"Mahalle baskısı vardır ve demokrasi için bir tehdittir"

K&Uuml;RŞAD OĞUZ / koguz@haberturk.com &Ouml;ZEL R&Ouml;PORTAJ - 2 K&uuml;lt yazar Amin Maalouf&rsquo;la Paris&rsquo;te yaptığımız s&ouml;yleşi devam ediyor. İşte ikinci b&ouml;l&uuml;m&hellip; Ekonomik kriz sonrası &ccedil;ıkan bazı haberlere g&ouml;re, benim &ldquo;İslami sermaye&rdquo; dediğim yatırımcılar Afrika&rsquo;da bazı oteller alıyor ve bu oteller &ldquo;alkols&uuml;z, dans&ouml;zs&uuml;z&rdquo; hale getiriliyor. Bu bir tehlike midir? Laiklik bu sermayeden zarar g&ouml;r&uuml;r m&uuml; ve İslam bir g&uuml;n kendi yaşam tarzını dayatır mı?Bunun iyi bir şey olduğunu d&uuml;ş&uuml;nm&uuml;yorum tabii. Bu t&uuml;r bir dini p&uuml;ritanizmi ihra&ccedil; etmek &ouml;nemli bir atılım olamaz. Afrika&rsquo;da bunları yapanlar Suudiler&rsquo;dir sanırım. Evet. Bu t&uuml;r gelişmeler laiklik i&ccedil;in bir tehdit midir?Hayır. Bence bir insanın alkol i&ccedil;meme kararı tamamen meşrudur. Ama tabii kendi yaşam tarzını, kurallarını başkalarına empoze etmek kabul edilemez. Bu ister bir h&uuml;k&uuml;met tarafından yapılıyor olsun, isterse bir yatırımcı. İnsanların &ouml;zg&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;ne saygı g&ouml;stermek l&acirc;zım. Zaten bahsettiğiniz otellerin de k&acirc;rlı &ccedil;alışma şansı pek yoktur, zira insanlar gitmeyecektir. T&uuml;rkiye&rsquo;de de benzer bir durumdan bahsediliyor. Bir mahalle baskısı tartışması var. Yani bu İslami yaşam bi&ccedil;iminin yavaş yavaş yayıldığı, yakında başkalarına yaşam alanı tanımayacağından endişe ediliyor. Bir g&uuml;n herkes oru&ccedil; tutmak, namaz kılmak zorunda hissedecekmiş gibi&hellip; İslam&rsquo;ın b&ouml;yle baskıcı bir &ouml;zelliği var mı, bu m&uuml;mk&uuml;n m&uuml;?Evet. Bunun bir risk olduğunu ben de d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. Mesela burada birka&ccedil; yıl &ouml;nce insanlar oru&ccedil; tutarlardı ama istedikleri i&ccedil;in oru&ccedil; tutarlardı. Bug&uuml;nse insanların oru&ccedil; tutup tutmadıklarını g&ouml;zetleyen insanlar var. Bu &ouml;zg&uuml;rl&uuml;k i&ccedil;in bir tehdittir. Bu kişisel bir karar olarak kalmalı. Mahalle baskısı olarak adlandırdığınız şey doğru, pek &ccedil;ok kadın kendi isteğiyle &ouml;rt&uuml;n&uuml;yor, ama yine pek &ccedil;ok kadın da toplumsal baskı sonucunda &ouml;rt&uuml;nmek zorunda kalıyor. Bu &ccedil;ok tehlikeli. Bu, bir toplumun demokratik gelişimini ortadan kaldırabilir. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; eğer insanların &uuml;zerinde b&ouml;yle sosyal baskılar varsa, bir demokrasi inşa etmek &ccedil;ok zordur. &ldquo;D&Uuml;NYANIN YENİ BİR İRAN&rsquo;A İHTİYACI YOK&rdquo;L&uuml;bnan&rsquo;da doğdunuz, yaşadınız&hellip; Arap &uuml;lkelerinde de bunlar mı yaşandı? T&uuml;rkiye&rsquo;de bu endişelerden dolayı &ldquo;T&uuml;rkiye İran olacak&rdquo; korkusunda olanlar var.Eğer insanlar, sosyal baskıyla i&ccedil;ki i&ccedil;memek, belli bir tarzda giyinmek, oru&ccedil; tutmak gibi bazı davranışları uygulamak zorunda kaldıkları duygusuna kapılmaya başlamışsa, bu demokrasi i&ccedil;in son derece zararlı bir toplumsal mantığa girildiğini g&ouml;sterir. Ve hangi &uuml;lke olursa olsun, eğer b&ouml;yle gelişmeler yaşanıyorsa, bu durum o &uuml;lkenin d&uuml;nyada oynayacağı rol&uuml; engelleyecektir. