Dünya, Türkiye'yi bu filmlerle gördü

5 PARMAK - 1952 (ABD)
Türkiye'de çekilen büyük prodüksiyonlu ilk film.
Filmin yapımcısı ünlü şirket 20th Centruy Fox.
'5 Parmak', 2 dalda Oscar'a aday gösterildi. Türkiye'de sinemalarda gösterime girmeyen film 1980'li yıllarda 'Ankara Casusu' adıyla TRT'de yayınlandı.

Filmin yönetmeni Oscar ödüllü Joseph L. Mankiewicz.
Başrol oyuncusu 3 kez Oscar'a aday gösterilen James Mason.
Nazi Almanya'sı için çalışan casus Elyasa Bazna'nın hayatının hikâye edinildiği '5 Parmak'ın çekimleri İstanbul ve Ankara'da gerçekleştirildi.

'5 Parmak'ın başrol kadın oyuncusu ise Fransa'nın gelmiş geçmiş en büyük sanatçılarından biri olarak kabul edilen Danielle Darrieux.
Sanatçı, geçtiğimiz ekimde 100 yaşındayken Bois-le-Roi'de hayatını kaybetti.

TENTEN ve ALTIN POST - 1961 (FRANSA - BELÇİKA)
Belçikalı çizer Hergé tarafından 1929 yılında yaratılmış olan çizgi roman dizisi olan 'Tenten' ilk kez 1947'de sinemaya uyarlandı. 'Tenten'in maceraları beyazperdeye bugüne kadar 6 kez yansıdı.
Serinin ikinci filmi 'Tenten ve Altın Post', İstanbul'da çekildi. Filmde Türk oyuncular Ulvi Uraz, Sezer Sezin, Faik Coşkun ve Kamer Sadık da rol aldı. Türkiye'de 'Tenten İstanbul'da' adıyla gösterime giren 'Tenten ve Altın Post'un çekimleri için İstanbul'un tarihi yerleri ve Boğaziçi kullanıldı. Kamer Sadık, Georges Wilson ve Jean-Pirre Talbot ile birlikte vapur sahnelerinde yer aldı.

'Tenten ve Altın Post'ta 'Kaptan Haddock'u canlandıran Georges Wilson 1936'da açılan Haliç'teki Atatürk Köprüsü'nün önünde görülüyor.

Ulvi Uraz, 'Tenten ve Altın Post'un Karaköy'deki çekimlerinde Georges Wilson ve Jean-Pirre Talbot ile birlikte kamera karşısına geçti.

ÖLÜMSÜZ KADIN - 1963 (FRANSA)
Drama türündeki 'Ölümsüz Kadın', izleyenleri uzun bir süre etkisi altında bırakmıştı.
Alain Robbe-Grillet'in yönettiği filmde başrolleri Françoise Brion, Jacques Doniol-Valcroze, Guido Celano paylaşırken filmde Vahi Öz ile Sezer Sezin de rol aldı.

'Ölümsüz Kadın', beyazperdeye Fransız bir adamın İstanbul'da birlikte gezdiği kadının birden bire kaybolmasıyla yaşadıklarını taşıdı.

Son olarak 10 yıl önce 'Kalan Hayatımın İlk Günü'nde rol alan 83 yaşındaki Françoise Brion Paris'te yaşıyor.

'Ölümsüz Kadın'da dönemin İstanbul sokaklarının nasıl olduğunu ve özellikle günümüzde kalmayan seyyar satıcıları görmek mümkün.

007 BOND RUSYA'DAN SEVGİLERLE - 1963 (İNGİLTERE)
Ian Fleming'in romanından uyarlanan '007 James Bond', sinemanın en üretken serisi oldu. Bugüne kadar çekilen 26 filmin toplam izleyici sayısı 1 milyar 567 milyon 500 bin kişiye toplam hasılatsa 7 milyar dolara ulaştı.
James Bond'u canlandıran 6 aktörden ilki olan Sean Connery, serinin ikinci filmi 'Rusya'dan Sevgilerle'nin çekimleri için İstanbul'a gelmişti.
Sean Connery, arka planda Dolmabahçe Cami olacak şekilde İnönü Stadyum'un önünde bu poz vermişti.
Sean Connery, o günlerde verdiği bir röportajında 'Çalışmaktan dolayı bu güzel şehri yeterince yaşayamadım. Dilerim tekrar gelebilirim' demişti.

