Global markalardan Türk tekstiline büyük darbe

ZARAR ARTABİLİR

Malları ürettirip koronavirüs nedeniyle mücbir sebep gerekçe göstererek ürünleri almayan yabancı tekstil ve moda şirketlerinin duyarsız davranışı binlerce Türk şirketini mağdur etti. Ürünlerin üretmesine karşın alacaklarını tahsil edemeyen sektörün martta en az 500 milyon liralık alacağını tahsil edemediği ifade edilirken Türkiye’de de mağazaları olan söz konusu yabancı şirketlerin nisan ayında da aynı tavrı sergilediği için Türk tesktil sektörünün zararının daha artması bekleniyor.

Nitekim mart ayında sektörün ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 27 geriledi. Nisan’da ise ilk 2 haftata ihracat adeta bıçak gibi kesildi. Pek çok işletme çalışanlarını finansal durumuna göre ücretsiz izine çıkarmak zorunda kalırken kısa çalışma ödeneği başvuruları da tekstildeki başvurularla patladı.

Kumaşı kesilen ürünü bırak, dikilip paketlenip gümrüğe kadar gelen malı bile ‘istemiyoruz ne yaparsanız yapın” tavrı sergileyen yabancı ünlü markaların vurdumduymaz tavırları sektörün kimi orta ölçekli firmalarını da batma noktasına getirdi.

ÖDEME VADELERİ UZATILDI

İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Mustafa Gültepe, “Özellikle İngiliz markaları dürüst olmayıp üreticinin aleyhine karar veriyorlar. İngiliz tedarikçilerle, sosyal sorumluluk dernekleriyle haberleşip yaklaşım tarzlarını değiştirmelerini vurgulamak istiyoruz. Elde kalan siparişleri öbür sezona taşımaya çalışacağız” dedi.

Bazı markaların sadece Türkiye’de çalıştıkları büyük üreticilerin paralarını ödediği geri kalanına ise ödeme yapmadığı da ifade edilirken özellikle görece daha küçük boyutlu işletmelerin sıkıntıda olduğu belirtiliyor. Ayrıca kimi yabancı satın alma ofislerinin de ödeme vadelerini 90 günün üzerine çıkardığı yani mağazaya çoktan girmiş ürünün bedelini yaz sonuna öderiz demeye getirdiği ifade ediliyor.

İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçı Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz ise şu yorumu yaptı: “Küresel markaların sorumlu davranmalarını bekliyoruz. Siparişlerin elde kalmasından dolayı ciddi bir finansman ihtiyacı doğuruyor. Global markaların daha fazla duyarlı davranmalarını bekliyoruz. Enazından bir kısım ödeme yapabilirler bir kısmın da yüklemede yapabilirler üretici de nefes almış olur.”

Akdeniz İhracatçı Birlikleri (AKİB) Koordinatör Başkanı Hayri Uğur da “Bu süreç uzadıkça siparişlerin iptali stokları arttırdı, firmalara büyük zarar verdi. Bu malları ne zaman alacağını bilmiyoruz, alıp alamayacağını da bilmiyoruz. Mart ayındaki kayıp sipariş iptalinden ve üretim yapamamaktan dolayı 500 milyonluk kayıp olması normaldir” dedi.

İşte sektörün önde gelen isimlerinin konu ile ilgili değerlendirmeleri şöyle:

GÜLTEPE: İHRACAT YÜZDE 70 DÜŞTÜ

İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Mustafa Gültepe şöyle konuştu: “Mağazaların kapanması iş yaşamını durdurdu. Firmaların yüzde 90’ı çalışmıyor. Kısmi çalışmalar yapılacak. Talep olmadığından işler durdu. Nisanda yüzde 70 civarında ihracatta bir düşüş olacağını düşünüyoruz. Maksimum yüzde 30 bir ihracat yapılabilir.”

“ÜRETİM TARAFI DURDU”

Gültepe şöyle devam etti: “Şu anda üretim zaten yok. Çin kısmen de olsa üretimi geçmiş gözüküyor.. Bizde üretim tarafı durdu ve talep olmadığından tedarik sıkıntısı da yaşamıyoruz. Çalışmadığımız için kimseden de bir şey istemiyoruz. Aynı gemide ve beraberce bu işi yapmamız lazım. Özellikle H&M, ve Zara yaklaşımları güzeldi. Özellikle İngiliz markaları dürüst olmayıp üreticinin aleyhine karar veriyorlar. İngiliz tedarikçilerle, sosyal sorumluluk dernekleriyle haberleşip yaklaşım tarzlarını değiştirmelerini vurgulamak istiyoruz. İngiltere ve diğer ülkeleri ayırmamız lazım. Daha ferdi yaptırım yapmaya çalışıyor İngilizler. Elden kalan siparişleri öbür sezona taşıyacağız. Tüm küresel markaların deposu dolu, mecburen bizim depolarda duruyor. Mağazalar ve yeni sistem tekrar başlayınca oturup konuşacağız. Karşılıklı işbirliği içinde karar vereceğiz. Herkes mamülüne sahip olmak istiyor.”