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bu durumda model işlemeyecektir. Yani T&uuml;rkiye&rsquo;den bahsedecek olursak, ne yeni bir İran&rsquo;a ihtiyacımız var, ne yeni bir Suudi Arabistan&rsquo;a, ne de yeni bir Pakistan&rsquo;a. M&uuml;sl&uuml;man d&uuml;nyada ihtiya&ccedil; duyulan; insanların ger&ccedil;ekten &ouml;zg&uuml;r olduğu, işleyen ger&ccedil;ek bir demokrasinin bulunduğu bir model &uuml;lkedir. Devlet kararı ya da toplumsal baskı fark etmez, eğer insanlar &ouml;zg&uuml;rl&uuml;klerini kullanamazsa, bu model işlemez. Hatta &ccedil;&ouml;ker&hellip;Evet. Her hal&uuml;k&acirc;rda, benim gibi dışardan ve umutsuzca d&uuml;nyada bir ışık arayan biri tarafından bakıldığında o ışık bu değildir. O ışık şu veya bu şekilde giyinmek veya davranmak zorunda kalan insanların ve sosyal baskının olduğu yerde değildir. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bu zaten bu fazlasıyla var bizde! Demokrasinin bizi despotizme g&ouml;t&uuml;rme riski var mıdır?Demokrasi sadece yasalar değildir. Demokrasi aynı zamanda bir eğitim meselesidir, &uuml;lkede yaşayan insanların insanlara saygı g&ouml;stermesi, vatandaşın &ouml;zg&uuml;rl&uuml;ğ&uuml;n&uuml;n temel prensip olmasıdır. Eğer yasalar bir şeyleri dayatmıyorsa ama bunları sosyal baskı dayatıyorsa, bu aynı şeydir. &ldquo;AVRUPA&rsquo;NIN GENİŞLEMESİNİ &Ccedil;OK K&Ouml;T&Uuml; Y&Ouml;NETTİK&rdquo;Avrupa ve Fransa&rsquo;ya d&ouml;nelim. Avrupa&rsquo;da ırk&ccedil;ılık mı hortluyor? Sağ partiler daha &ccedil;ok ses &ccedil;ıkarmaya başladı. İsve&ccedil;&rsquo;ten Danimarka&rsquo;ya İtalya&rsquo;dan Hollanda&rsquo;ya, M&uuml;sl&uuml;man g&ouml;&ccedil;men karşıtı, aşırı u&ccedil;taki partiler politik g&uuml;&ccedil; kazanıyor. Avrupa&rsquo;da sosyalist h&uuml;k&uuml;met kalmadı pek&hellip;Hayır var. İspanya&rsquo;da var. Fransız sosyolog Alain Touraine, se&ccedil;im olsa onunda gidebileceğini s&ouml;yledi.İskandinav &uuml;lkelerinde yok mu? Yok.Yunanistan? Yunanistan ciddi bir krizde biliyorsunuz&hellip;Olan şu: G&ouml;&ccedil;e bağlı bir sorun var ve bu sorunun nasıl &ccedil;&ouml;z&uuml;leceği bilinmiyor. Gerilimler var ve bu pek &ccedil;ok fakt&ouml;re bağlı. &Ouml;ncelikle zor bir ekonomik d&ouml;nemden ge&ccedil;iyoruz. Herkes ekonomik sıkıntının olduğu d&ouml;nemlerde bu t&uuml;r gerilimlerin, yabancı d&uuml;şmanlığının arttığını bilir. B&ouml;yle d&ouml;nemlerde bazen insanlar alıngan davranışlar g&ouml;sterir; oturdukları mahallede onlara &ldquo;uzaylı&rdquo; gibi gelen kıyafetler giyen insanlar g&ouml;rd&uuml;klerinde işgal edildiklerini d&uuml;ş&uuml;n&uuml;rler. &Uuml;stelik b&uuml;t&uuml;n bunlar M&uuml;sl&uuml;man d&uuml;nyayla Batı d&uuml;nyasının gerilim halinde olduğu, s&uuml;rekli ter&ouml;rden konuştuğumuz bir iklimde yaşanıyor. Ve ayrıca Avrupa&rsquo;da bir tedirginlik var, kimse nereye gidildiğini bilmiyor. Avrupa&rsquo;nın genişlemesini &ccedil;ok k&ouml;t&uuml; y&ouml;nettik, Fransa&rsquo;da son kriz M&uuml;sl&uuml;man g&ouml;&ccedil;menlerle değil Romanlar&rsquo;la oldu