GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizma) yararları ve zararları nelerdir?
Hızla yaşanan nüfus artışı ve tarım alanlarının giderek azalması ve daralması nedeniyle gıda üretiminde teknolojik gelişmeler kullanılıyor. Bu tekniklerden biri ve en bilineni Genetiği Değiştirilmiş Organizma, kısaca GDO'dur. Peki GDO nedir? GDO'nun yararları nelerdir? Ne gibi yan etkileri ve zararları vardır?
Hızla yaşanan nüfus artışı ve tarım alanlarının giderek azalması ve daralması artık gıda konusunda birçok teknolojik gelişme kullanılarak daha fazla üretim yaparak talep karşılanmasına gidilmesi hem düşündürücü hem de sakıncalı. Ancak dünya hızla bu tüketim sayesinde yine dönmeye devam ediyor. Elde edilen ürünlerin daha fazla üretilmesi ve daha çok talebi karşılaması için birçok hormon kullanımı artık günümüzün tek gerçeği olarak karşımıza çıkıyor.
Ekonomik olarak yaşanan kriz de bu gibi durumlarda en büyük çaresizlik ve etkenlerden birisidir. Özellikle birçok ülke bu konuda gen değişimi de sağlayarak doğal gıdadan tamamen uzaklaşarak yapaylaşmaya yöneliyor. Kanada, Amerika, Çin, Güney Afrika, Arjantin ve Avustralya olmak üzere birçok ülke; gen aktarımı yaparak birçok gıda üretimini sağlıyor.
GDO nedir? Nasıl Uygulanır?
GDO bir organizmada genlerin teknik usuller kullanılarak değiştirilmesi anlamına gelir. Genetik bilgilerin zincir şeklinde bulunduğu DNA ve RNA hücreyi oluşturur. Bu hücrelerde bulunan genlerin teknik olarak değiştirilmesi ile üretimi ve içeriği genel anlamda değişime uğrar. Genetik özelliklerine birçok özellik katılarak da kimyasal, fiziksel ve biyolojik olarak değişim sağlanabilir. Bir başka canlının geni başka bir canlıya aktarılarak onun da yaşaması ya da adapte olması bu şekilde sağlanabilir. Öncelikle genin elde edilmesiyle hücreden alınması gerçekleşir. Mısır kurtlarına karşı toksin üretmiş olan bir mısır, patates böcekleri için toksin üretmiş olan bir patates elde edilerek daha fazla nişasta oluşması gerçekleştirilmektedir. Bir soğuk su balığının geninin de bir çileğe aktarılması ile çileğin soğuk ortamda da yetişmesi sağlanabilmektedir.
Bazı enzimlerin alınması ile oluşturulan gen seçilmiş bir durumda olan başka bir organizmaya nakledilerek çoğalması sağlanır. Artık bunu alan organizma üretime başlar ve karşılık olarak protein sentezini de tamamlar.
GDO sadece gıdalarda kullanılmayan bir uygulamadır. Bakteriler, bitkiler ve hayvanlar için tüm türleri değiştirilerek genetiğiyle oynanan canlılar arasında yer alırlar.
GDO’nun Faydaları Nelerdir?
Genlerin aktarılmış olması tür olarak daha iyi olanın aktarıldıktan sonra mükemmel sonuçlar getirerek daha kaliteli olmasını sağlaması açısından faydalı olacağı söylenmektedir. Bunun yanında bu organizmaların daha dirençli olarak ortaya çıkması ile dünyada oluşan açlık için de çözüm getireceği yolunda varsayımlar üretilmektedir. Besinlerde oluşabilecek tatlar fazlalaşır, dayanma süreleri uzar, besin değerleri artırılabilir ve olgunlaşma süresi daha kısalarak sürekli tüketim sağlanabilir.
Bu tarz çalışmalar sayesinde hayvanların da ekonomi açısından üretime dahil edilmesi sağlanabilir bir olasılık olarak ortaya çıkabilir. Bu genetik değişimi sonucunda bazı balık türlerine aktarılan yeni genler sayesinde, hastalıklara karşı direnç sağlamasına etken olmuş bu kodlamalar sayesinde üretimde artış olarak çoğalmaları artmıştır. Doğurganlık ve ideal hayvan oluşumu sağlanmıştır.
GDO’nun birçok sayısız faydası olduğu doğru bir tespit olsa da bu gelişimin yasalarla korunarak ve insan sağlığından tüm yaşayan canlılara zarar vermeden denetimli olarak yapılması oldukça önem taşımaktadır.
GDO’nun Zararları Nelerdir?
GDO’nun birçok faydası olduğuna dair yapılan açıklamalardan sonra birçok sivil toplum örgütü ve kamuoyu tepkiyle yaklaşarak karşı çıkmışlardır. Yeni Zelenda ve Tayland gibi bazı ülkelerde GDO’lu ürünlerin ülkeye alınması yasaklanmıştır.
GDO bir organizmanın kendi özellikleri ile değil başka bir organizmanın özelliklerine sahip olması anlamına gelir ki bu durumda oldukça hormon taşır ve yanlış etkileşimler yaratabilir. Hem o canlının hem de alınacak gıdanın yarattığı bir takım etkiler tüketilmesi ile birçok sorunu da beraber tüketene geçirmektedir. Bu sayede bağışıklık sistemi de bozulur ve sağlık sorunları artar. Herhangi bir bitkinin geni başka bir bitkiye aktarıldığında o bitkinin özelliğini alır ve eğer o bitkiye karşı bir alerji olan birinin yemesi durumunda tehlike yaratır.
Dünya üzerindeki tüm canlıların bir sistemsel çalışması ve ekosistemi oluşturan bir fonksiyonu bulunur. Bu sayede dengeli olan dünyanın da dengesi bozularak büyük sorunlara yol açabilecek boyutlara varacaktır. Bu tüm canlıları aynı şekilde etkileyecek bir uygulama olacaktır.
GDO İçeren Ürünler Nelerdir?
Uzun zamandır GDO içeren ürünlerle iç içe yaşayan dünya; artık organik üretime doğru gitme çabası içerisindedir. Ancak bu durum ne kadar başarılı olur o da düşündürücü bir soru. Mısır, domates, patates, ayçiçeği, buğday, pirinç, kabak, soya, bal kabağı, balık türleri ve yer fıstığı GDO’lu gıdalar arasındadır. Bu ürünlerin yan ürünü olarak üretilen her türlü ürün de aynı şekilde içeriğe sahiptir. Karpuz, muz, çilek, ananas, kavun, biber, ahududu, kiraz, gibi gıdalarda GDO’lu olma yolunda. Soya ve mısırdan üretilmekte olan yan ürünler olan nişasta, un, glikoz şurubu ve daha birçok üründe bulunmaktadır. Artık birçok üründe ortaya çıkan bu durum tüketim toplumu olmaya devam ettikçe artacaktır. Zamanında gıda tüketmek artık tarihe karıştı; birçok yöntemle her mevsim her gıda yetiştiriliyor ve gün geçtikçe insan sağlığı da tehlike içine girmeye devam ediyor.
