Şahan Gökbakar: Herhalde toparlanma 2022 - 2023 sinema sezonunda gerçekleşir
2005 - 2020 arasında Türk filmleri, ABD filmlerine karşı mutlak hakimiyet kurmuştu. 16 yıllık dönemde en çok izlenen Türk filmleriyle en çok izlenen ABD filmlerinin toplam izleyici sayısı arasındaki fark % 235... Ne var ki pandemi döneminde sadece hasılat bazında 1 milyar liradan fazla maddi kayba uğrayan Türkiye'deki sinema sektöründe son zamanlarda en çok konuşulan konulardan biri ABD filmlerinin hakimiyeti yeniden ele geçirip geçirmeyeceği. Şimdilerde sorulan soru şu; "Pandemi döneminde büyük gelir kaybına uğrayan yapımcılar, çekecekleri yeni filmlerde prodüksiyon kısıtlamasına giderse ve üretim azalırsa 1980 ve 1990'lı yıllarda olduğu gibi hakimiyet yeniden ABD filmlerine geçer mi?"
Son birkaç aydır Türkiye'deki sinema sektöründe gün geçtikçe artan bir endişe bulunuyor; 'ABD yapımı filmler, Türk filmleri karşısında yeniden hakimiyet kurar mı?'
2000'den önce ABD filmlerinin izleyici sayısı, Türk filmlerinin izleyici sayısından bir hayli fazlaydı.
Türk sineması, 2000'den sonra komedi filmleriyle yaptığı atılımla izleyici sayısında ABD filmlerini geçerek hakimiyeti ele geçirdi.
'Vizontele' ile başlayan atılım sürecinde Türk filmlerinin hakimiyetinin yerleşik bir hal almasında komedi türündeki 'Hababam Sınıfı', 'Maskeli Beşler','Recep İvedik', 'Çakallarla Dans', 'Eyyvah Eyvah', 'Hükümet Kadın', 'Kolpaçino', 'Romantik Komedi', 'Sümelanın Şifresi', 'Çalgı Çengi', 'Düğün Dernek', 'Kocan Kadar Konuş', 'Yol Arkadaşım' ve 'Deliha' serilerinin önemli payı bulunuyor.
Elbette aksiyon türündeki 'Kurtlar Vadisi' serisinin yanı sıra yüksek gişeler elde eden tekil filmlerin de öyle...
Türk sinemasının gişe rakamlarının kayıt altına alındığı 2005'ten günümüze kadar hiçbir ABD filmi, izleyici sayısı açısından Türk filmlerini geçemedi.
2005 - 2020 arasında ilk 10'a daha fazla sayıda Türk filmi girdi.
Türk filmleri, 3 kez 10'da 10 yaparak tulum çıkardı.
Türk filmlerinin gişeleri bu kadar parlakken ABD filmlerinin yeniden hakimiyet kurabileceği yönündeki endişe neden?
2019'da meydana gelen 'Patlamış Mısır' krizi bile Türk filmlerinin hakimiyetini sona erdirmedi. Krizden dolayı yüksek gişeye sahip Türk filmlerinin gösterimlerinin ertelenmesiyle izleyici sayısı, bir önceki yıla oranla 10.853.759 kişi (% 13.4) düştü. Buna rağmen hakimiyet yine de Türk yapımlarındaydı.
2019'daki kaybın 2020'de telafi edileceği düşünülürken - ki Türk filmleri yıla iyi başlamıştı - pandemi bütün hesapları alt üst etti. Gösterime girmeye hazırlanan filmlerin vizyonları belirsiz bir tarihe ertelendi. Çekilmesine karar verilmiş filmlerin hazırlıkları durduruldu. O filmlerden birçoğu iptal edilirken bazıları ertelendi.
Sinema salonları, yeni bir erteleme olmadığı takdirde 1 Temmuz'da açılacak.
Gösterimi ertelenen ve vizyon takvimi yeni olan ABD yapımı filmlerle pandemiden önce ve sonra çekilmiş küçük bütçeli Türk filmleri gösterime hemen girecek. Gösterimi ertelenen yüksek bütçeli birkaç Türk filmiyse izleyiciyle en erken eylülde buluşacak. Kabaca bir hesapla kasıma kadar olan süreçte gösterimi ertelenen veya yeni çekilmiş filmler izleyiciyle kasıma kadar buluşmuş olacak. Kasımdan sonrasına hemen hemen hiç bir Türk filmi kalmayacak.
Özellikle yüksek bütçeli projelerin yapımcıları bu yaz da film çekmek istemiyor. Çünkü pandemi sonrasında izleyicilerin sinema salonlarına ne ölçüde eğilim göstereceği henüz belirsiz. Elbette bu belirsizlikte pandemi döneminde ekonomik olarak uğranılan yüksek oranlardaki kayıplar da söz konusu.
Başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere hükümet yetkililerinin aşılama hızına dayalı olarak yaptığı açıklamalara göre pandemi süreci eylülde sona erecek. Eğer yeni bir dalga olmazsa en geç ekimden itibaren pandemi öncesine dönebileceğiz.
Ne var ki ekonomik olarak pandemi öncesine dönmek biraz daha zaman alacak. Bu öngörünün sonucunda ortaya çıkan "Büyük oranlarda ekonomik kayba uğrayan insanlar, diğer ihtiyaçlarını karşılamak varken sinemaya gider mi?" sorusu, pandemi sonrasında izleyicilerin tavrının kestirilmesinde en büyük engel.
Türkiye'deki sinema sektörünün büyük oyuncuları, pandeminin tamamen sona ereceğinin, ekonomik olarak toparlanılacağının öngörüldüğü 2022 - 2023 sezonuna hazırlanıyor.
Sonuç olarak sinema sektörü ancak 2022'nin eylül ayından itibaren pandemi öncesine dönecek.
Bu da 14 aylık bir dönem demek.
Bu dönemde çok az sayıda Türk filmi gösterime gireceğinden dolayı ABD filmlerinin daha çok salonda ve daha çok zaman aralığında gösterime girmesi mümkün olacak. Bir başka ifadeyle 14 aylık süreçte ABD filmleri, 1990'lı yıllardan sonra ilk kez Türk filmlerine karşı hakimiyet kuracak.
Sinema sektöründe bariz bir şekilde dile getirilmese de 14 aylık süreçte gösterime gireceklerin etkisiyle ABD yapımı filmlerin 2022 - 2023 sezonundan sonra da hakimiyetine devam etmesi halinde meydana gelecek durumdan endişe ediliyor. Akıllardaki soru şu; "Rüzgarın yönü değişir mi?"
BKM, Çamaşırhane Film, TR 40 33 Productions, CMYLMZ | Fikir Sanat, Avşar Film, TAFF Pictures,NuLook Production ve SugarWorkz gibi sürekli üretimde bulunan, filmleri yüksek gişelere ulaşan yapım şirketleri pandemi döneminde film üretmedi. Keza bu şirketlerin yanı sıra diğerleri de öyle...
BKM, bu dönemde 'Aykut Enişte 2'yi' çekse de gösterime çıkaramadı.
Pandemi döneminde sinemadan gelir elde edemeyen yapımcılar, şirketlerinin giderlerini sermayeden karşılamak zorunda kaldı.
Bu durumda da "Pandemi öncesinde olduğu gibi yüksek bütçeli filmler çekebilecekler mi?" ve "Yine aynı oranda üretimde bulunabilecekler mi?" sorusu ortaya çıktı.
Zira kendi ülkesinin filmlerinin ABD yapımı filmlerden daha çok izlendiği birkaç ülkeden biri olan Türkiye'de benzer bir durum daha önce de yaşandı.
1970'li yıllarda televizyonun yaygınlaşması ve terör olayları nedeniyle sinemaya olan ilginin azalmasıyla Yeşilçam büyük bir krizin içine girdi.
Birçok yapımcı iflas etmiş veya iş değişikliğine gitmişti. Bunun yanı sıra çok sayıda sinema salonu kapandı. 1980 Askeri Darbesi ile birlikte de Yeşilçam dönemi sonra erdi. 1980'li yıllarda küllerinden yeniden doğmaya çalışan Türk sinemasında çekilen film sayısı azalınca Türkiye'de gösterime giren ABD yapımı filmlerin sayısı arttı. Zaten oldum olası var olan prodüksiyon farkındaki makas aralığı bu dönemde iyiden iyiye açılınca sektörün hakimiyeti 2000'li yılların başına kadar ABD filmlerine geçti.
Aynı durum yeniden yaşanabilir mi?
Kanımca yaşanmaz.
Yeter ki üretim olsun...
13 yılda 'Recep İvedik' serisinin yanı sıra 'Celal İle Ceren', 'Osman Pazarlama', 'Kayhan' ve yönetmenliğini yaptığı 'Zengo' ile 36.369.430 izleyiciye ulaşan, Türk sinemasının gişe rekortmeni Şahan Gökbakar, Habertürk'e yaptığı açıklamada 2022 - 2023 sezonundan itibaren toparlanmaya başlanabileceğini söyledi; "Bu süreçte sinema, yerli - yabancı demeden çok etkilendi. ABD'de de durum farklı değil. Sinema sektörü, orada da son derece sekteye uğradı. Büyük stüdyolar birçok projesini durdurdu veya erteledi. O nedenle bu pandemi maalesef bütün dünyada aynı etkiyi yaptı. Herhalde toparlanma 2022 - 2023 sinema sezonunda gerçekleşir diye düşünüyorum."