biliyorsunuz. Evet, soracaktım onu da&hellip;Yani g&ouml;&ccedil;e bağlı bir t&uuml;r tedirginlik, t&uuml;m Avrupa&rsquo;da bu konuyu etkili bir bi&ccedil;imde &ccedil;&ouml;zme konusunda h&uuml;k&uuml;metlerin bir beceriksizliği s&ouml;z konusu. Bu y&uuml;zden yasaklamalar artıyor, yabancı d&uuml;şmanı hareketler kendilerine alan buluyor. Toplumun genelinde &lsquo;dışarı&rsquo; karşı bir ş&uuml;phe y&uuml;kseliyor. G&ouml;&ccedil;menlerde ise tepki bi&ccedil;iminde, kıyafetleriyle veya başka şeylerle kimliklerini ifade etme arzusu artıyor. Bu sorun aslında b&uuml;t&uuml;n Avrupa &uuml;lkelerinde var. &ldquo;BİRLİKTE YAŞAMAK ZİHİNLERDE İNŞA EDİLİR&rdquo;Sizin de belirttiğiniz gibi, problem şu ki İslamcı k&ouml;ktenciler bunları kullanıyor. Mesela NATO&rsquo;nun Afganistan&rsquo;daki varlığı, Irak savaşı, İsrail işgali altındaki Filistin toprakları hep İslamcı k&ouml;ktencilere insanları ikna etme yolunda arg&uuml;man oluyor. Bu t&uuml;r yabancı d&uuml;şmanlıkları, mesela Fransa&rsquo;nın burkayı yasaklaması, İslamcı k&ouml;ktencilerin ekmeğine yağ s&uuml;rmez mi? &Uuml;stelik Fransa&rsquo;daki beş milyon M&uuml;sl&uuml;man&rsquo;dan sadece bin &ndash; iki bini burka giyerken&hellip;Belki o kadar bile yok&hellip; Ama İslamcı gruplar bunu kullanıyor. Dolayısıyla bu yasak&ccedil;ı politikalar yanlış değil mi?Bu politikaların yanlış olduğu konusunda hemfikirim. Ama mesele sadece politika değil. Bu soruna sebep olan politikalar var elbette, ama &ccedil;oğu zaman bu sorunlar bir h&uuml;k&uuml;mete bağlı olmuyor. Ortada bazı sosyal ger&ccedil;eklikler var. Diğerine karşı ş&uuml;phe artıyor, yerli halk g&ouml;&ccedil;menlerden rahatsız, g&ouml;&ccedil;menler tepkilerden rahatsız; her tepki karşı tarafta yeni bir tepki doğuruyor&hellip; &Ouml;yle bakarsak bu sorunun &ccedil;&ouml;z&uuml;lmesi m&uuml;mk&uuml;n değil demek&hellip;&Ccedil;&uuml;nk&uuml; kimse sorunun nasıl &ccedil;&ouml;z&uuml;leceğini bilmiyor. Şunu her seferinde s&ouml;yl&uuml;yorum: Birlikte yaşamak inşa edilen bir şeydir ve bu zihinlerde olur. Bu da bir eğitim meselesidir. İnsanlara birlikte yaşamayı &ouml;ğretmeniz l&acirc;zım. Birini diğerinin yanına koymak yeterli değildir onların bir arada yaşaması i&ccedil;in. Gettolar yaratmaktan ka&ccedil;ınmak l&acirc;zım, okullar, mahalleler karışık olmalı. Dilin &ouml;nemine daha &ouml;nce değinmiştim. G&ouml;&ccedil;menlerin geldikleri &uuml;lkenin dilini &ouml;ğrenmesi, karşı tarafta da en azından bir b&ouml;l&uuml;m&uuml;n g&ouml;&ccedil;menlerin dilini, k&uuml;lt&uuml;r&uuml;n&uuml; bilmesi gerek. Bir alışveriş olması l&acirc;zım. Onlara uzaktan bakıp, &lsquo;kim bunlar, nereden gelmişler&rsquo; dememek l&acirc;zım. Şu anda Avrupa&rsquo;da kimse bu sorunun nasıl &ccedil;&ouml;z&uuml;leceğini bilmiyor. Herkes muzdarip, herkes bir &ccedil;&ouml;z&uuml;m bulunması gerektiğini s&ouml;yl&uuml;yor ama kimse &ccedil;&ouml;z&uuml;m bulamıyor. &ldquo;EVET BİR M&Uuml;SL&Uuml;MAN REHAVETİ VAR&rdquo;Fransa&rsquo;da yeni mesele, Sakine oldu. Devlet Başkanı Nicolas Sarkozy&rsquo;nin eşi Carla Bruni, İran&rsquo;da recm cezasına &ccedil;arptırılan Sakine adlı bir kadına destek veren bir kampanya başlattı. Evet, bu cezaya