ABD'li düşünce kuruluşları: "Gazze planı bir güvenlik mimarisi değil, coğrafi mühendislik"
ABD, Gazze'nin yavaş ve kontrollü bir şekilde yeniden şekillendirilmesini amaçladığını vurguladığı model, ABD'li kuruluşlar tarafından eleştirilerin odağında. Düşünce kuruluşları, bu projenin İsrail'i öncelediğini ve 'yeni nesil bir güvenlik koridoru projesi' olduğunu savunuyor. Öne çıkan bir diğer tartışma da ABD ve İngiltere arasındaki görüş farkı.
ABD’deki uzman toplulukları, Washington’un Gazze için çizdiği bu yeni modelin yalnızca askeri değil, aynı zamanda sosyopolitik bir dönüşüm amaçladığını belirtiyor. Özellikle RAND Corporation’ın yayınladığı analizlerde, ABD’nin önerdiği ikiye bölünme stratejisinin Filistinli nüfusu kontrol altına almayı kolaylaştıracağı belirtiliyor.
RAND’ın bölgesel güvenlik uzmanları şu değerlendirmeyi yapıyor:
“İki bölge konsepti, Gazze’nin yavaş ve kontrollü bir şekilde yeniden şekillendirilmesidir. Yeşil bölge uluslararası meşruiyet üzerinden yeniden inşaya açılırken, kırmızı bölge uzun vadeli yıkım bölgesi olarak bırakılacak.”
Washington Institute ise daha ileri giderek şunu yazdı:
“Bu bir barış planı değil. Bu, Filistin’in demografisini yönlendirmek için tasarlanmış yeni nesil bir güvenlik koridoru modelidir.”
Amerikan düşünce kuruluşlarının büyük bölümü, ABD’nin bu planla İsrail’in çıkarlarını öncelediğini ve Filistin’in siyasi birliğini zayıflattığını savunuyor.
İngiltere’nin sert tepkisi: Yeni Sykes-Picot, yeni bir coğrafya mühendisliği
İngiltere’de hem medya hem akademi hem de düşünce kuruluşları ABD’nin planına daha eleştirel yaklaşıyor. The Guardian, planı “21. yüzyılın Sykes-Picot Haritası” olarak tanımladı ve bunun sadece Gazze’yi değil, Filistin meselesinin tamamını etkileyecek uzun vadeli bir bölgesel değişim projesi olduğunu yazdı.
Middle East Eye ise daha sert bir ifadeyle planın “Gazze’nin geleceğini, Filistin halkının iradesi dışında şekillendiren bir bölme projesi” olduğu yorumunu yaptı.
Londra merkezli Chatham House’un yayımladığı kapsamlı analizde ise şu değerlendirme yer aldı:
“ABD’nin ikiye bölünme stratejisi, bölgeyi yeniden inşa etmekten çok İsrail’in güvenlik çıkarlarını tahkim etmeye yöneliktir. Gazze’nin doğusu uluslararası gözetimde bir tampon bölgeye dönüştürülüyor, batısı ise bir yıkım coğrafyasına sıkıştırılıyor. Bu model, Filistin’in uzun vadeli siyasi bütünlüğünün yok edilmesidir.”
Birleşik Krallık Parlamentosu’ndaki Ortadoğu Çalışma Grubu ise konuyu “siyasi çözümü imkânsızlaştıran, geçici değil kalıcı bir ayrışma” olarak tanımladı.
ABD – İngiltere bakış açılarındaki fark: Güvenlik mimarisi vs. siyasal bütünlük
ABD, planı bir “güvenlik mimarisi” olarak takdim ederken; İngiltere’deki uzmanlar bunun bir “siyasal parçalama projesi” olduğunu vurguluyor. Washington güvenlik merkezli düşünüyor; Londra ise siyasi meşruiyet ve Filistin’in gelecekteki devletleşme süreci üzerinden bakıyor.
Amerikan diplomatlarının sıkça kullandığı “kontrollü yeniden inşa” kavramı, İngilizlere göre bölgenin uzun vadeli bir kontrol alanına dönüştürülmesini ifade ediyor.
Bu nedenle İngiltere’deki akademik çevrelerde planın adı açık bir dille şöyle konuluyor:
“Gazze’nin ikiye bölünmesi, İsrail’in kontrolünü genişletmenin diplomatik ambalaja sarılmış hâlidir.”
ABD’nin Gazze’yi ikiye ayırmayı öngören stratejisi, sadece coğrafi bir bölünme değil; aynı zamanda Filistin’in siyasi geleceğini yeniden belirlemeyi amaçlayan kapsamlı bir tasarım olarak görülüyor. Amerikan Dışişleri Bakanlığı planı diplomatik bir dille “güvenlik iyileştirmesi” olarak tanıtırken; ABD’deki düşünce kuruluşları planın sahadaki gerçeklikten kopuk olduğunu ve İsrail’e avantaj sağladığını belirtiyor.
İngiltere ise bu planı, işgalin yeni bir kurumsallaşma biçimi olarak değerlendiriyor ve “Gazze’nin ikiye bölünmesi, Filistin sorununun çözümü değil; parçalanmasının kalıcılaştırılmasıdır” görüşünde birleşiyor.
Böylece Gazze’nin geleceği bir kez daha sahada değil; Washington’un stratejik hesaplarında ve Londra’nın sert eleştirilerinde şekilleniyor