“EXİMBANK DAHA FAZLA ROL ALMALI”

Sektörün finansman sıkıntısı çektiğine işaret eden Gültepe şu öneri de bulundu:

“Finansman sıkıntısı için ortaya konan kredilerin biraz daha aktif hale getirilmeli. Eximbank daha fazla rol almalı. Elimizde kalan stoklara kredi çıkarsa sorunu kolay atlatırız. Özellikle Eximbank’ın kredi vermesi lazım önümüzdeki süreç kolay atlatılsın.”

ÖKSÜZ: EN AZINDAN BİR KISIM ÖDEME YAPABİLİRLER

İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçı Birliği (İTHİB) Başkanı Ahmet Öksüz de söyle konuştu: “Avrupa’daki mağazaların kapanması sektörümüze olumsuz yansıdı. Sektörümüzü koruyucu elbise, maske üretimine döndürdük. Giyimde büyük darbe aldık. Özellikle ihracatta AB’deki mağazaların kapanması, yurt içinde de perakendenin kapanması sektördeki talebin düşmesine yol yol açtı, üretim büyük ölçüde durdu.”

Öksüz şöyle devam etti: “Küresel markaların sorumlu davranmalarını bekliyoruz. Siparişlerin elde kalmasından dolayı ciddi bir finansman ihtiyacı doğuruyor. Bu markalar son yıllarda sürdürülebilirlik adı altında çok fazla üreticilerden talep yaptılar. Üretici çok yatırım yaptı. Temel felsefe sürdürülebilirlikte çalışanın mutluluğu ama şimdi bunu göremiyoruz. Üretici firmalar maaş ödeyecek. Global markaların daha fazla duyarlı davranmalarını bekliyoruz. Enazından bir kısım ödeme yapabilirler bir kısmın da yüklemede yapabilirler üretici de nefes almış olacak.”

“NİSANDA DÜŞÜŞ FAZLA OLDU”

Öksüz şu tespiti yaptı: “Nisanda düşüş daha fazla oldu. Martın birinci yarısı yüklemeler devam etti. Rakamlara daha fazla yansıyacak hazır giyimde. Nisan en kötü ay olacak diyorduk. İnşallah mayıs ortasından sonra toparlanma olacak. Ona göre hazırlık yapıyoruz. Ana pazarımız olan Avrupa’nın, ABD’ye göre daha çabuk toparlanacağı öngörülüyor. Çin’e fazla bağlantımız yok aslında, dışa çok bağımlı değiliz en büyük avantajını şimdi yaşıyoruz.”

“FAİZSİZ STOK KREDİSİ VERİLMELİ”

Öksüz de finansman sıkıntısına vurgu yaparak “Devletimiz bir taraftan kolaylıklar tanıyor destekler veriyor. Stok maliyetleri konusunda faizsiz belli miktarda kredi imkanı tanınırsa üretici çok rahatlar. Biz sipariş veren alıcılardan finansman desteği göremedik

Şubattaki ihracatımız bir miktar arttı ama Avrupa sıkıntıya girdi talepte düşme oldu ve tamamen kesildi. Önümüzdeki bir iki aylık süreçte bakanlığımıza bildirdik koruyucu kıyafet ihracatı yapabiliriz. Maskede de ciddi yatırımlar yapılıyor kayıpları en azından biraz da olsa bu şekilde telafi edebiliriz” dedi.

UĞUR: 30 MİLYARLIK FİNANSMAN DESTEĞİ LAZIM

Akdeniz İhracatçı Birlikleri (AKİB) Koordinatör Başkanı Hayri Uğur ise krizin sonraki sezonlara da taşınacağını ifade ederek şöyle konuştu:

