da normal transplant açısından belki birtakım riskleri vardı ya da organ bulamadılar. Dolayısıyla böyle bir yol tercih edildi. Hastanın rızası alınmıştır, hastane etik kurulu buna zaten onay vermiştir. Dolayısıyla bizim kilometrelerce uzaktan yapılan işe 'etik değildir' dememiz yanlış. Bunun altyapısı ABD'de doğru bir şekilde yapılmıştır" diye konuştu.

İSBİR: ZENOTRANSPLANTASYON KALP NAKLİ İÇİN ÇOK ÖNEMLİ

Prof. Dr. İsbir, "Zenotransplantasyonun kalp nakli için çok önemli olduğunu düşünüyorum çünkü kalp çok zor bulunan bir organ. Böbrek, karaciğer veya akciğer canlıdan nakledilebilir ama kalp bulunabilmesi için birinin ölmesi gerekiyor. Türkjiye'de yapılan kalp nakli sayısı zaten çok az. Yapay kalpler de çok iyi sonuçlar vermiyor dolayısıyla kalp yetmezliğinin tedavide altın standardı hala kalp nakli ve yeteri kadar organ yok. Umarız ki zenotransplantasyondaki sorunlar halledilmiştir ve bir ufuk açılır. Bu nedenle baltalamak yerine tüm dünya olarak çalışmaya destek olmamız gerekir" ifadelerini kullandı.