Hafızayı çalan süreci 'Beynex'le yavaşlatın
"Unutkanlığım izlenebilse ve Alzheimer'a gidip gitmediği bana rapor olarak sunulsa..." Yaşlanmanın etkilerinden çekinen pek çoğumuzun bu arzusunun artık bir karşılığı var. Dünyada sayıları giderek artan zihinsel aktivite yazılımlarının bir yenisi de Türkiye'de gerçekleştirildi. İşte zihinsel egzersizin Alzheimer'a karşı koruyucu olduğu gerçeğinden yola çıkan, "erken uyarı sistemi!"
Son 10 yılda bilimsel kanıtları giderek artan bir iddiaya göre zihinsel aktivitenin Alzheimer’a karşı koruyucu olduğunu gösteren araştırmaların sayısı her geçen gün artıyor. Verilerin gösterdiğine göre sedanter (sakin) yaşam, demansa yaklaştırırken aktif yaşam beyni koruyor veya demansın başlangıç yaşını erteliyor.
Habertürk'ten Ceyda Erenoğlu'nun haberine göre; bu durumda sorulması gereken soruların en önemlileri arasında, “Ne kadar zihinsel egzersiz yapmalıyız?” “Egzersiz yaparken unutkanlık artıyor mu”, “Aynı seviyeyi korumayı başarıyor muyuz?” bulunuyor. Dünyada 70 milyon takipçisi olan sitelerin varlığı da bu konunun önemini gösteriyor. Bu online egzersiz programları, kişinin unutkanlık durumunu test edip bu sorunu geriletme ve alarm durumunda zaman geçirmeden bir uzmana başvurma imkanı veriyor.
ÜCRETSİZ YAZILIMLAHAFIZA TESTİ
Özel bir hastanede nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Türker Şahiner, “Rutin uygulamada bir hastamız bize muayeneye geldiğinde ona 15 dakika süreli bir hafıza testi yapıyor ve durumunu belirliyoruz. Alınan sonuç bazen hastanın o anki stresine ve ruhsal durumuna göre değişiklik gösterebiliyor. Bu nedenle anlık kesitler erken dönemde bize fazla veri sunmuyor ve hastalarımızı uzun süre izlememiz gerekiyor. Bu sorundan yola çıkarak dünya kongrelerinde teknoloji ve demans programlarını yakından takip ettik ve Türkiye’nin unutkanlıkla ilgili ‘Beynex’ adı verilen ilk yazılımını gerçekleştirdik” diyor.
Prof. Dr. TürkerŞahiner
Ücretsiz olan bu yazılımda; içinde nörolog, psikolog ve bilgisayar yazılımcılarının olduğu 15 kişilik bir ekip görev yapıyor. Yazılım süreci tamamlanan proje son 3 yıldır araştırma safhasında bulunuyor. Prof. Dr. Türker Şahiner bu yıl, Ulusal Alzheimer Kongresi ve Ulusal Nöroloji Kongreleri’nde, geliştirdikleri sistemle ilgili sunumlar yaptıklarını ve Türkiye Alzheimer Derneği’nin çalışmalarını resmi web sitesine koyarak isteyen herkesin kullanımına açtığını söylüyor.
50 YAŞ ÜSTÜ 120 KİŞİ
2 yıldır farklı eğitim düzeylerindeki 50 yaş üstü yaklaşık 120 kişilik bir grubu izlediklerini belirten Prof. Dr. Şahiner devam ediyor; “En önemli hedefimiz bu programı uygulayan kişide herhangi bir konuda gerileme fark ettiğimizde ‘Doktorunuza başvurun!’ uyarısında bulunmak."
(Uygulamada sayfaya girince sevimli bir denizatı çıkıyor)
BEYNEXNEDİR?
Beynex, “Ben unutkanım! Unutkanlığım izlenip durumum bana rapor olarak sunulsun istiyorum” diyen herkese yardımcı bir erken uyarı yazılımının adı. Kendilerine verilen parola ve kullanıcı adıyla sisteme giren kişiler unutkanlıklarını test edecekleri, hastalıklarını geciktirici uygulamadan yararlanmaya hemen başlıyorlar.Beynex’in dünyadaki benzer sitelerden en önemli farkının kullanıcının raporlarını izleyip sonuçlarını kişiyle veya istemesi halinde doktoruyla paylaşmak olduğu belirtiliyor. Bunun tıbbi danışmanlık anlamına geldiğini söyleyen Prof. Dr. Şahiner, 8 ayrı alt grafikte izledikleri verilerle çok önemli bulgulara eriştiklerini belirtiyor.
NASIL KULLANILIYOR?
Peki uygulama nasıl çalışıyor? Okuma yazman bilmeyen kişiler tarafından bile kolayca kullanılabilmesi uygulamanın en önemli özelliği olarak görülüyor. Günde 15-20 dakika alan aktivitelerin haftada 5 gün yapılması öneriliyor. Kişi sayfaya girdiğinde sevimli bir denizatı çizimi ile karşılaşıyor. (Alzheimer beyinde hipokampusta başlıyor ve denizatıyla sembolize ediliyor.) Sonra parola girişi yapılıyor ve 3 ana başlık beliriyor. Bu başlıklar ve içerikleri aşağıdaki gibi sıralanıyor:
1. Günlük yaşam aktiviteleri:Kişiye birkaç gün arayla, günlük yaşam aktivitelerini sorgulayan 17 soru soruluyor ve “evet” ya da “hayır” diye yanıt vermesi isteniyor. “Bugün kahvaltı yaptınız mı?” “İlaçlarınızı kendiniz mi aldınız?” “Yürüyüşe çıktınız mı” türü sorulara verilen yanıtlar program tarafından grafik olarak izleniyor.
2. Zihinsel aktiviteler:Sayfaya giren kişiyi her gün değişen farklı oyunlar karşılıyor. Bu bir balık avlama ya da market alışverişi olabiliyor. Oyunların sonucunda kişi; bellek, aritmetik, görsel bellek, esnek düşünce, hız gibi 8 parametreye kadar uzanan başlıklarla ilgili olarak detaylı izlenmiş oluyor ve gelişimi (ya da gerilemesi) oyunlardan alınan puanlardan yola çıkılarak grafiklere yansıtılıyor.
3. Video:Son aşamada kişi 3 dakikalık bir video izliyor. Bu videoda boyun ve bel egzersizleri yer alıyor ve izleyen kişiden aynı egzersizleri yapması isteniyor. Programın sonunda kişi; “Yaptım”, “Yapamadım” veya “Zordu” gibi geri dönüşlerde bulunuyor. Performans grafikleri 3 ayda bir kişiyle paylaşılıyor ve durumuyla ilgili bilgi sahibi olması sağlanıyor.