aklı başında kimse evet demez. Ama Batı&rsquo;dan gelen bu t&uuml;r propagandalar İran gibi bir rejimi zayıflatır mı, yoksa daha da mı g&uuml;&ccedil;lendirir?Ama burada asıl sorun İran h&uuml;k&uuml;meti. Bir kadına b&ouml;yle bir ceza verilirse tepki g&ouml;sterilmesi ka&ccedil;ınılmazdır. İnsanlara buna tepki g&ouml;stermeyin, bu Ayetullah tarafından kullanılabilir diyemezsiniz. Hele internet &ccedil;ağında insanların tepki g&ouml;stermelerini engelleyemezsiniz. Yani burada sorun tepki değil. Sorun şu: Bir kadının b&ouml;yle bir cezaya &ccedil;arptırılması i&ccedil;in hi&ccedil;bir neden yoktur. Ayrıca bu t&uuml;r sorunlar olmasaydı hepimiz daha mutlu olurduk, gerilim olmazdı. Şimdi diğer taraftan bakalım. Bu noktada M&uuml;sl&uuml;manlar&rsquo;ın da tavrını eleştirmek l&acirc;zım. Riaz Hassan adlı Pakistanlı sosyolog, M&uuml;sl&uuml;man toplumlarda bir ahl&acirc;ki rehavetten bahsediyor. M&uuml;sl&uuml;manlar&rsquo;ın bu rehavet y&uuml;z&uuml;nden bu insanlık dışı uygulamalara (recm) ses &ccedil;ıkarmadıklarını s&ouml;yl&uuml;yor. Neden M&uuml;sl&uuml;manlar bu sorunlara karşı bu kadar sessiz sizce?Sizinle hemfikirim. Bu kabul edilemez bir şey. Hep Batı harekete ge&ccedil;meli diyorlar ama &ouml;nce M&uuml;sl&uuml;man d&uuml;nyada insanlar harekete ge&ccedil;meli. Yani asıl sorun M&uuml;sl&uuml;man d&uuml;nyadaki insanlarda. Umursamıyorlar. Bu t&uuml;r cezaları engellemek i&ccedil;in insanlar harekete ge&ccedil;meli. &ldquo;MESUT &lsquo;BEN ALMAN VE T&Uuml;RK&rsquo;&Uuml;M DEMELİ&rdquo;G&ouml;&ccedil;men sorunundan, entegrasyondan, milliyet&ccedil;iliklerden dem vuran bir hik&acirc;ye anlatacağım size. Almanya&rsquo;da yaşayan T&uuml;rk k&ouml;kenli futbolcu Mesut &Ouml;zil, &lsquo;kendimi Alman hissediyorum&rsquo; deyip Alman milli takımını se&ccedil;ti ve T&uuml;rkiye&rsquo;de &ccedil;ok su&ccedil;landı. Almanya - T&uuml;rkiye arasında oynanan Berlin&rsquo;deki ma&ccedil;ta seyircilerin neredeyse d&ouml;rtte &uuml;&ccedil;&uuml; T&uuml;rk&rsquo;t&uuml; ve Mesut&rsquo;u &ccedil;ok yoğun bi&ccedil;imde protesto ettiler. İlgin&ccedil; bir şey de, Almanya&rsquo;nın başkentindeki stadda T&uuml;rkler&rsquo;in &ccedil;oğunlukta olup Almanlar&rsquo;ı da yuhalamasıydı. Sanki kendi evlerinde gibiydiler. 2025&rsquo;te Almanya n&uuml;fusunun d&ouml;rtte birinin T&uuml;rk olacağı tahmin ediliyor. Siz, &ldquo;D&uuml;nyayı artık milli egoizmlerimizden yola &ccedil;ıkarak y&ouml;netemeyiz&rdquo; demiştiniz. Bu durum size ne s&ouml;yl&uuml;yor? Ve Mesut doğru mu yaptı?Bence insanlar &ldquo;ben hem şu hem buyum&rdquo; diyebilmeli ve bunu demeyi &ouml;ğrenmeliler. &ldquo;Ben Alman&rsquo;ım ve T&uuml;rk&rsquo;&uuml;m&rdquo; denebilir. &ldquo;Kendimi T&uuml;rk hissetmiyorum, &ccedil;&uuml;nk&uuml; Alman hissediyorum&rdquo; demeye gerek yok. Şurası a&ccedil;ık ki, k&ouml;keni T&uuml;rk olan, T&uuml;rk ismi taşıyan, Almanya&rsquo;da yaşayan, belki Almanya&rsquo;da doğan, Almanca da konuşan birinin iki aidiyeti vardır. İnsanlara şunu s&ouml;ylemek l&acirc;zım: İki aidiyeti sahiplenme hakkınız var. Kimse T&uuml;rk ve Alman&rsquo;ım demeyi engelleyemez. İnsanları sakinleştirmek l&acirc;zım. İnsanların Mesut adında birini alkışlamaya gitmesi &ccedil;ok doğal ve bir şuur &ccedil;atışması olmaması l&acirc;zım. Mesut&rsquo;un da &lsquo;ben Alman ve T&uuml;rk&rsquo;&uuml;m&rsquo; demesi l&acirc;zım. Tersine bunun T&uuml;rk ve Almanlar&rsquo;ın birlikte yaşamasının bir sembol&uuml; olması lazım. Zaten problem o. Mesut&rsquo;u Alman milli takımına biraz da entegrasyona vurgu yapmak i&ccedil;in aldılar. Ama tersine, Almanya&rsquo;da yaşayan T&uuml;rkler Mesut&rsquo;tan nefret etmeye başladı.