İridyum nedir, nerelerde kullanılır? İridyum kullanım alanları, özellikleri, periyodik tablodaki simgesi ve yeri

Platin grubu metaller arasında yer alan element, metaller arasındaki en yüksek korozyon direncine sahiptir. Adını Yunancada "gökkuşağı" anlamına gelen iris kelimesinden alan element, 1803'te İngiliz kimyacı Smithson Tennant tarafından keşfedilmiştir. İridyum nedir, nerelerde kullanılır? İridyum kullanım alanları, özellikleri, periyodik tablodaki simgesi ve yeri nedir? İşte, detaylar.

Giriş: 17.10.2023 - 17:27 Güncelleme: 17.10.2023 - 17:27

Osmiyumdan sonraki en yoğun element olarak karşımıza çıkan iridyumun alaşımları dolma kalemlerin uçlarında tercih edilmektedir. Yer kabuğunda en nadir bulunan kararlı elementlerden biri olarak karşımıza çıkan iridyum, yaygın olarak osmiyumla oluşturduğu alaşımlar şeklinde yer almaktadır. İridyum nedir? Nerelerde kullanılır? İridyum simgesi, sembolü ve periyodik tablodaki yeri nedir? Kullanım alanları ve özellikleri nelerdir? İşte, merak edilen detaylar.

İridyum Nedir?

Gümüş beyazı, sarımtırak beyaz renklerinde, platin grubu metaller arasında yer alan element çok sert ve kırılgan bir yapıya sahiptir. Yüksek sıcaklıklarda dahi korozyona karşı dirençlidir. Öyle ki metaller arasında korozyon direnci en yüksek metal olarak karşımıza çıkmaktadır. Oda sıcaklığında reaktif değildir. Havayla temasında ince bir iridyum dioksit tabakası oluşturacak şekilde oksijenle reaksiyona girmektedir. Yüksek sıcaklıklarda daha reaktif hale geldiği gözlemlenmektedir. Oksijen ve halojenlerle reaksiyona girerek iridyum dioksit ve iridyum trihalojenürler oluşturmaktadır.

REKLAM

İridyum Nerelerde Kullanılır?

Endüstriyel uygulamalar ve bilimsel çalışmalar başlıca kullanım alanlarını oluşturur. Ayrıca element herhangi bir maddenin uzay ürünü olup olmadığını tespit eder. Platin alaşımlarında da rol oynamaktadır. Kullanıldığı alaşımlara sertlik ve dayanıklılık kazandırır. Radyoaktif özelliği sebebiyle gama ışını kaynağı olarak kullanımına rastlanır. Radyoaktif izotop İr-192, röntgen cihazları gibi görüntüleme sistemlerinde tercih edilir. İridyum bujiler, motorlara güç kazandırır. Optik lenslerde de parlamayı azaltmak için iridyum kullanılmaktadır.

İridyum Simgesi

Element "Ir" simgesiyle ifade edilmektedir. Yer kabuğunda çok ince bir iridyum tabakası bulunur. Bunun Dünya'ya çarpan büyük bir meteor veya asteroitten kaynaklandığı düşünülüyor. Meteorlar ve asteroitler, Dünya'nın kabuğundan daha yüksek düzeyde iridyum içerir.

REKLAM

İridyum Sembolü

Element periyodik tabloda "Ir" sembolüyle temsil edilmektedir. İridyumun bilinen bir biyolojik rolü yoktur ve düşük toksisiteye sahiptir.

İridyum Periyodik Tablodaki Yeri

Periyodik tablonun 6. periyodunun 9. grubunda yer alan elementin atom numarası 77'dir.

İridyum Kullanım Alanları

İridyum Özellikleri

Erime noktası 2446 derece, kaynama noktası 4428 derecedir.
İridyum şu ana kadar bilinen korozyona en dayanıklı metaldir.
İridyum bileşikleri -3 ila +9 arasında oksidasyon durumu gösterir.
İridyum tüm halojenlerle reaksiyona girerek trihalojenürler oluşturur.
Nikel ve bakırın elektrorafinasyonu sırasında yan ürün olarak iridyum elde edilir.
Osmiridyum adı verilen osmiyum ve iridyumdan oluşan bir bileşik, dolma kalem uçlarında ve pusula yataklarında kullanılır.
1980 yılında bilim adamı Luis Alvarez ve oğlu Water Alvarez, yer kabuğunun belirli bir bölümünde, tüm dünyaya yayılmış önemli miktarda iridyum buldu ve bu 66 milyon yıl önce dinozorların yok oluşuyla ilişkilendirildi.
Dünya kabuğunda çok ince bir iridyum tabakası bulunur. Dünya çekirdeğinde ise büyük miktarlarda bulunduğu tahmin edilir.
Uzay araçlarında ve uydularda da kullanıldığı bilinmektedir.
Günümüzde otomotiv endüstrisi, kimya endüstrisi ve elektronik endüstrisi, Klor-alkali prosesinde elektrotları kaplamak ve katalizörlerde kullanılan iridyum çok fazla talep görmektedir.
İridyumun doğal olarak oluşan yalnızca iki kararlı izotopu vardır; iridyum-191 ve iridyum-193.

Haberi Hazırlayan: Mehmet Kerem Hançer

GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