İngiltere yapımı 'Rusya'dan Sevgilerle'nin yönetmeni Terence Young da birçok meslektaşı gibi Boğaziçi'nin güzelliğine kayıtsız kalamadı.
Boğaziçi'nin güzelliği çeşitli sahnelerle beyazperdeye aktarılırken Sean Connery ile Daniela Bianchi bir vapurdaki sahnesinde Dolmabahçe Sarayı da görüldü.

Sean Connery ile Daniela Bianchi'nin bir sahnenin çekimlerinin yapıldığı Galata Köprüsü'nde oldukça mutlu oldukları görülüyor.

'Rusya'dan Sevgilerle'yi sinema salonlarında izleyen 95 milyon 300 bin kişi İstanbul'un güzelliğini ve Fatih Cami ile Beyazıt Kulesi gibi tarihi yapıları da gördü.

Çekimleri Yere Batan Sarnıcı', İstiklal Caddesi, Şişli, Kapalı Çarşı, Kemerburgaz ve Haliç'de gerçekleştirilen, 2 milyon dolar harcanan 'Rusya'dan Sevgilerle', 78 milyon 900 bin dolar hasılat elde etti.
Bu fotoğrafta İstanbullular'ın Galata Köprüsü'ndeki çekimlere olan ilgisini gözler önüne seriyor.

'Rusya'dan Sevgilerle'nin 'Bond Kızı' Daniela Bianch çekimlerden her fırsat bulduğunda İstanbul'u gezerek hatıra fotoğrafı çektirdi.

TOPKAPI - 1964 (ABD)
Beyazperdeye İstanbul görüntülerinin en fazla yansıdığı film olma özelliğini aradan geçen 54 yıla rağmen hâlâ koruyor.
'Görevimiz Tehlike'ye esin kaynağı olan 'Topkapı'yı Jules Dassin yönetirken filmde dünya sinemasının üstat oyuncularından Peter Ustinov, Melina Mercouri ile Maximillan Schell rol aldı.

Üç kağıtçı 'Arthur Simpson', para kazanmak için bir otomobili Yunanistan'dan Türkiye'ye sokmaya çalışan çeteye yardım eder. Ne var ki çetenin asıl amacı Topkapı Sarayı'ndaki çok değerli bir hançeri çalmaktır. Soygundan haberi olmayan 'Arthur Simpson', bir süre sonra Türk istihbaratıyla işbirliğine gidecektir.
Konusu bu şekilde olan 'Topkapı'da doğal olarak oryantal sahnelerine de yer verilirken Danyal Topatan ile Senih Orkan da filmde rol aldı.

Hâlâ 'En İyi Macera Filmleri Listesi'nde olan 'Topkapı', Türkiye ve Türklerle ilgili olumlu mesajların çokluğu, sahnelerde tarihi yapılara bolca yer verilmesi İsmet İnönü hükümeti tarafından Türkiye'nin tanıtımında bir propaganda aracı olarak kullanılmıştı.
Peter Ustinov, 'Topkapı'daki 'Arthur Simpson' rolüyle 1965'te 'En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu' dalında Oscar kazandı.

1994'te 73 yaşındayken hayatını kaybeden Yunan oyuncu Malina Mercouri, 1977'de Yunanistan Parlementosu'na seçilip kültür ve bilimler bakanı olmuştu.

İSTANBUL'DAKİ ADAM - 1965 (İTALYA -İSPANYA)
Bütün sahneleri İstanbul'da çekildi.
İstanbul'da kanunsuzların ortasında kalan macereperest 'Tony Marcenas'ın maceralarını hikâye edinen film Nişantaşı, Osmanbey, Eminönü, Beşiktaş ve Sultanahmet'i en iyi şekilde yansıtan yabancı film olma özelliğine sahip. Hiçbir Türk oyuncunun rol almadığı 'İstanbul'daki Adam', dönemin en iyi macera filmlerinden biri olarak gösterildi.
Howard Clewes'in yönettiği 'İstanbul'daki Adam'da başrolleri Horst Buchholz, Maria Adorf ve Klaus Kinski paylaştı.