&Ccedil;&uuml;nk&uuml; &lsquo;Alman hissediyorum&rsquo; dedi&hellip; Bu da onun hatası. Ama bunu ondan istememeliyiz. O daha 22 yaşında bir gen&ccedil; adam. Bu doğal, o bir entelekt&uuml;el değil ki&hellip; &Ouml;yle doğal bir şekilde Alman takımında oynamaktan mutlu olduğunu s&ouml;ylemiş. İki taraf da şunu kabul etmeli ki bir insanın iki aidiyeti olmasını engelleyemezsiniz. İki taraf da Mesut&rsquo;u alkışlamalı. &ldquo;D&Uuml;ŞMANINLA KONUŞMA DEMEK APTALCA&rdquo;Avrupa Birliği&rsquo;nin emniyet kurumu Europol, ge&ccedil;enlerde AB Ter&ouml;rizm Durum ve Trend Raporu 2010&rsquo;u a&ccedil;ıkladı. Rapor, AB genelinde ge&ccedil;en yıl 300&rsquo;e yakın ter&ouml;r eyleminin meydana geldiğini, bunlardan sadece birinin &ldquo;İslamcı bir &ouml;rg&uuml;t&rdquo; tarafından ger&ccedil;ekleştirildiğini g&ouml;steriyor. Diğerleri ise AB&rsquo;deki başlıca iki ayrılık&ccedil;ı &ouml;rg&uuml;t&uuml;n &uuml;r&uuml;n&uuml;. İspanya&rsquo;da ETA ve Korsika&rsquo;nın Fransa&rsquo;dan ayrılmasını savunan FLNC. Yani acaba bir yaklaşım yanlışımız mı var? Ter&ouml;r aslında daha &ccedil;ok İslamcı değil, milliyet&ccedil;i bir tehdit mi?Mesele somut saldırılara bağlı değil. Semboller, sembolik olaylar var. &Ouml;ncelikle de 11 Eyl&uuml;l, Madrid ve Londra saldırıları. İnsanlarda ciddi bir tedirginlik, endişe ve d&uuml;şmanlık duygusu var. Yani bize ge&ccedil;en yıla ilişkin eğlenceli rakamlar sunulsa bile insanlar kendilerini g&uuml;vende hissetmiyor, &ccedil;&uuml;nk&uuml; &ouml;nceki yıllarda sembol olaylar cereyan etti. Milliyet&ccedil;i ter&ouml;r eylemleri, doğrudur, istatistik olarak daha &ccedil;ok olabilirler, ama bunlar coğrafi olarak belli sınırlar i&ccedil;indedir. Yani IRA, İrlanda&rsquo;nın kuzey batısında bir sorundur. İspanya&rsquo;da ETA bellidir. İnsanların zihninde b&uuml;y&uuml;k bir etkisi yoktur. Bu &uuml;lkelerde belki ama, genel olarak zihinlerde b&ouml;yle değil. ABD&rsquo;de, Avrupa&rsquo;da bu yıl, &ouml;nceki yıl İslamcı hareketin ter&ouml;r eylemlerinde &ouml;len insanların sayısını toplarsak, belki bir elin parmaklarını ge&ccedil;meyecektir ama sorun bu değil. Sorun bu olayların neyi temsil ettiği ve endişe sorunudur. Tabii bir de k&ouml;t&uuml; hatıralar var. Ve metodları hi&ccedil; değişecek gibi g&ouml;r&uuml;nm&uuml;yor. T&uuml;rkiye&rsquo;nin başında da bir PKK ter&ouml;r&uuml; sorunu var. Bu da milliyet&ccedil;i ter&ouml;r olarak adlandırılabilir. Bug&uuml;n ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml;n&uuml;n hapisteki lideriyle h&uuml;k&uuml;metin g&ouml;r&uuml;şt&uuml;ğ&uuml; iddia ediliyor. Bazıları da bunu eleştiriyor. Siz, &ldquo;d&uuml;şmanınızla konuşmanız l&acirc;zım&rdquo; demiştiniz. Bir ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml;n&uuml;n lideriyle de g&ouml;r&uuml;ş&uuml;lmeli mi sizce?Bu &ouml;rnekten tamamen bağımsız olarak g&ouml;r&uuml;ş&uuml;m şu ki, insanlar d&uuml;şmanlarıyla konuşmalı. Eğer bir meseleyi &ccedil;&ouml;zme, silahları susturma, &ouml;l&uuml;mleri engelleme aşamasında ve isteğindeyseniz, sivil barışı tesis etmek istiyorsanız konuşmalısınız. Bunu yasaklamak, konuşma demek aptalca bir fikir. Konuşmak l&acirc;zım ve bu meşrudur. Ama sizin &ouml;rneğinizi tam bilmiyorum. &Ouml;nceki s&ouml;yleşimizde, &ldquo;Filistin hareketi şiddet i&ccedil;eren bir yol izlemeseydi, siyasi olarak &ccedil;ok daha fazla kazan&ccedil; sağlardı&rdquo; demiştiniz&hellip;Buna &ccedil;ok inanıyorum. Bence Filistinliler hi&ccedil; şiddet kullanmamalıydı. Şiddet i&ccedil;ermeyen, talepk&acirc;r, kamuoyuna hitap eden -a&ccedil;lık grevi gibi- bir m&uuml;cadele vermeliydiler. Mesela İsrail&rsquo;den vatandaşlık ve oy kullanma hakkı talep etselerdi hem &ccedil;ok daha etkili olur, hem de d&uuml;şmanlarının canını muhtemelen daha fazla sıkarlardı. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; bunlar d&uuml;nyada kimsenin karşı &ccedil;ıkamayacağı şeyler. Yani eğer İsrailli se&ccedil;menleri bu yolla tehdit etmiş olsalardı bence &ccedil;ok daha kolay bağımsızlıklarını elde etmiş olurlardı. Ayrıca şunu da ekleyeyim ki 11 Eyl&uuml;l olmasaydı M&uuml;sl&uuml;man d&uuml;nya bu t&uuml;r konularda &ccedil;ok daha kolay destek verebilirdi. 11 Eyl&uuml;l M&uuml;sl&uuml;man d&uuml;nya i&ccedil;in bir fel&acirc;ketti. Ter&ouml;r &uuml;st&uuml;ne ter&ouml;r doğurdu ve durum giderek daha zorlaştı. &ldquo;ULUS DEVLET BİR &Ccedil;&Ouml;Z&Uuml;M DEĞİL&rdquo;Bug&uuml;n d&uuml;nyada bir mikro milliyet&ccedil;ilik sorunu var mı sizce? Tarihte ulus devletler din savaşlarının yaşandığı bir d&ouml;nemde kurtarıcı oldu ama şimdi bu fikir mi yıkıcı olmaya başladı acaba? Kendi devletini kurmak isteyen pek &ccedil;ok ulus var ve bu doğal olarak &ccedil;atışmaya yol a&ccedil;ıyor. Ne yapacağız?Ben ulus devletlerin bir &ccedil;&ouml;z&uuml;m olduğunu d&uuml;ş&uuml;nm&uuml;yorum zaten. Tam tersine eğer ben bir Avrupa federasyonunu savunuyorsam bu ulus devletleri aşmak i&ccedil;indir. Osmanlı alanı hakkında s&ouml;ylediklerim de aynı şeyler. Farklı milliyetlerin, farklı dillerin, farklı sınıfların bir arada yaşadığı adil ve demokratik bir alan olması gerektiğini d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. Ulus devlet tarihte bir aşamadır. Rol&uuml;n&uuml; oynadı ve bitti mi yani?Hayır bunu s&ouml;yleyemeyiz. Başka bir model bulana kadar varolacak. Avrupa Birliği&rsquo;nde h&acirc;l&acirc; ulus devletler var. Ger&ccedil;ek bir federasyonla daha &uuml;st bir aşamaya ge&ccedil;ersek ulus devleti aşmış oluruz. Peki daha geniş bir model temenni edilir bir şey mi? Evet, buna inanıyorum. Zaten ulus devlet şu anda bile &ouml;yle &ccedil;ok &uuml;lke i&ccedil;in kullanılabilir bir sıfat değil. Evet, T&uuml;rkiye ulus devlet, Fransa &ouml;yle, ama L&uuml;bnan değil mesela. Irak değil. Pek &ccedil;ok &uuml;lkede pek &ccedil;ok millet yaşıyor. İngiltere ulus devlet değil mesela. Ulus devlet &ccedil;ok yaygın