Favipiravir Covid-19 tedavisinde etkisiz mi?

PROF. DR. ERGÖNÜL: ETKİSİNİN OLMADIĞINI BİR YILDIR SÖYLÜYORUZ

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları (KLİMİK) Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Önder Ergönül, konuya ilişkin yaptığı açıklamada "Favipiravir etkili olsa Türkiye'de ölenlerin sayısı daha az olurdu. Covid-19 saptanır saptanmaz evlere bedava bırakılmasına rağmen ölüm oranı yüksek. Etkisinin olmadığını bir yıldır yazıp söylüyoruz. Hala veriliyor. Dünyada bizden başka kullanan ülke yok" dedi.

"ÖLÜMÜ VE VENTİLASYON KULLANIMINI AZALTMIYOR"

Prof. Dr. Ergönül, daha önce yaptığı açıklamada da, sonuçları Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları dergisinde yayınlanan meta analiz çalışmasına göre favipiravirin Covid-19'da etkili olmadığını söyledi. Ergönül, "Favipiravir ölümü ve mekanik ventilasyon kullanımını azaltmıyor. Yılbaşından itibaren ifade etmiştik" ifadelerini kullandı.

BİLİM KURULU ÜYESİ PROF. DR. YAVUZ: FAVİPİRAVİR MAALESEF ETKİSİZ ÇIKTI

Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz ise favipiravirin etkinliğini araştıran Faz 3 PRESECO çalışmasına ilişkin şunları söyledi: "Uzun süredir sonuçları beklenen bir çalışmaydı, favipiravir maalesef etkisiz çıktı. Bir diğer önemli çalışma olan Principles'ın da kısa süre sonra sonuçları açıklanacak."

PROF. DR. CEYHAN: FAVİPİRAVİRİN ETKİSİNİN OLMADIĞINI SALGININ 3., 4. AYINDAN BERİ BİLİYORUZ

Favipiravirin etkisiz olduğunu 10 binlerce kişinin yer aldığı çalışmalarla ortaya konduğunu kaydeden Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, "Bu çalışmadan onlarca kat fazla hasta üzerinde yapılan Faz 4 çalışmaları yayınlandı. Ne favipiravirin ne de hastalarda kullanılan antiviral ilaçların herhangi bir etkisinin olmadığı gösterildi. Favipiravirin etkisinin olmadığını salgının üçüncü, dördüncü ayından beri biliyoruz. O yüzden de çocuklara bakanlık önermesine rağmen favipiravir hiç uygulamadık. Bakanlık, 'bir süre uygulayın' diye rehberine koydu ama bildiğim Türkiye'deki merkezlerde çocuk vakalara uygulanmadı. Şimdi yetişkin vakalar için yapılan çalışmalar, bu ilacın etkili olmadığını gösteriyor" dedi.

GÜNDEMDEKİ İKİ YENİ İLAÇ: MOLNUPİRAVİR VE PAXLOVİD

Bu tür çalışmaların çok dikkatli değerlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Ceyhan, "Favipiravirin etkin olduğuna ilişkin yayınlar Çin'den geldi. Bu ilacı Çin üretiyordu, 250 vakalık çalışmalarla bunların etkin olduğunu söyledi ve bütün dünyaya ürettiği favipiraviri ve hidroksiklorokini sattı. İlacı deneyen ülkelerin hemen hemen tamamı kendi vakalarını değerlendirdiğinde bu ilaçların hiçbirinin etkin olmadığını gördü. Favipiravir ve diğer antivirallerle ilgili 10 binlerce kişinin verileri var; bunların hepsinde favipiravir etkisiz. Şu an ise iki tane ilaç gündemde; bir tanesi molnupiravir diğeri de paxlovid ilacı. Etkin olduğu söyleniyor ama faz 3 çalışmalarının içerisinden çekilmiş ara sonuçlarla acil başvuru onayı alıyorlar. Bu şekilde insanlarda 'Covid-19'un tedavisi bulundu' düşüncesi oluşuyor; ama çok dikkatli değerlendirmek lazım. Az sayıda kişiyle yapılmış çalışmalarla etkin görülen bir ilacın 10 binlerce kişiye verildiğinde etkin olmadığı anlaşılıyor. Bu çalışma sonuçlarını sabırla bekleyerek görmek lazım" diye konuştu.

Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, "Çalışma kaç vaka üzerinde yapılmış diye bakma alışkanlığı kazanmamız lazım. Salgının başında yapılması gereken şuydu; bir gruba favipiravir verilebilir bir gruba verilmeyebilirdi ve karşılaştırma yapılabilirdi. Sağlık Bakanlığı, ilacın etkin olduğunu kabul ederek, bir grup hastaya ilaç vermemenin etik olmadığı kararıyla her hastaya ilacı verdi. O yüzden bizdeki hastalardaki etkinliği bilinmiyor. Birçok ülke favipiraviri kullanmayı bırakmışken biz devam ettik.