“Toparlama biraz zaman alacak. Bir sezonu es geçmiş oluyoruz. 2020 yaz sezonunu pas geçmiş olacağız. Siparişlerin ertelenmesinin sebebi bu. Hazır giyim sektöründe sezon önemli. Şimdi kış sezonu haziran, temmuz ve ağustosta kışlık ürünler mağazalara konulacak. Mağazaların kapanıyor olması ellerindeki olan siparişlerin iptaline, bir kısım siparişlerin ötelenmesine yol açtı. Bu süreç uzadıkça siparişlerin iptali stokları arttırdı, firmalara büyük zarar verdi. Bu malları ne zaman alacağını bilmiyoruz, alıp alamayacağını da bilmiyoruz. Geçenlerde Avrupa’dan bir firma yapacağı alımları önümüzdeki 2021 yılı yazı için almayı planladığını açıkladı. Bu hazır giyim sektörü için büyük sorun. Özellikle sektörde nisanda ciddi daralma olacak. Nisandan itibaren rakamlarda ciddi düşüş görülecek. Özellikle sipariş iptallerinden dolayı düşüş olacaktır. Türkiye’nin 2019 yılı ihracatı 17 milyar üstü. 2020 için hedef 19 milyar dolardı. Ayda ortalama 1.5 milyar ihracat yapan sekör. Bunları satamaması 2.5 milyar dolara yakın bir stok elde kaldı diyebiliriz. Bu sektöre finansman kaynağı lazım. 30 milyar TL’lik finansman desteği lazım.”

Uğur da tıpkı diğer birlik başkanları gibi finansman sorunun büyüklüğüne işaret ederek “Hazır giyim sektörünün yüzde 80-90’ı kapanmış durumda bir kısmı devletin ödemelerinden faydalanıyor sadece. Devletin sunduğu kısa çalışma gibi desteklerle 3 ay boyunca bir nefes alma imkanları bulmuş olacak çalışanlar. Özellikle kriz sonrasında firmalarımızın hazır olması lazım. Avrupalı'lar sipariş verdiklerinde siparişlere hazır olamazsanız başka ülkelere kayabilir” dedi.

“ÇEKLERDE ÇÖZÜM GEREKİR”

Uğur şöyle devam etti: “Uçakla Çin’e hazır giyim ihracatı başladı. Avrupa'daki firmaların online satışları bir yandan devam ediyor. Mal tedariği için Türkiye’ye sipariş vermeye başladılar. Küçük yüzde de olsa böyle bir hareketlilik başladı. Bu umut veriyor ama Mart’ta kayıp sipariş iptalinden ve üretim yapamamaktan dolayı 500 milyon dolarlık kayıp olması normaldir. Nisanda şahsi görüşüm bir önceki yıla göre yüzde 50 civarında kayıp söz konusu olabilir. Çin ile ilgili ham madde tedariğinde bir kısım aşıldı. Elinizdeki ürüne sipariş olması lazım ki ham madde tedariğine gidilsin.”

Uğur şu talebi dile getirdi: “Sadece İspanya ve İtalya değil Avrupa’daki tüm mağazalar kapalı. 30 milyar TL finansman ihtiyacı var. KOBİ'lerin toparlanması zor olabilir. Onlara özel destek verilmesi lazım. Banka ve bankacılarda krediyi firmalara değil de yazdığı çekin hesabına yatırılabilir diye konuştuk.”

FAYAT: İNDİRİM İSTEYEN DE VAR, MALI ALMAYAN DA

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Meclis Başkanı Şeref Fayat da sektördeki sıkıntının büyük olduğunu ifade etti.

Fayat şu yorumu yaptı:

“Hazır giyim ihracatında ilk ayda özellikle martta son iki haftası o bile ihracatın yüzde 30 değişmesine sebep oldu. Nisanın ilk 12 gününde hazır giyim yüzde 65 ekside şu anda. Mart ayında geçen yıla göre toplamda yüzde 28 eksik kapandı Geçen sene ilk 87 günle, bu sene ilk 87 gün arasında yüzde 13.8 gibi eksideyiz. Özellikle H&M ve Zara ürünleri alacaklarını söylediler. Mart ayındaki eksi ihracat çoğunlukla üretilen mallar. Büyük markalar var. Bazıları sipariş miktarlarında azaltmaya gitti, bazıları ‘yüzde 30-35 indirin, geri kalanını alırız’ dedi, bazıları 3-4 ay sonra ya da hiç almayız diyenler de oldu. Yani değim gibi buradaki sebep kimsenin önünü görememesi. Mağazaları mayısta açamayız haziranda açarız diyenler var. Kararlar sürekli değişiyor. Müşteri ile belirsizlik onlarda da hakim.”

Fayat şöyle devam etti: “Bu ayı ihracatı gene ekside bitireceğiz yüzde 50 olabilir. Mayıstan itibaren eksilerin azalacağını tahmin ediyorum. Yılın sonunda hazır giyimde yüzde 15-20 arasında daralma olur. Tedarik sorunu hiçbir yerde yok talep sorunu var. Bütün Çin maske ve elbise yapıyor.”

Fayat da finansal sorunların ön planda olduğun belirterek “Şu an sıkıntı çok büyük. İç piyasada da mağazalar kapandı, hazır giyimde talep olmadığı için finansman sıkıntı çok fazla. Kredi kanalının çok hızlı devreye alınması lazım” dedi.