Mavi göz rengi nasıl oluşur? Ortak atadan geliyor!
Dünyada mavi gözlü insanların sayısı kahverengi gözlü insanlara göre hep daha az görülmüştür. Bunun sebebi ise mavi gözlü insanların tek bir genden kaynaklı olarak bu renge sahip olmasıdır. Eğer gözleriniz mavi renkse muhtemelen siz de diğer insanlar gibi bu ortak geni taşıyorsunuz. Peki, mavi gözlü insanlar nasıl tek bir genden geliyor? Kophenhang Üniversitesi'nde yapılan bir çalışma sonucunda mavi gözlü insanların tek bir atası olduğu sonucuna varıldı. İşte, detayları…
- 1
MAVİ GÖZLÜ İNSANLAR ORTAK ATADAN GELİYOR
Kopenhang Üniversitesi’nin 2008 yılında yaptığı çalışmaya göre mavi gözlü insanların ortak bir atadan geldiği hipotezi oluşturuldu. Araştırma grubu, 6.000 – 10.000 sene önce gerçekleşmiş olan mavi göz mutasyonunun izini sürdü.
Araştırmaya göre dünyada yaşayan mavi gözlü insanların 6.000 veya 10.000 yıl önce yaşamış ortak bir atası var. Bundan 10.000 yıl önce dünya üzerinde mavi gözlü insan bulunmuyordu. Peki, bilim insanları bunu neye dayanarak ortaya koydu?
- 2
Göz renginin belirlenmesini sağlayan OCA2 geni en önemli başrol. Bu gen, saç renginden, ten rengine kadar söz sahibi olan melanin pigmentlerinin üretiminde rol oynayan P proteininin DNA’da kodlanmasını sağlıyor.
Melanin denilen renk pigmenti, cilt, göz ve saçların rengini kontrol eden kahverengi bir pigmenttir.
Kahverengiden yeşile kayan göz renklerin hepsi iriste bulunan melanin pigmenti miktarına göre açıklanabiliyor. Mavi gözlü insanlarda ise melanin miktarı çok az değişime uğruyor.
- 3
ASLINDA HEPİMİZ KAHVERENGİ GÖZE SAHİPTİK
Kopenhag Üniversitesi’nden Profesör Hans Eiberg “Aslında, hepimiz kahverengi göze sahiptik” diyor.
"Fakat, kromozomlarımızda OCA2 genini etkileyen genetik bir mutasyon, kahverengi göz üretme yeteneğini tam anlamıyla kapatan bir 'anahtar' oluşturmasına neden oldu” demiştir.
Melanin pigmentinin yoğunluğunun azalması sonucunda göz rengi maviye doğru döner. Kahverengi gözler de bulunan melanin pigmenti fazla iken, ela, yeşil insanların irislerinde daha az melanin miktarı bulunur.
-
- 4
TÜRKİYE'DE ARAŞTIRMA YAPTILAR
Mavi gözlü insanlarda ise melanin üretimi için bulunan genetik kodlama çok az sayıda ve varsayonda vardır. Kahverengi gözlü insanların DNA’larında melanin üretimini kontrol eden çok sayıda bireysel varyasyon bulunur.
OCA2 genini etkileyen bu mavi göz mutasyonu için araştırma yürüten Kopenhang Üniversitesi, Danimarka, Türkiye ve Ürdün’deki aileler üzerinde inceleme yaptı. Araştırma sonucunda ise OCA2 geni tamamen işlevsiz hale gelmiyor, bunun yerine görevi kısıtlanıyor ve iristeki melanin üretimi azalıyor.
- 5
GEN TAMAMEN İŞLEVSİZ DEĞİL
Böylece bir bakıma kahverengi göz mutasyon sonucu mavi göze seyreltiliyor. Eğer OCA2 geni yani saça, tene ve göze renk veren gen tamamen işlevsiz hale gelseydi, saç, ten ve gözde melanin üretimi tamamen dururdu.
Bu durum albino (albinizm) yani deri, kıllar ve göz akında renk olmamasına neden olurdu.
- 6
Eiberg çalışmasında son olarak “İncelediğimiz 800 kişi arasından bu bulguya uymayan sadece tek bir kişi vardı, o da mavi renginin içinde kahverengi benekler olan bir göz rengine sahipti. Tüm bunlardan tüm mavi gözlü bireylerin tek bir ortak atası olduğu sonucuna vardık” diyor.
-
- 7
ORTAK GEN KARADENİZ VEYA AFRİKA'DAN GELİYOR
Mavi göz renginden sorumlu olan ortak mutasyon geninin, Karadeniz’in kuzeybatısında ve yaklaşık 6.000-10.000 sene öncesinde Avrupa’nın kuzeyine yapılan büyük bir tarımsal göçün başladığı bölgede gerçekleştiği düşünülüyor. Profesör Eiberg “Bu benim tahminim, ancak Afganistan’ın kuzeyinde de meydana gelmiş olabilir” diyor.
- 8
Bunun yanı sıra, İskandinav ülkelerindeki Avrupalılarda mavi göz renginin % 95 gibi yüksek bir oranda olması akıllarda soru işareti oluşturuyor.
Winsoncin-Madison Üniversitesi'nden John Hawk bu konu için “Asıl soru, nasıl oluyor da 10.000 yıl önce dünyada hiç mavi gözlü insan yokken, günümüzde Avrupalılar % 20-40 oranında mavi gözlü? Bu gen insanlar için iyi bir şeye sebep oluyor, onların daha çok çocuğa sahip olmasını sağlıyor” dedi.
- 9
ESKİDEN TANRILARIN MAVİ GÖZLÜ OLDUĞU İNANIŞI VARDI
Dünya nüfusunun yüzde 8 mavi gözden oluşurken, arkeolojik bulgular birçok eski uygarlığın atalarını ve tanrılarını mavi gözlü olarak tasvir ettiğine işaret ediyor.
-
- 10
Sümerliler mavi gözlerin tanrının bir işareti olduğuna inanıyorlardı. Hindistan’da Buddha’nın 32 üstün insan özelliklerinden birisi mavi gözlülüğüdür.
Mayalar, Aztekler ve İnkalar gökten gelen tanrıların zümrüt mavisi gözlere sahip olduğuna inanıyordu. Ayrıca Ortadoğu’nun en eski tarım uygarlıkların örgütleyen liderlerinin tümünün mavi gözlü olduğuna inanılıyor.
Kaynak: Eiberg, Hans Rudolf Lytchoff “Blue eye color in humans may be caused by a perfectly associated founder mutation in a regulatory element located within the HERC2 gene inhibiting OCA2 expression.” University of Copenhagen
