Christian Eriksen'a ne oldu? Sağlıklı bir kişide kalp durması meydana gelebilir mi?
Danimarkalı oyuncu Christian Eriksen (29), Danimarka - Finlandiya maçının 43'üncü dakikasında bir anda yere yığıldı. Kalbi duran (kardiyak arrest) oyuncu Eriksen, kalp masajıyla hayata tutundu. Son yıllarda birçok futbolcu, tıpkı Eriksen gibi sahada kalp kaynaklı birtakım sorunlar yaşadı hatta aralarında hayatını kaybedenler oldu. Peki kapsamlı sağlık kontrollerine rağmen neden sporcular bu tip sorunlarla karşılaşıyor. Hiçbir sağlık sorunu yokken birden bire kalbin durması neden oluyor? Kalp durması yaşayan kişi, ileride spora devam edebilir mi? Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan Haberturk'e bu soruların yanıtlarını verdi. Habertürk'ten Demet Demirkır'ın haberi...
Danimarka - Finlandiya maçının 43'üncü dakikasında bir anda yere yığılan ve kalbinin durması üzerine (kardiyak arrest) kalp masajıyla hayata döndürülen Danimarkalı oyuncu Christian Eriksen (29), "Bana ne olduğunu bilmek istiyorum" demişti.
Son yıllarda yüksek performans gerektiren futbolda birçok futbolcu, kalp kaynaklı birtakım sorunlar yaşadı hatta aralarında hayatını kaybedenler oldu. Genç oyuncuların yaşadığı bu sorun, ciddi sağlık önlemleri alınmasına rağmen durdurulamıyor. Peki hiçbir sağlık sorunu yokken birden bire kalbin durması neden oluyor? Sağlık durumunun iyi olduğunu paylaşan Eriksen, futbola devam edebilir mi? Türk Kardiyoloji Derneği Saymanı ve Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, merak edilen bu sorulara yanıt verdi.
ERIKSEN FUTBOL HAYATINA DEVAM EDEBİLECEK Mİ?
"Eriksen'da kanal defekti, elektriksel dengesizliğe yol açan bir kanal problemi olduğunu düşünüyorum" diyen Prof. Dr. Okuyan, Eriksen futbol hayatına devam edebilir mi sorusunu ise şöyle yanıtladı: "Zor bir soru ama bana göre devam edemez. Düzeltilebilir bir nedeni, eğer tamamen bir elektrolit eksikliği varsa yerine konulur ve buna bağlı ise belki devam edebilir ama yapısal ve genetik geçişli bir kanal defekti olan bir kişinin profesyonel olarak futbol oynaması çok zor."
"KALP DURMASI HER ZAMAN KALP KRİZİNE BAĞLI OLMAZ"
Kalp durmasının (kardiyak arrest) birçok nedeni olabileceğini belirten Prof. Dr. Okuyan, "Kalp durması, her zaman kalp krizine bağlı olmaz. Kandaki minerallerin elektrolit bozukluğu sebep olabilir. Birtakım beyin kanaması, beyinle ilgili patolojiler, büyük damarların ani yırtılması (aort diseksiyonu) sebebiyet verebilir.
Genç yaşlarda görülen kalp durmalarında ise durum farklı olabilir. Christian Eriksen, Danimarka gibi sağlık sistemi iyi olan bir ülkenin sporcusu. Öyle ki sporcular için belli kriterler vardır. İster futbol ister basketbol ister voleybol olsun, federasyonlar sporculara lisans vermeden önce periyodik olarak sağlık muayenelerinden geçirirler. Bu sporculara çok ayrıntılı bakılır. Son zamanlarda kalp duvarında kalınlaşma var mı buna da bakılıyor; çünkü bu da ani kalp durmasına ve kalp ölümlerine yol açabiliyor" dedi.
"ANİ KALP DURMASININ ALTINDA GENELLİKLE GENETİK BOZUKLUKLAR YATIYOR"
Prof. Dr. Okuyan, "Sporculara efor, kalp ultrasonu yapılır, EKG çekilir, kısacası her şeylerine bakılır. Bu nedenle özellikle genç yaşlarda kalp krizi olmadan ortaya çıkan ani kalp durmasının altında genellikle genetik bozukluklar yatıyor. Örneğin, lisede beden eğitimi dersinde çocuk spor yaparken bayılıyor, kalbi duruyor ya da atlet, koşarken ölüyor. Kamerunlu Marc Vivien Foe'nin, FIFA Konfederasyonlar Kupa maçında aniden kalbi durdu. Zaman zaman bu duruma rastlanıyor" diye konuştu.