İSTANBUL EXPRESS - 1968 (ABD)
'İstanbul Express', iki arkadaşın ABD'deki düşmanlarından kaçarak Türkiye'ye geldikten sonra aynı kadına âşık olmalarını konu ediniyor. İki adam, bir yandan kendilerini takip ederek İstanbul'a gelen düşmanlarıyla diğer yandan âşık oldukları kadın için birbirleriyle mücedele edecektir.

Macera türündeki 'İstanbul Express'i Richard Irvıng yönetirken başrolleri Gene Barry, John Saxon ve Senta Berger paylaştı. Türkiye'de gösterime girmeyen film, ABD'de düşük gişe yaptı.

PARALI ASKERLER - 1970 (İNGİLTERE)
İçinde Atatürk sahnelerinin olduğu film...
Gösterimi Türkiye'de 41 yıl boyunca yasaklanan film...
Peter Collinson'un yönettiği 'Paralı Askerler'de dünya yıldızları Tony Curtis ile Charles Bronson başrolde.

'Paralı Askerler'in diğer başrolleri Fikret Hakan ile Salih Güney'in.
Yan rollerse Erol Keskin, Yüksel Gözen, Suna Keskin ile Kayhan Yıldızoğlu'nun.
Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından desteklenen 'Paralı Askerler'in senaryosu Dış İşleri Bakanlığı'nca denetlendi. Senaryonun onay verildiği şekilde çekilip çekilmediğini kontrol etmek için bakanlıktan iyi derece de İngilizce bilen bir görevli de sürekli olarak sette bulundu.

Bir gün Hafta Sonu Gazetesi'nin muhabiri Charles Bronson ile röportaj yapmak için sete gitti. Bronson, kendisine emrivaki yapılmasına kızarak muhabire 'Önce menajerimle konuş, izin al' dedi. Charles Bronson'un kendisini terslemesine kızan muhabir sürekli olarak filmin Atatürk alehtarı sahneler içerdiği yönünde haberler yaptı.
O haberler kamuoyunda filme yönelik tepkilerin doğmasına neden olunca Süleyman Demirel hükümetince 'Paralı Askerler'in Türkiye'de gösterilmesini yasaklandı.
Atatürk alehtarı yapıldığı iddia edilen sahnede Patrick Magee'nin canlandırdığı Atatürk'ün filmdeki diyaloğu şöyle:
Uzun maceralardan sonra iki silah kaçakçısı Kuvay-i Milliye birlikleri tarafından yakalanır ve Atatürk’ün huzuruna getirilir. Atatürk, ‘’Sizde bize lazım olan bir emanet var’’ der. O emanet Hz. Osman’ın el yazması Kur'an-ı Kerim’dir. Hz. Osman’ın okurken şehit edildiği Kur'an-ı Kerim. Bizim inancımıza göre, bu Kur'an-ı Kerim kimdeyse savaşı o kazanacaktır. Yavuz Sultan Selim’den beri kutsal emanetler Türklerin elindedir. Benim için taşıdığınız altınların hiçbir değeri yok. Sizleri serbest bırakıyorum. İlk gemiyle göndereceğim sizi. Aklınız varsa da bir daha bu topraklara ayak basmayın."

Fikret Hakan, o günlerde yaşananları şöyle anlatmıştı: "Kendimden ve filmden kuşku duymaya başladım. 'Hakikaten bir kumpasın içinde miyiz, kirli bir işe alet mi edildik?' diye. Halbuki bu bir macera filmi. Sette İngilizce bilen dışişleri yetkilileri var. Cumhurbaşkanlığının desteği var, Devlet Demiryolları'nın desteği var. Zamanına göre büyük bütçeli bir film. Ne Atatürk ne de Türkiye karalandı."

Tamamı Türkiye'de çekilen 'Paralı Askerler' 2011'de TRT'de yayınlandı. Görüldü ki filmde Atatürk alehtarlığı yapılan bir sahne yok.

Bir iddiaya göre Hollywood'un o tarihlerde çekmeyi planladığı Atatürk filmi 'Paralı Askerler'in yasaklanmasından sonra iptal edildi.