bir nosyon değil bence. &ldquo;10 YIL &Ouml;NCE İSPANYOL&rsquo;UM DİYEN ŞİMDİ KATALAN&rsquo;IM DİYOR&rdquo;Newsweek&rsquo;te ilgin&ccedil; bir makale yayımlandı. D&uuml;nyada bildiğimiz sınırların kalktığını, &lsquo;klan sınırları&rsquo; oluştuğunu s&ouml;yl&uuml;yor. Makaleye g&ouml;re bir zamanlar sınırları diplomasi belirlerken, bug&uuml;n insanlık tarih, ırk, etnik kimlik, din ve k&uuml;lt&uuml;r &uuml;zerinden dinamik yeni gruplara b&ouml;l&uuml;n&uuml;yor.Bu doğru. Sınırların ortadan kalktığını s&ouml;yleyemem ama başka bağlar &ccedil;ok daha &ouml;nemli hale geliyor. Mesela u&ccedil; bir &ouml;rnek Irak. Şurası a&ccedil;ık ki bug&uuml;n Irak&rsquo;ta cemaat bağı milli bağdan &ccedil;ok daha &ouml;nemli hale geldi. 30 yıl &ouml;nce, Irak ve İran arasında savaş varken, pek &ccedil;ok kişi Iraklı Şiiler&rsquo;in İran&rsquo;ın yanında yer alacağını d&uuml;ş&uuml;nd&uuml;, &ccedil;&uuml;nk&uuml; İran Şii&rsquo;ydi. Huzistan&rsquo;daki (İran&rsquo;da bir eyalet) S&uuml;nniler&rsquo;in ise Irak&rsquo;ın yanında yer alacağını d&uuml;ş&uuml;nd&uuml;ler &ccedil;&uuml;nk&uuml; Irak S&uuml;nni&rsquo;ydi. Ama Irak ordusu Huzistan&rsquo;a girdiğinde İranlı S&uuml;nniler i&ccedil;eri doğru &ccedil;ekildiler yani milliyetleriyle dayanışma i&ccedil;ine girdiler. Ve Iraklı Şiiler, S&uuml;nniler&rsquo;le birlikte İranlılar&rsquo;a karşı savaştılar. Yani dil bağı ve milli bağdı &ouml;nemli olan orada. 30 yıl sonra ise durum bambaşkaydı. Bug&uuml;n Iraklı Şiiler &ccedil;oğu zaman Iraklı S&uuml;nniler&rsquo;den &ccedil;ok, İranlı Şiiler&rsquo;e daha yakınlar. 10 yıl i&ccedil;inde durumun yine farklılaşması &ccedil;ok m&uuml;mk&uuml;n. Bağlar değişiyor. Eski Yugoslavya&rsquo;da pek &ccedil;ok kişi kendini ger&ccedil;ekten Yugoslav hissediyordu. Bug&uuml;n &ccedil;ocukları kendilerine Sırp, Hırvat, Makedonyalı vs. diyor. Anne babalarının Yugoslav hissettiğini, bu y&uuml;zden Yugoslavya&rsquo;nın uzun s&uuml;re varolduğunu bilmiyorlar. Aidiyetler hareketlidir. Ayrıca insanlar kendilerini pek &ccedil;ok aidiyete sahip de hissedebilirler. Yani İstanbul gibi &ouml;nemli bir şehre ait de hissedebiliriz kendimizi. Bu T&uuml;rk ya da başka bir millete ait olmamızı engellemez. Bu zıtlık değildir. Ama bu t&uuml;r aidiyetlerin milli aidiyetten daha &ouml;nemli olduğu bir aşamaya gelmedik. Avrupa&rsquo;da insanların kendilerini Fransız, Alman ya da başka bir şeyden ziyade Avrupalı hissedeceğini d&uuml;ş&uuml;nm&uuml;şt&uuml;k. Ama bu olmadı. Bug&uuml;n insanlar kendilerini Avrupalı&rsquo;dan ziyade Fransız, Alman hissediyor. Bu da değişebilir. 30 yıl sonra insanlar &ldquo;Ben Avrupalıyım ama detaylara baktığınızda Hamburg&rsquo;danım, Milan&rsquo;danım&rdquo; diyebilir. Aidiyetler hareketlidir. Ve hareketli olmaları daha mı iyidir?Evet &ouml;yle. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; ger&ccedil;ekler değişiyor. İnsanlar 30 yıl &ouml;nce dini aidiyetin &ccedil;ok &ouml;nemsiz olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yordu belki. 