Bebeğe rota virüsü aşısı yaptırılmalı mı?

Rota virüsü, çocukluk yaş grubunda ishal yapan en önemli viral enfeksiyon etkenidir. Rota virüs hastalığı oldukça bulaşıcıdır ve hastalıklı bir kimsenin kusmuğu ve dışkısı ile yayılır. Ayrıca kişiden kişiye temas; örneğin hasta olan bir kimseye veya virüsü elinde taşıyan bir kimseye dokunmakla, hastalık bulaşmış eşyalarla, yiyecek ve içeceklerle de bulaşır.

"5 YAŞ ALTI ÖLÜMLERİN EN SIK İKİNCİ NEDENİ"

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları UzmanıProf. Dr. Alpay Çakmak

Rota virüs nasıl bulaşır?

Virüs aynı zamanda öksürme ve hapşırma ile de yayılır. Bu bulaş insandan insana olabileceği gibi, eşyalar aracılığıyla da olabilir. Rota virüs enfeksiyonun bulaşabilmesi için çok az sayıda rota virüs alınması yeterlidir. Rota virüse bağlı hastalık gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde benzer seyretmektedir. Bu sebeple Rota virüs demokratik virüs olarak adlandırılır. Yani bu hastalık tüm dünyayı etkilemektedir. Temiz su kaynağı ve hijyen şartlarının iyileştirilmesinin hastalığı önlemede yetersiz olduğunu bilmekteyiz.

Son yıllarda çocuk sağlığı alanındaki küresel iyileşmeye rağmen, 5 yaş altı çocuk ölümlerinin hala en sık 2. nedenini ishaller oluşturmaktadır. Dünya genelinde, bu yaş grubunda ağır ishalin en sık nedeni Rota virüstur. Rota virüs kaynaklı ishaller hastane yatışlarının yüzde 36’sından sorumludur.

Bulaşınca ne gibi komplikasyonları olur?

Rota virüs hastalığının belirtileri genellikle ishal, kusma, ateş şeklinde bulgularla başlar. Bazı durumlarda şiddetli su kaybı ve hayati tehlike olabilir. Rota virüs hastalığına yakalanan bazı bebeklerde herhangi bir belirti görülmeyebilir. Belirtiler genel olarak virüse maruz kaldıktan 1 ila 3 gün kadar sonra ortaya çıkar. Rota virüsüne bağlı enfeksiyon her yaşta görülse de, en sık ilk 5 yaş altındaki çocuklarda ortaya çıkıyor. Özellikle 6-15 ay arası en sık görülen ve daha ağır seyredebilen dönemidir. Bebek ve çocuklarda aşırı su kaybına neden olan ishaller, hava sıcaklıklarının düşmesi ile birlikte çocuklarda ağızla bulaşan ve salgınlara neden olabilen bu tip ishal ile seyreden vakalar, gerekli önlemler alınmadığında ölümcül olabiliyor. Rota virüs hastalığı genelde kış döneminde ortaya çıkmaktadır. Tekrarlayan kusma ve ishal, rota virüsün önemli belirtileri arasında yer alıyor.

Rota virüsü aşısı hakkında bilgi alabilir miyiz?

Rota virüs aşısı, hastalığın ağır seyretmemesi için ve virüse karşı önlem alabilmek için kullanılan en önemli yöntemdir. Rota virüs aşısı olmayan çocuklara rota virüsü bulaştığında, hastalık ağır seyredebilir, çocuğunuzun hastaneye yatması gerekebilir ve hatta ölümcül sonuçlar ortaya çıkabilir. Rota virüs aşısı bu yüzden rota virus ishalinden koruma amaçlı yapılmaktadır. Rota virüs aşısı, ulusal aşı takviminde yer almadığı için devlet tarafından karşılanmamaktadır. Rota virüs aşısı ağızdan şırınga yardımıyla içirilerek verilir. Ülkemizde iki ayrı markanın rota virüs aşısı bulunmaktadır.

Aşı yapılmalı mıdır? Yaptırılırsa kaç aylık ya da yaştan itibaren yaptırılmadır?

