10 maddede ABD Tipi Başkanlık Sistemi

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun "ABD Tipi Başkanlık Sistemi" açıklaması üzerine Başbakan Binali Yıldırım "hodri meydan" diyerek, ABD Tipi Başkanlık sisteminin de konuşulabileceğini söyledi. CHP lideri de Başbakan'a iki soruyla karşılık verdi. Yıldırım ile Kılıçdaroğlu arasında son polemik konusu olan ABD Tipi Başkanlık Sistemi'nin özellikleri ne, nasıl işliyor, diğer başkanlık sistemlerinden farkı ne?

Başbakan Binali Yıldırım, AK Parti Grup Toplantısı'nda CHP lideri Kılıçdaroğlu'na seslenerek şunları söyledi: "Bir TV programında, Sayın Kılıçdaroğlu 'ABD'deki gibi bir Başkanlık Sistemi getiriyorsanız buyrun' diyor. Siz ABD Tipi Başkanlık diyorsanız biz ona da varız, buyrun gelin, bu işi gündemden kaldıralım. Biz Türk tipi istiyoruz ama ABD tipi de olsun. Bu fırsatı millet adına kaçırmamasını bekliyoruz."

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da CHP Grup Toplantısı'nda Başbakan Yıldırım'ın çağrısına iki soruyla cevap verdi. Kılıçdaroğlu şu ifadeleri kullandı: "Sayın Binali Yıldırım'a iki soru soruyorum. Bir Türkiye'de eyalet sistemini kabul ediyor musunuz, etmiyor musunuz? İki ABD'de her eyaletin ayrı parlamentosu, kanunu var. Bunu kabul ediyor musun, etmiyor musun? Önce çık bunları anlat. Bize sorarsan biz kabul etmiyoruz. Biz atalarımızın kurduğu, geliştirdiği Parlamenter Sistemi savunuyoruz. Hodri meydan dedi, hodri meydan diyorum. Çık cevap ver."

TBMM SİTESİNDE KARŞILAŞTIRMALI SİSTEMLER

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) "Yayınlar" başlığı altında yer alan Doç. Dr. Ahmet Yıldız'ın Yayın Yönetmenliğinde, Konur Alp Koçak'ın yazdığı "ABD Başkanlık Sistemi: 'Ayrı' Ama 'Birlikte' Çalışan Organlar" bölümünde sistem ve işleyiş ile ilgili ayrıntılı bilgi veriliyor.

46 sayfalık analizde ABD Tipi Başkanlık Sistemi'nde özellikle kuvvetler ayrılığına dikkat çekiliyor. ABD tarihinin özetinin de yer aldığı sistem incelemesinin sonuç bölümünde, "İngiliz Monarşisi'ne duyulan tepkinin şekillendirdiği bir felsefî temelde inşa edilen ABD başkanlık hükümeti sistemi; yasama, yürütme ve yargı organlarının katı bir şekilde birbirinden ayrıştığı, ancak birbirlerine fren ve denge mekanizması ile müdahalede bulunabildiği bir yapı ortaya çıkarmıştır" ifadeleri dikkat çekiyor.

10 MADDEDE TEMEL ÖZELLİKLER

10 maddede özetlenen sistemin temel özellikleri ise şu şekilde yer alıyor:

DİKKAT ÇEKEN AYRINTILAR

Sonuç bölümünde dikkat çeken ayrıntılarda ise Anayasa’nın yapıcıları arasında bulunan James Madison'ın "her bir organın diğerleri üzerinde anayasadan kaynaklanan bir kontrol gücü olması gerektiğini savunmaktadır" ifadeleri yer alıyor.

Bunun yanında Başkan'ın da, Kongre üyelerinin de halk tarafından seçilmesinin "sistem kilitlenmesi"ne neden olabileceğine ihtimali belirtiliyor.

Analizde kuvvetler ayrılığı ilkesi için "Yasama ve yürütme; birbirini kontrol etmek, birbiriyle uyum sağlamak ve işbirliği geliştirmek zorundadır. Aksi halde sistemin tıkanması kuvvetle muhtemeldir. Ayrıca, yargı uyuşmazlıkların çözümünde etkili bir mekanizmadır ve Federal Yüce Mahkeme verdiği kararlar ile sistemin işleyişinde karşılaşılan sorunların aşılmasında ya da belirsizliklerin giderilmesinde rol oynamıştır" ifadeleri de öne çıkıyor.

Analiz "Neticede; görev, yetki ve sorumlulukları net bir şekilde belirlenmiş organlar, katı güçler ayrılığı ile birbirinden “ayrı” konumda bulunmakla birlikte, pratikte “birlikte” çalışmak durumunda kalmakta ve sistem kurumlar arasında yetki çatışmalarına mahâl vermeyecek şekilde işlemeye devam etmektedir. Bu durum; demokrasinin, hukukun üstünlüğünün ve bireysel hak ve özgürlüklerin temin edildiği bir sistemin ortaya çıkmasıyla sonuçlanmaktadır" şeklinde bitiyor.

TBMM'deki Başkanlık Sistemleri raporu