30 yıl &ouml;nce Araplar&rsquo;a &lsquo;siz nesiniz&rsquo; diye sorsaydınız Arap&rsquo;ım derlerdi. Şimdi M&uuml;sl&uuml;man&rsquo;ım diyorlar. Bu onların aynı zamanda ikisi olmadığı anlamına gelmiyor. Bug&uuml;n İspanyol&rsquo;um demeden &ouml;nce Katalan&rsquo;ım veya Baskım diyenler var. 10 yıl &ouml;nce İspanyol&rsquo;um diyorlardı belki. Ben tarihin s&uuml;rgit bir eğilimi olduğunu d&uuml;ş&uuml;nm&uuml;yorum; dalgalanmalar hep vardır. &ldquo;HAYAT &Uuml;ZERİNDEKİ ETKİMİZ &Ccedil;OK DAHA ZAYIF&rdquo;Bir demokrasi krizinden bahsedebilir miyiz? Acaba demokrasi kavramının i&ccedil;i mi boşalıyor?Aynı zamanda bir kriz ve bir gelişme perspektifi s&ouml;zkonusu. Demokrasinin &ouml;z&uuml;n&uuml; kaybettik. Demokratik tartışmalar &ouml;z&uuml;n&uuml; biraz kaybetti. &Ccedil;oğu zaman insanlar oy vermeye giderken zaten pek &ccedil;ok temel şeyi değiştiremeyeceklerini, pek &ccedil;ok şeye &ccedil;oktan karar verildiğini unutuyor. İnsanlar da neye oy verdiklerini bilmiyor. İkincisi, tartışmanın bir t&uuml;r &lsquo;&ccedil;ocuksulaştırılması&rsquo; s&ouml;zkonusu. Bu biraz da televizyona bağlı. Bir razı olmuşluk, birbirini incitmeme arzusu, mutabakat olsun diye bir şey s&ouml;ylememek, zaten bildiğimiz fikirleri nakletmekten başka işe yaramıyor. Aynı zamanda vatandaş kavramı da zayıfladı. Bu da &ccedil;ok &ouml;nemli. Artık vergi alınan bir t&uuml;ketici, televizyon izleyicisi olarak g&ouml;r&uuml;l&uuml;yoruz. Ger&ccedil;ek anlamıyla daha az vatandaşız. Burada bir zıtlık var tabii. İnsanlar artık engellenmeden, daha &ccedil;ok şey s&ouml;yleme g&uuml;c&uuml;nde oldukları hissediyorlar ama hayat &uuml;zerindeki ger&ccedil;ek etkileri &ccedil;ok daha zayıf. Evet, Alain Touraine de aynı şeyi vurguluyor. Toplumun bittiğini, &ccedil;&uuml;nk&uuml; artık politik, ekonomik meseleler &uuml;zerinde hi&ccedil;bir etkisi olmadığını s&ouml;yl&uuml;yor. Yani insanlar artık &ouml;ylesine yaşıyor.Evet tamamen &ouml;yle. Biraz Fransız argosu olacak ama biri s&ouml;ylemişti. Diktat&ouml;rl&uuml;k &ldquo;sus&rdquo; demektir. Demokrasi ise &ldquo;Hep &ccedil;ene &ccedil;al.&rdquo; Bu, &ldquo;Sonsuza kadar konuşabilirsin ama bu hi&ccedil;bir şeyi değiştirmeyecek&rdquo; demek. Durum biraz bu. Belki demokrasiden başka bir kavram bulmanın zamanı geldi artık.Hayır. Demokrasiye eski anlamını, &ouml;z&uuml;n&uuml;, i&ccedil;eriğini tekrar kazandırabileceğimizi d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. Buna ihtiyacımız var. Yeni teknolojilerle bunu sağlamanın yollarını aramalıyız. Yerel d&uuml;zeyde, işyerinde yani her seviyede ger&ccedil;ek bir katılım ve tartışmanın olduğu, kararların b&ouml;yle alındığı bir ortam yaratmalıyız. İnsanları s&uuml;rece katma, insanların da konuşma alışkanlığının olduğu bir ortam. Ben &ccedil;ok sık yaptığımız, insanların her aklına geleni s&ouml;ylediği anketlerden, kamuoyu yoklamalarından bahsetmiyorum. Belli sayıda insanı d&uuml;ş&uuml;nme s&uuml;recine, karar alma s&uuml;recine katmaktan bahsediyorum. Demokrasiyi iyileştirmenin yeni teknolojilerle sağlanabileceğini d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. (S&ouml;yleşinin &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; b&ouml;l&uuml;m&uuml;, birazdan&hellip;)

"Mahalle baskısı vardır ve demokrasi için bir tehdittir"

Amin Maalouf'la Paris'te yaptığımız görüşmenin ikinci bölümü...