2005 - 2020 arasında en çok izlenen Türk filmleriyle en çok izlenen ABD filmleri arasındaki izleyici farkı şöyle;
2005... (İlk 10'da 7 Türk filmi, 3 ABD filmi)
BABAM VE OĞLUM
İzleyici Sayısı: 3.839.883
HARRY POTTER VE ATEŞ KADEHİ
İzleyici Sayısı: 764.958
* FARK: % 402
2006... (İlk 10'da 7 Türk filmi, 3 ABD filmi)
KURTLAR VADİSİ IRAK
İzleyici Sayısı: 4.256.567
DA VINCI ŞİFRESİ
İzleyici Sayısı: 1.028.928
* FARK: % 313
2007... (İlk 10'da 5 Türk filmi, 5 ABD filmi)
BEYAZ MELEK
İzleyici Sayısı: 2.032.885
KARAYİP KORSANLARI: DÜNYANIN SONU
İzleyici Sayısı: 970.114
* FARK: % 109
2008... (İlk 10'da 10 Türk filmi)
RECEP İVEDİK
İzleyici Sayısı: 4.301.693
TESTERE 5
İzleyici Sayısı: 500.256
* FARK: % 760
2009... (İlk 10'da 5 Türk filmi, 5 ABD filmi)
RECEP İVEDİK 2
İzleyici Sayısı: 4.333.144
2012
İzleyici Sayısı: 1.497.017
* FARK: % 189
2010... (İlk 10'da 8 Türk filmi, 2 ABD filmi)
NEW YORK'TA BEŞ MİNARE
İzleyici Sayısı: 3.474.495
BAŞLANGIÇ
İzleyici Sayısı: 1.107.555
* FARK: % 213
2011... (İlk 10'da 7 Türk filmi, 3 ABD filmi)
EYYVAH EYVAH
İzleyici Sayısı: 3.947.988
ALACAKARANLIK EFSANESİ: ŞAFAK VAKTİ BÖLÜM I
İzleyici Sayısı: 1.379.487
* Fark: %186
2012... (İlk 10'da 7 Türk filmi, 3 ABD filmi)
FETİH 1453
İzleyici Sayısı: 6.572.618
BUZ DEVRİ 4: KITALAR AYRILIYOR
İzleyici Sayısı: 1.883.004
* Fark: % 249
2013... (İlk 10'da 9 Türk filmi, 1 ABD filmi)
DÜĞÜN DERNEK
İzleyici Sayısı: 6.980.070
HIZLI VE ÖFKELİ 6
İzleyici Sayısı: 1.180.105
* Fark: % 491
2014... (İlk 10'da 10 Türk filmi)
RECEP İVEDİK 4
İzleyici Sayısı: 7.369.098
HOBBİT: BEŞ ORDUNUN SAVAŞI
İzleyici Sayısı: 1.647.727
* Fark: % 347
2015... (İlk 10'da 8 Türk filmi, 2 ABD filmi)
DÜĞÜN DERNEK 2: SÜNNET
İzleyici Sayısı: 6.073.364
HIZLI VE ÖFKELİ 7
İzleyici Sayısı: 2.961.089
* Fark: % 105
2016... (İlk 10'da 9 Türk filmi, 1 ABD filmi)
DAĞ 2
İzleyici Sayısı: 3.600.000
BATMAN v SUPERMEN: ADALETİN ŞAFAĞI
İzleyici Sayısı: 1.462.002
* Fark: % 146
2017... (İlk 10'da 7 Türk filmi, 3 ABD filmi)
RECEP İVEDİK 5
İzleyici Sayısı: 7.437.050
HIZLI VE ÖFKELİ 8
İzleyici Sayısı: 2.656.286
* Fark: % 180
2018... (İlk 10'da 9 Türk filmi, 1 ABD filmi)
MÜSLÜM
İzleyici Sayısı: 6.480.563
YENİLMEZLER: SONSUZLUK SAVAŞI
İzleyici Sayısı: 1.909.967
* Fark: % 239
2019... (İlk 10'da 6 Türk filmi, 4 ABD filmi)
7. KOĞUŞTAKİ MUCİZE
İzleyici Sayısı: 5.362.622
YENİLMEZLER: OYUNUN SONU
İzleyici Sayısı: 2.480.284
* Fark: % 116
2020... (İlk 10'da 10 Türk filmi)
ELTİLERİN SAVAŞI
İzleyici Sayısı: 3.630.822
YIRTICI KUŞLAR VE MUHTEŞEM HARLEY QUINN
İzleyici Sayısı: 319.721
* Fark: % 1035
EN ÇOK İZLENEN TÜRK FİLMLERİ TOPLAM İZLEYİCİ SAYISI: 79.692.862
EN ÇOK İZLENEN ABD FİLMLERİ TOPLAM İZLEYİCİ SAYISI: 23.748.500
* FARK: % 235