Rota virüs tüm dünyada bebek ve küçük çocuklarda görülen ishallerin özellikle hastane yatışlarına ve bebek ölümlerine neden olan ağır ishalin en önde gelen nedenidir. Hemen tüm çocuklar beş yaşına kadar enfekte olurlar ve hastalık özellikle 4-36 ay grubunda sıvı kaybı ve asidozla ağır seyrederek ölüme neden olabilir. Rota virüs ishali tüm dünyada her yıl iki milyondan fazla hastane yatışına ve yaklaşık 600 bin ölüme sebep olduğu bildirilmektedir. Rota virüs ishalinin önlenmesinde tek yöntem Rota virüs aşılamasıdır. Bu nedenle Rota virüs aşısı yapılmalıdır. Rota virüs aşısı için iki firmanın ürünü vardır. Bu aşılardan ilk olan Rota virüsü aşısı 2 dozdur ve ilk dozu 6. haftadan itibaren yapılabilir. İki doz arasında en az 4 hafta olması gerekir. İlk doz 15 haftadan sonraya (14 hafta 6 gün) bırakılmamalıdır. Tüm dozlar en geç 24. haftaya kadar bitmelidir. 2. ayda ilk dozu, 4. ayda ikinci dozu yada 3. ayda ilk dozu, 5 ayda ikinci dozu yaptırabilirsiniz. Önemli olan nokta, ikinci dozun 24. haftadan sonraya denk gelmemesi ve iki doz arasında en az 4 hafta olmasıdır. Bu aşılardan ikincisi olan Rota virüs aşısı ise 3 dozdur. Bu aşıda da dozlar arasında en az 4 hafta olmasına dikkat edilmelidir ve son doz en geç 32. haftada yapılmalıdır.

Aşı yapılmaz ise neler ile karşılaşırız? Aşının yan etkisi var mıdır? Hekim mi önermelidir?

Rota virüsler küçük çocuklarda en ölümcül ikinci çocukluk çağı hastalığı olan ağır ishallerin en sık sebebidir. Hastalık şiddeti değişse de farklı gelişmişlik düzeylerindeki ülkelerde Rota virüs hastalığı sıklıkları benzerdir. Bu durum temiz su kaynakları ve iyi hijyenin virüs dolaşımında çok az etkisi olduğuna işaret eder. Rota virüs hastalığının yüksek hastalık yükünü azaltmada en önemli girişim bebeklerin güvenli ve etkin rota virüs aşılarıyla yaygın aşılanmasıdır. Halen uygulamada kullanılabilecek iki etkin rota virüs aşısı ülkemizde de lisanslıdır. Dünya Sağlık Örgütü rota virüs aşılarının güvenli olduklarına karar vermiş olup, rota virüs aşılamasının tüm ulusal aşılama programlarına dâhil edilmesini önermektedir. Ülkemiz, kendine özgü şartları ile rota virüs aşılamalarından hem mortalite hem de ekonomik hastalık yükünü azaltmada yarar elde edebilecek özellikler taşımaktadır. Halen rutin aşı programına girmemiş Rota virüs aşıları maliyetini karşılayabilecek ailelerin bireysel kullanımları açısından önerilebilir. Her bebeğin rota virüs enfeksiyonu ve buna bağlı ciddi hastalık riski taşıdığı göz önünde bulundurularak bireysel yarar için aşılama önerilmesi uygun görünmektedir.

Aşıyı sağlık ocakları yapıyor mu?

Rota virüs aşısı şu an Sağlık Bakanlığının ulusal aşı takvimde zorunlu aşı uygulamasında bulunmamaktadır. Eğer Aile hekimi Rota virüs aşısı uygulamak isterse hastaya reçete ederek uygulayabilir.

Her aşı farklı mıdır?

Günümüzde tüm dünyada, lisanslı 2 canlı ağız yoluyla verilen Rota virüs aşısı bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü, bebeklerin rutin olarak Rota virüs aşısı ile aşılanmasını önermekte ve bu iki Rota virüs aşısı arasında tercih yapmamaktadır.

