Türkler'in yılbaşısı: 21 Aralık Nardugan Bayramı! Noel ağacı geleneği bu bayrama dayanıyor
Yılbaşı dediğimiz zaman hepimizin aklında süslü bir çam ağacı ve Noel Baba canlanıyor. Ancak eski Türkler'e baktığımızda çok eski bir yılbaşı kültürüne rastlıyoruz. Bugün tüm dünyada yılbaşında süslenen çam ağacı geleneği aslında İslamiyet öncesi Türkler'den geliyor. Türkler, 21 Aralık günü Nardugan Bayramı'nı kutlarken akçam ağacını süslüyordu.
- 1
Bir Türk bayramı olan Nardugan, Türkler henüz İslamiyet ile tanışmadan önce kutlanan bir bayramdı. Nar güneş, dugan ise doğan anlamına gelir. Yani bu bayrama "doğan güneş" denir.
- 2
Nar gibi kızardı ifadesindeki nardan kastedilen şey Güneş'tir. Yani; "Güneş gibi kızardı."
- 3
İnanışa göre; 21-22 Aralık günü, gece ve gündüz savaşır ve sonunda Güneş galip gelirdi. Bu zaferden sonra gelen ilk dolunayda yeni yıl kutlanır ve bu süreçte Türkler; yeni kıyafetler giyer, özel sofralar kurar, evlerini temizler, kutlamalar yapar ve ailecek bir araya gelirlerdi.
-
- 4
Bir "yeniden doğuş" olarak görülen bu bayramda, Türkler hayat ağacı olduğu inandıkları akçam ağacını süsler ve ateş yakarak etrafında dans ederlerdi. Törende inderbay denilen bir oyun oynanırdı.
- 5
Akçam ağacı, ne yaz ne de kış yapraklarını dökmediği için ona hayat ağacı gibi bir anlam atfedilmişti.
- 6
Tören sırasında ağacın altına hediyeler konur, ağaca renkli bez parçaları bağlanır ve yeni yıl için dilek dilenirdi. Bu hediyeler Tanrı Ülgen'e sunulmak üzere hazırlanırdı.
-
- 7
Türkler'den gelen bu ağaç süsleme geleneği, Avrupa'ya noel ağacı adeti olarak yayıldı.
Bu gelenek önce Türkler ile bağlantısı olduğu düşünülen Sümerliler'e geçti. Arkasından Anadolu üzerinden Avrupa toplumlarına yayıldı ve buralarda benimsendi.
- 8
Hayat ağacına bağlı bir diğer inanç da bu ağacın göğü tuttuğu ve göğün insanların üstüne çökmesine engel olduğu yönünde.
Bu zamanlarda yurda soğuk getiren ve Soğuk Hanı olarak da adlandırılan Ayaz Ata isimli bir figürün ortaya çıktığı inanılıyordu. Nardugan Bayramı'nın simgesi olan Ayaz Ata; Türk, Altay ve Orta Asya mitolojilerinde, özellikle Kazaklar'da ve Kırgızlar'da Soğuk Tanrısı olarak geçiyor.
- 9
Mitolojiye göre; kendisi ihtiyaç sahibi insanlara yardım ederek, herkesi mutlu eden bir evliyaydı. Ayaz Ata çok yaşlı olduğu için bazen kendisine kızının veya torunun yardım ettiği inanılırdı. Ayaz Ata'ya yardım eden kıza da Kar Kız veya Ayaz Kız denirdi.
-
- 10
Şu anda Noel Baba olarak bilinen figürün Ayaz Ata ile benzerliği oldukça dikkat çekici olsa da Noel Baba, yakın bir tarihte ortaya çıkmıştır ancak Ayaz Ata, çok eski zamanlardan beri var olan bir Türk simgesidir.