"İYON KANALLARI VAZİFESİNİ YERİNE GETİREMİYOR"
Eriksen'ın yaşadığı kalp durmasının kalp damar tıkanıklığı olduğunu düşünmediklerini kaydeden Prof. Dr. Okuyan, sözlerini şöyle sürdürdü: "Muhtemelen genetik geçişli bir sorun var. Kalpte gözle görülemeyen, elektron mikroskobunda görülebilen bazı kardiyak iyon kanalları problemleri oluyor. Kişinin yapısal olarak kalbinde sorun görünmese de, kalpte iyon kanal problemleri olabiliyor. Kalbin kasılması için elektriksel aktivite gerekir, bu elektriksel aktivite yapılırken kalp hücresinin zarında ve hücrenin içerisinde voltaj farkı vardır. Bunun farkına bağlı olarak sodyum, potasyum, kalsiyum, bunların hepsinin hücreye girişi ve çıkışı iyon kanallarından oluşur. Bu kanallarda son yıllarda doğumsal, genetik olarak geçiş gösteren bazı sorunlar, yeni yeni farklı patolojiler keşfediliyor. Örneğin, Brugada sendromu var; sodyum kanal problemi. Bu kişilerin sodyum kanallarında problem var, kalsiyum da problem var. Bazılarında kısa QT, uzun QT sendromu dediğimiz patolojiler var. Bunların hepsinde farklı farklı genlerde problem var. Sorun olduğu için de iyon kanalları vazifesini yerine getiremiyor ve ani kalp durması ile ölümlere yol açıyor. Genç sporcularda ve genç kuşakta gördüğümüz ve 'neden oldu' dediğimiz hadiselerin çoğunun altında genetik geçiş gösteren, farklı farklı isimlerle adlandırdığımız sendromlar yatıyor."
"KALP DURDUĞUNDA HEMEN 'YENİDEN CANLANDIRMA'YA BAŞLANMALI"
Prof. Dr. Okuyan, "Bazı ölümcül olabilecek aritmiler (ventriküler fibrilasyon), ritim bozuklukları olabilir. Kalp krizi seyrinde damar tıkanıklığına bağlı olarak kalbin elektriksel stabilitesi kaybolduğunda bunlar görülebilir ve daha sonra kalp durmasıyla sonuçlanabilir. Kalp aniden durur, hiç kasılmaz ve atmaz. Elektriksel aktivite, mekanik kalp kasılmasına dönmez. Dolayısıyla kalp atmayınca, hiç kan dolaşımı olmaz, tansiyon sıfıra düşer, beyin dahil vücudun hiçbir yerine kan gitmez. Bu hayatla bağdaşan bir durum değil. Ani kalp durmasıyla karşılaşıldığında hemen yeniden canlandırmaya başlamak lazım; çünkü o anda solunum da durur. Hem solunum desteği hem kalp masajı gereklidir. Temel ABC denilen hava yolu, solunum ve kardiyak dolaşımı tekrar sağlamak ve bunları hemen hayata geçirmek gerekir. Aksi takdirde çok kısa bir süre içerisinde beyinde geri dönüşümsüz hasar ortaya çıkar. Dolaşım ve solunum ne kadar geç sağlanırsa, bu daha sonra ritim dönse bile kalıcı beyin hasarına yol açtığı için sonu ölümcül olur" şeklinde konuştu.
KALP KASININ AŞIRI KALINLAŞMASI DA KALP DURMASINI TETİKLİYOR
Kalp durmasına yol açan bir başka sebebin de kalp kasının aşırı kalınlaşması sonucu ortaya çıkan hipertrofik kardiyomiyopati denilen durum olduğunu aktaran Prof. Dr. Okuyan, "Hipertrofik obstrüktif kardiyomiyopati yani tıkayıcı kalp problemi olarak adlandırdığımız ve çok da nadir olmayan bu durum da ani ölümlere yol açar" dedi.
Prof. Dr. Okuyan, "Kişi, Danimarkalı oyuncuda olduğu gibi sağlık görevlilerinin olduğu bir yerdeyse hasta hemen değerlendirilir. Ritim bozukluğu ortaya çıkarsa kalbe direkt şok verilir ve ritim bozukluğu sonlandırılır. Havaalanlarında, alışveriş merkezlerinde defibrilatörler var. Ülkemizde de artık çok yaygınlaştı. Hastanın kalbi durduğu zaman ne kadar kalp masajı yaparsanız yapın şok vermeniz gerekebilir.
Hastaneye getirilen hastada, elektrofizyolojik çalışma dediğimiz anjiyo benzeri bir yöntem uygulanır ve kalbin elektriksel aktivasyonunun değerlendirildiği, elektriksel sisteminde bir problem var mı yok mu onu net olarak anlamamızı sağlayan, aritmilerin suni bir şekilde uyarı vererek yaratılmaya çalışıldığı birtakım yöntemler kullanılır. Ülkemizde de tüm büyük hastanelerde yapılabilen bir yöntem. Hasta bununla değerlendirilebilir. EKO ve anjiyosu yeniden değerlendirilir. Bunlar yapıldıktan sonra hastada kanal defektlerini anlamak için genetik analizler yapılabilir. Bunlardan sonra alttaki neden ortaya çıkacaktır" şeklinde konuştu.
"ERIKSEN'DA KANAL PROBLEMİ OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUM"
Prof. Dr. Okuyan, "Eriksen'da kanal defekti, elektriksel dengesizliğe yol açan bir kanal problemi olduğunu düşünüyorum. Hipertrofik kardiyomiyopati olduğunu düşünmüyorum çünkü öyle olsaydı mutlaka daha önce yapılan kalp ultrasonu kontrollerinde görülürdü. Ben kulüpte de sağlık kontrolleri yaptım, orada futbol federasyonunun rapor formunda sol karıncık duvarının kalınlığı da soruluyor. Dolayısıyla kapsamlı bakılıyor" dedi.
