Kısa boy kader mi?
Çocuğunuz yılda 5 cm'den az uzuyorsa, son dönemde büyümesinde dikkat çekici bir durgunluk varsa, "küçülen kıyafet" kavramı size uzaksa bunları bir sorun olarak görüp doktora gitme zamanınız gelmiş demektir
Ceyda ERENOĞLU / GAZETE HABERTÜRK
Büyüme, yani normal bir boya sahip olma, sağlıklı olmanın en önemli kriterlerinden biri olarak görülüyor ve normal büyüyen çocuk “sağlıklı çocuk” olarak tanımlanıyor. Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, “Hangi yaşta olursa olsun, büyümenin değerlendirilmesinde kullanılan ölçü, o andaki boyun hangi büyüme eğri diliminde olduğunu gösteren büyüme hızıdır. Büyüme eğrilerinde normal olağunu gösteren büyüme hızıdır. Büyüme eğrilerinde normal olarak değerlendirilen çocuklar 25-50 persentil arasında büyürler. Bazı çocuklar ise 10 persentilde büyüyüp akranlarını ergenlikte yakalarlar. Eğrilerde en alt sınır olan 3 persentil ve altında büyüyen çocuklar büyüme geriliğinin nedeni konusunda araştırılmalıdır” diyor. Peki büyüme hızının yetersizliği nasıl anlaşılıyor?
YAŞA GÖRE BÜYÜME
Yıllık büyüme hızı ilk 1 yaşta 24 cm, 1-2 yaşlar arasında yılda 12 cm, daha sonra ise yılda 5-6 cm civarında oluyor. Bir çocuk, ergenlik öncesi yılda 5 cm’den az büyüyor veya takip edildiği büyüme eğrilerinde aynı çizgide devam edemiyor ve alt çizgiye düşüyorsa, bu durum sorun anlamına geliyor.
* Eğer çocuk yılda 5 cm’den az uzuyorsa.
* Büyüme son aylarda yavaşlamış, akranlarından geri kalmaya başlamışsa.
* Son 1 yıldır giysilerinde bir değişiklik olmamışsa.
* Son 1 yıldır ayakkabı numarasında değişiklik olmamışsa.
* Yaşıtlarından küçük olduğu için içine kapanmışsa.
* Yaşıtlarından küçük olduğu için özgüvenini yitirmiş ve derslerdeki başarısı azalmışsa bir çocuk endokrinoloji uzmanına başvurulması gerekiyor...
ERGENLIKTE TEDAVI ZOR
Ergenliğe yaşına göre normal boyda giremeyen çocuk, eğer sorun hormon eksikliğinden kaynaklanıyorsa yeterli sıçramayı yapamıyor. Ergenlikte kemik yaşı ilerlediği için bu dönemdeki tedavi şansının ergenlik öncesine göre zorlaştığı belirtiliyor.
ÇİNLİ ÇOCUKLAR ARTIK DAHA UZUN
Kalıtımın boy uzamasındaki rolünün yüzde 75 olduğu belirtiliyor. Kısa boylu çocukların anne baba veya diğer yakın akrabalarının da kısa boylu olduğuna dikkat çekiliyor. Bu çocuklar büyüme eğrilerinin alt sınırlarında uzuyor ancak bulundukları eğriden daha alt eğriye düşmüyor. Yapılan hormon incelemelerinde ise beslenmelerinde bir sorun olmadığı görülüyor. “Anne babası kısa olan çocukların mutlaka kısa boylu olmaları gerekir” inanışının yanlış olduğunu söyleyen Büyükgebiz, “Sosyoekonomik şartların ve beslenmenin düzelmesiyle, çocukların boylarında uzama gözleniyor. Buna Çinli ve Japon çocukların 50 yıl öncesine göre uzun olmalarını örnek gösterebiliriz” diyor.
ANNE BABASI KISA OLAN ÇOCUK KISA MI OLUR?
Anne babaların yeterli büyümeyen çocuklarıyla ilgili yaptıkları en büyük hatanın, “Şu anda kısa ama ergenliğe girince büyür!” inanışı olduğu düşünülüyor. Bu inanış zaman kaybına neden olabiliyor. Erken tanı tedavi şansını artırıyor. Sorun olan çocukta, ergenlikte büyüme kıkırdakları kemikleşeceği için tedaviye geç kalınabiliyor. “Anne babanın boyu kısa olduğu için çocuğun da boyu kısa olur” şeklindeki kaderci düşünce, tedavi edilebilecek bir rahatsızlığın atlanmasına yol açıyor. Aktarlardan alınan çeşitli ot veya gıda maddelerinden yarar beklemek ise zararlı görülüyor. Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz, “Aileler boy uzattığı söylenen ve bilimsel ispatı olmayan bu maddelere itibar etmemeli” diyor.
BÜYÜMEDE SORUNA YOL AÇAN NEDENLER
Doğum öncesi: Doğum boyu ve kilosu doğumdan önceki büyümenin en önemli göstergeleri. Bu sürede büyümeyi etkileyenin anne karnındaki beslenme olduğu belirtiliyor. Anne karnında ideal şartlar sağlanmışsa, çocuk normal kilo ve boyda doğuyor. Annenin sigara içmesi, geçirdiği bulaşıcı hastalıklar, alkol veya bazı ilaçlar bebeğin büyümesini olumsuz etkiliyor.
Kalıtım: Çocuğun büyümesinde anne ve babanın boyu önemli olsa da çocuğun sahip olacağı boyu etkileyen birçok neden bulunuyor. Bu noktada tek başına anne baba boyunun etkili olmadığı belirtiliyor. Her zaman kısa boylu anne babaların çocuklarının kısa olacağı tezi doğru olmayıp bunun aksini gösteren birçok örnek bulunuyor. Bu nedenle akranlarından geri olduğu saptanan çocukların mutlaka doktor incelemesinden geçirilmeleri gerekiyor.
Beslenme: Normal bir büyüme için dengeli beslenme şart. Çocukların gıdalarla gerekli miktarlarda protein, yağ, karbohidrat, sebze ve meyveler, vitamin ve minerali almaları gerekiyor. Çocuklar genellikle gofret, cips gibi besleyici değeri düşük yiyecekleri yeme eğiliminde oluyorlar. Kötü beslenen bir çocuğun beslenmesinin düzeltilmesi ile büyüme de düzeliyor.
Hormonlar: Vücutta büyümeyi düzenleyen bir grup salgı bezi var. Bedenin normal çalışması için bu bezlerin hormon salınımları gerekiyor. Ana salgıbezi olan beyindeki hipofiz, birçok salgıbezini kontrol ediyor. Buradan salgılanan büyüme hormonu ve ergenliği uyarıcı hormonlar, çocukların büyümesini gelişmesini sağlıyor. Büyüme hormonu, boy artışını doğrudan etkileyen bir hormon olarak görülüyor. Büyüme hormonu eksikliği ile beraber hipofizden salgılanan diğer hormonlar da eksik olabiliyor. Bu durum doğumsal olabileceği gibi, beynin doğum sırasında veya sonrasında zarar görmesi, şiddetli kafa yaralanması, hastalık nedeniyle beynin hasar görmesi, ışın tedavisi veya tümörler nedeniyle meydana gelebiliyor.