Ülkemizde dört merkezin katıldığı, 2005-2006 yılları arasında yapılan bir araştırmada, ishal nedeniyle hastaneye yatırılmış 5 yaş altı çocuklarda ishal etkenin yüzde 32,4 - 67,4 oranında Rota virüs olduğu gösterilmiştir. Aşılama öncesi dönemde, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki küçük çocuklarda Rota virusa bağlı yıllık hastane yatış sayısı 55.000-70.000, acil servis başvurusu 205.000-272.000 iken, bu yaş grubunda yılda 20-60 ölüm gerçekleştiği bildirilmektedir.

Eklemek istedikleriniz?

Dünya Sağlık Örgütü Haziran 2009’da ve 2013’te tüm dünya ülkelerinin Rota virüs aşısını bir an önce ulusal bağışıklama programlarına almalarını önermiştir. Özellikle 5 yaş altı çocuk ölümlerinin yüzde 10’undan fazlasından ishalin sorumlu olduğu ülkelerin, bu konuda acil davranmaları gerektiği belirtilmektedir. Rota virüs aşıları günümüzde 100’den fazla ülkede ruhsat almıştır ve Ocak 2015 itibarı ile 75 ülkede ulusal bağışıklama programında yer almaktadır.Rota virüs ishallerine bağlı ölüm ve hastalıkların önlenmesinde aşılama en etkin yöntemdir.

"ÖLÜMLERİN ÇOĞU EN ÇOK GELİŞMEMİŞ ÜLKELERDE GÖRÜLÜR"

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Remzi Erkesim

Rota virüs aşısı hakkında bilgi alabilir miyiz? Hastalarınıza önerir misiniz?

Rota ishali özellikle 2 yaş altı ishallerinin en önemli nedenlerinden biridir. Genellikle kış aylarında sıklık artar. Demokratik virüs diyede bilinir yani toplumda zengin-fakir, gelişmiş-gelişmemiş sosyoekonomik durum farkına bakmaksızın benzer oranda enfeksiyon yapar ama rota ishaline bağlı ölümlerin çoğunluğu gelişmemiş ülkelerde görülür.

Aşı yapılmalı mıdır? Yaptırılırsa kaç aylık ya da yaştan itibaren yaptırılmadır?

Aşı Türkiye Sağlık Bakanlığının rutin aşı programında henüz bulunmamaktadır. özellikle aşıya bağlı yatışlar ve hastanede kalan süre düşünülürse aşı yapılması önerilir. Yurt dışında ABD ve bazı Avrupa ülkelerinde rutin aşı takviminde yer almaktadır. Aşı ilk dozu 1.5-3 ay arası yapılmalıdır aşı türüne bağlı 2. doz 1-2 ay sonra aşı içeriğine bağlı 3. doz ise 8. aydan önce tamamlanması gerekir (bazı rota aşıları 2 dozdur)

Aşı yapılmaz ise neler ile karşılaşırız? Aşının yan etkisi var mıdır? Hekim mi önermelidir?

Aşı yapılmadığı zaman çocuk rota virüs enfeksiyonuna karşı savunmasız olur, rota ishali hastanelerde önemli bir yatış nedeni sebebidir. Aşının yan etkileri arasında hafif ishal, huzursuzluk, karında gerginlik gibi durumlar sayılabilir, ilk 1999 yılında ABD de yapılan rota aşılarına bağlı bağırsak düğümlenmesi gibi yan etkiler yeni aşılarda gözlenmemiştir. Hekimler böyle bir aşının bulunduğunu verota hastalığı ile ilgili bilgiyi aileye vermekle sorumludur ve ailenin onayı olduğunda aşı yapılabilir.

Aşıyı sağlık ocakları yapıyor mu?

Aşı sağlık ocağında bulunmamaktadır, aile bunu eczaneden alıp sağlık ocağında yapabilir.

Her aşı farklı mıdır?

iki doz aşı vardır etki ve yan etkileri arasında anlamlı fark yoktur 2 doz yapılan aşı ve 3 doz yapılan aşı ayrı ticari firmalar tarafından üretilmektedir önemli olan aşı başlangıç yaşı 1,5- 3 ay olduğu unutulmamalıdır.

Bu aşıyı kimler olamaz?

Daha önce rota aşısına bağlı allerjik reaksiyon gelişen, bağışıklık sistemi bozukluğu olanlar ve aşı öncesi bağırsak düğümlenmesi geçirenlere yapılmaması önerilir.