Yiyecekleri oda ısısında uzun süre bekletmeyin
Yaz sıcaklarında en sık karşılaşılan sağlık sorunları arasında gıda zehirlenmeleri bulunuyor. dikkatli olmazsanız ısınmış ayran, oda ısısında bekletilmiş etli ve sütlü gıdalar ve iyi yıkanmamış salata malzemeleri tatilinizi kâbusa çevirebilir
Ceyda ERENOĞLU / GAZETE HABERTÜRK
Yazın gelişiyle hepimiz dış ortamlarda daha fazla bulunuyoruz. Sıcak havanın tatil mutluluğunun yanında riskleri de oluyor. Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Meral Sönmezoğlu, “Bu dönem en çok sıcak havada beklemiş gıda tüketimi, gıda zehirlenmeleri ve ishalli bağırsak enfeksiyonlarındaki artışla dikkat çekiyor” diyor. Küçük çocuklar ve 65 yaş üzeri kişiler zehirlenmelere karşı daha duyarlı oluyor. Bu sorunu yaşamak bu kişilerin genel durumlarını bozuyor ve ağızdan beslenemez hale getiriyor. Bu dönem bol su tüketilen bir mevsim olduğu için besinler kadar temiz su kullanımı da önemli görülüyor. Yaz aylarında suya bağlı ishal vakalarıyla daha sık karşılaşılıyor.
AÇIKTA BEKLETİLMİŞ BESİNLERDEN KORUNUN
Yazın yiyeceklerin oda ısısında bekletilmesi gıda zehirlenmeleri açısından çok önemli bir neden olarak görülüyor. (30°C üzeri) Prof. Dr Meral Sönmezoğlu, bunun bakterilerin en rahat çoğalabildiği ısı olduğunu söylüyor. Oda ısısında 20 dakikadan uzun süre bekleyen yiyeceklerin içinde bol bakteri ile bunların ürettikleri toksinler oluyor. Sütlü ürünler (dondurma, tatlılar, vs) et, balık ve tavuk ürünleri en çabuk bakteri üreten yiyecekler olduğu için buzdolabı dışında (2°-8° C) bekletilmeme leri gerekiyor. Besin zehirlenmeleri ve tifo-dizanteri-turist ishali gibi ishalli hastalıklar açıkta bekletilmiş ürünlerle gelişiyor. Yiyecekler buzdolabından çıkarıldıktan 20 dakika sonra ortam ısısına ulaşıyor. Bu ortamda bakterilerin kolaylıkla çoğalmasıyla hem bakterilere hem de toksinlere bağlı bağırsak iltihaplanması ve besin zehirlenmesi oluşuyor. Sonrasında ishal, karın ağrısı, bulantı ve kusma gelişiyor. Bu belirtiler bazı kişilerde kısa sürse de uç yaşlarda uzun zaman alabiliyor.
ÇOCUKLARLA YAŞLILARIN RİSKİ DAHA FAZLA
Bu soruna her yaş grubunda rastlansa da küçük çocuklar ve yaşlılar daha ağır geçiriyor. Bu kişilerin genel durumları kısa sürede bozulduğu için beslenmeleri hastanede tedavi almalarını gerektirebiliyor. En dikkat çeken belirtinin su içemeyecek kadar bulantı, kusma ve su kaybına bağlı böbrek fonksiyon bozukluğu olduğuna dikkat çekiliyor. İdrar çıkaramayacak ölçüde böbrek yetmezliği de gelişebiliyor. Bu hastaları hastaneye yatırmak ve su-elektrolit dengesini düzeltmek gerekiyor.
EL HİJYENİ NEDEN ÖNEMLİ?
El temizliği ya da ‘el hijyeni’ hastalıkların önlenmesinde ve salgınların durdurulmasında en etkin yöntem. El hijyeni, ellerin her türlü kirlenme olasılığında yıkanması, mikrop teması olduğunda da el dezenfektanı kullanılması anlamına geliyor. Eve her girildiğinde, yemek hazırlamadan ve yemeden önce, yemekten sonra, tuvalete girdikten ve kirli yüzeylerle temasın ardından yıkanması öneriliyor.
KONSERVELERİN STT'SİNE BAKIN
Tüm proteinli (başta et, tavuk, balık ve süt ürünleri) ve pirinçli gıdaların beklemeleri halinde, konservelerin ise son tüketim tarihlerinin (STT) geçmesi durumunda bakteri kaynağı olacakları unutmamalı.
SEBZELERİ SİRKELİ SUDA BEKLETİN
Meyve ve sebzelerin bol su ile yıkanmaları ve bir kabın içinde suya batırılıp çıkarılmaları yeterli olmuyor. Çiğ yenecek sebzelerin özellikle de salata malzemelerinin sirkeli su içinde bekletilmeleri gerekiyor.
GIDA ZEHİRLENMESİNDE EN ÇOK SUÇLANAN BESİNLER
Gıda zehirlenmesine yol açtığı için en çok suçlanan besinlerin; et (tavuk, dana eti), mayonez, salça soslu yemekler, salatalar, soğuk sandviçler, sütlü tatlılar ve özellikle tezgâhta uzun süre tutulan yiyecekler olduğu belirtiliyor. Dondurma ve sütlü gıdalarınsa buzdolabının çalışmaması nedeniyle bozulabildiğini unutmamak gerekiyor. Oda ısısında bekletilmiş etli ve sütlü gıdalar, ısınmış ayran, ısı kontrolü olmayan dolaplardan alınan dondurmalar da tehlike saçıyor.
ÇİĞ MEYVE VE SEBZEDEN UZAK DURUN
Besin zehirlenmelerinde hasta en çok vucüttaki su ve elektrolitleri kaybediyor. Bu eksiklikleri gidermek için kişinin su içmesi ve dengeli elektrolit solüsyonu alması şart. Hastaneye gidilemeyen durumlarda ishal kesilinceye kadar eczanelerden alınacak dengeli elektrolit solüsyon tozlarının kullanılması gerekiyor.
EVDE DİKKAT ETMENİZ GEREKENLER
* Buzdolabında saklanması gereken gıdaların çıkarıldıktan sonra hemen tüketilmeyecek olmaları halinde tekrar dolaba kaldırılmaları.
* Derin dondurucudan çıkarılarak çözdürülmüş etlerin tekrar dondurulmaması ve 24 saat içinde tüketilmesi.
* Etli yemeklerin 2 günden uzun saklanmaması.
* Ambalajlı ürünlerin son tüketim tarihinin takip edilmesi, süresi geçen ürünlerin atılması.
* Yemek hazırlayan kişinin el hijyenine dikkat etmesi.
* Kesim tahtaları ve aletlerin temizliği. Gıda aldıktan 4-12 saat sonra başlayan:
* Bulantı, kusma
* Karın ağrısı, burkuntu
* İshal, yumuşak veya çok sulu dışkı.
* İştahsızlık gıda zehirlenmesi anlamına gelebilir. Not: Ateş, gıda zehirlenmelerinde sık görülen bir belirti değildir. Bağırsak enfeksiyonlarında daha sık rastlanır.