"YAN ETKİSİ OLMAYAN BİR İLACIN ETKİSİ DE YOKTUR"

Etkisiz olduğu belirtilen favipiravirin yan etkilerine ilişkin açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Ceyhan, sözlerini şöyle sürdürdü: "Favipiravirde çok önemli bir yan etki beklemiyoruz ama her ilacın hafif yan etkileri mutlaka var. Şöyle bir kural vardır; yan etkisi olmayan bir ilacın etkisi de yoktur. Sosyal medyada dolaşan 'Favipiravir kullandı, öldü' gibi etkileri de yok. Favipiravire bağlı herhangi bir ölüm literatürde yok.

PROF. DR. KOCATÜRK: BEN ŞU AN HASTALARIMA ÖNERMİYORUM

Göğüs Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Celalettin Kocatürk ise Covid-19'a karşı hala yüzde 100 etkili bir ilaç olmadığını söyleyerek, "Önümüzdeki ay umut vadeden iki tane ilacın (paxlovid ve molnupiravir) çıkması bekleniyor. Covid-19'un tedavisinde grip hastalığı için önceden ruhsat almış ilaçlar kullanıldı. Bu ilaçlar mekanizmaları tüm virütik hastalıklarda işe yarayabilecek şekilde olduğundan Covid'de de işe yarar mı diye denendi. Pandeminin başlarında birkaç küçük çalışmayla gösterildi ki; favipiravir erken dönemde başlandığında yüzde 30 oranında işe yarayabiliyor. Vücudun 100 tane virüsle mücadele edeceğine, 70 tane virüsle mücadele edebileceği ve ilacın etkili olabileceği belirtildi ve bu da bazı çalışmalarla gösterildi; ancak birkaç tane problem var. Birincisi bu ilaçlar mide, bulantısı, kusma ve iştahsızlığa yol açıyor. Günde 8 tane hap içmek insanları psikolojik olarak da etkiledi. Bu şikayetlerin üzerinden 3 gün geçince, insanlar zaten bir etkisi olmadığı için ilaca karşı tepki göstermeye başladı. Bu konuyla ilgili çalışmalar yapıldı ve hala devam eden çalışmalar var. Büyük çaplı çalışmalardan birkaçı sonuçlandı ve orada gösterildi ki aslında favipiravir etkili bir ilaç değil. O nedenle ben şu an hastalarıma önermiyorum. Bakanlığımızın maalesef hastalara önerdiği ilaç bu. Bilim kurulunun favipiravir konusunu yeniden ele alıp konuşmaları gerekli diye düşünüyorum. Favipiravirin ileri vadede bir etkiye yol açacağına dair ise bir çalışma yok" açıklamasında bulundu.

ANKARA TABİP ODASI: SINIRLI YARARI GÖSTERİLMİŞ BİR İLAÇ NASIL HANE HANE DAĞITILABİLİR

Ankara Tabip Odası'ndan geçtiğimiz günlerde yapılan açıklamada ise salgının başından beri filyasyon uygulamaları dahilinde dağıtılan favipiravir ilacının Türkiye dışında hiçbir ülkede ayakta hasta tedavisinde kullanılmadığı belirtildi.

Açıklamada şu ifadelere yer verildi: "Yapılmakta olan ancak henüz yayınlanmamış bilimsel çalışmaların kaydedildiği ‘International Clinical Trials Registry Platform (ICTRP)’ üzerinde ve hiçbir bilimsel yayın veritabanında favipiravir ilacının ayakta hastalarda kullanımının ağır hastalığa gidişi önlediğini gösteren bir bilimsel çalışma bulunmamaktadır. Sınırlı hasta gruplarında sınırlı yararı gösterilmiş bir ilaç nasıl hane hane dağıtılabilir? Favipiravir için ciddi yan etki bildirilmemesine rağmen her ilaç farklı bir endikasyon için, farklı bir dozda kullanılmadan önce faz 3 ilaç çalışmasıyla ruhsatlandırılmalıdır. Favipiravir hangi bilimsel çalışma ile ruhsatlandırılarak yaygın kullanıma sunulmuştur. Dünyada benzer bir uygulama görülmemesine karşın hangi bilimsel verilere göre hareket edilmektedir."

BİN 231 HASTA İNCELENDİ

Klinik deney verilerine ilişkin ek analizlerin devam ettiği Faz 3 PRESECO araştırmasına ABD, Meksika ve Brezilya’daki 38 çalışma bölgesinden hafif veya orta şiddette Covid-19'lu bin 231 hasta dahil edildi.

Faz 3 PRESECO çalışması, hafif-orta şiddette semptomlar gösteren Covid-19 hastalarında favipiravirin erken tedavideki güvenliğini ve etkinliğini araştırdı. Çalışmaya kayıt olduktan sonraki 72 saat içinde Covid-19 testi pozitif olan, hafif-orta semptomlu kişiler dahil edildi.