EYT kıdem tazminatı kefalet hacmi 50 milyar liraya yükseldi! 2023 EYT kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?

KIDEM TAZMİNATI KEFALET HACMİ 50 MİLYARA ÇIKTI!

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Resmi Gazete'de yayımlanarak yasalaşan Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinin iş dünyası üzerindeki yükünü hafifletmek amacıyla önce açıkladıkları Hazine destekli KGF paketinde kıdem tazminatı kefalet hacmini 25 milyar liradan 50 milyar liraya çıkardıklarını duyurdu.

EYT YASASI YASALAŞTI!

Emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili yasa teklifi TBMM Genel Kurulu’nda görüşülerek kabul edildi. Teklifin emeklilik ile ilgili hükümleri, TBMM’ye sunulan haliyle yasalaştı. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı çalışmaya başlayanlar, yaşa bakılmaksızın prim günü ve sigortalılık süresi koşulunu yerine getirerek emekli olabilecekler. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberi...

MARTTA DİLEKÇE 1 NİSAN’DAN İTİBAREN AYLIK

Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı günden itibaren, koşulları yerine getirmiş olan EYT’liler emeklilik dilekçesi verebilecekler. Dilekçeyi mart ayının herhangi bir gününde verenlerin emekli aylıkları, 1 Nisan’dan geçerli olmak üzere bağlanacak. Dilekçeyi ayın 1’inde veya 31’inde vermek fark etmeyecek.

DİLEKÇE TARİHİNİ İZLEYEN AY BAŞINDA AYLIK

4A (SSK) statüsünde çalışanlar önce işyerinden ayrılıp sonra emeklilik dilekçesi verecekler. 4C (Emekli Sandığı) kapsamındaki kişiler ise çalıştıkları kurumdan emekliye sevk onayı aldıktan sonra emekli olabilecekler.

Koşulları yerine getirmemiş EYT’lilere ise koşulları tamamladıkları tarihten itibaren emeklilik dilekçesi verdiklerinde, dilekçe tarihini izleyen ay başından itibaren aylıkları bağlanacak.

ON GÜNLÜK SÜRE 30 GÜNE ÇIKARTILDI

Kanuna göre, emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam eden EYT’liler için sosyal güvenlik destek primi işveren payında 5 puan indirim yapılacak. TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen önerge uyarınca, 5 puanlık prim indirimi uygulanabilmesi için emekli olduktan sonra ayni işyerinde işe başlamak için tanınan on günlük süre 30 güne çıkartıldı.

SGK PRİMİNE 5 PUAN İNDİRİM

Buna göre, emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışmak isteyen EYT’lilerin, işten ayrıldıkları tarihten itibaren 30 gün içinde yeniden çalışmaya başlaması halinde sosyal güvenlik destek primi işveren payında 5 puan indirim uygulanacak. Beş puanlık prim indirimi, işçi işten ayrılıncaya kadar devam edecek. Başka işyerinde çalışan emekli EYT’liler için prim indirimi yapılmayacak.

24 AYLIĞI AŞMAYAN KISMI VERGİSİNDEN İSTİSNA!

Özelgede, 1475 Sayılı eski İş Kanunu ve 854 Sayılı Deniz İş Kanunu’na göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 5953 Sayılı Basın İş Kanunu’na göre ödenen kıdem tazminatlarının 24 aylığı aşmayan kısmının gelir vergisinden istisna olduğu belirtildi.

KIDEM TAZMİNATI TAVANINA DİKKAT!

Özelgede, işçinin çalıştığı süre ve kıdem tazminatına esas ücreti dikkate alınarak hesaplanan ve ödenen kıdem tazminatlarının istisna kapsamına girdiği, hesaplanan bu tutarları aşan ilave ödemelerin ise gelir vergisine tabi olduğu kaydedildi.

Kıdem tazminatı tavanı, en yüksek devlet memuruna bir yıl için ödenen emekli ikramiyesine göre belirleniyor. Örneğin, 2023 yılının ilk yarısı için kıdem tazminatı tavanı 19 bin 982.83 TL olarak uygulanıyor. Kıdem tazminatı, işçinin son brüt ücreti üzerinden belirleniyor ancak bir yıl için ödenecek kıdem tazminatı tutarı, söz konusu tavanı aşamıyor. Buna göre, 10 yıllık çalışması bulunan bir işçinin kıdem tazminatı 199 bin 828.30 TL ve altında ise gelir vergisi kesilmiyor. Bu tutarı aşan kıdem tazminatı ve çeşitli adlar altındaki tazminatlar ise ücret olarak değerlendirilip, işçinin o ay tabi olduğu gelir vergisi dilimi üzerinden vergilendiriliyor.

İŞ SÖZLEŞMESİ SONA ERMELİ

Özelgede, İş Kanunu’na göre kıdem tazminatı ödenecek haller hatırlatıldı. İş akdinin işverence haklı sebepler dışında bir sebeple, işçi tarafından haklı bir sebeple, muvazzaf askerlik dolayısıyla, emekli aylığı bağlatmak amacıyla, yaş dışında kalan emeklilik koşullarının sağlanmasıyla, kadın işçilerin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde işten ayrılmasıyla veya işçinin ölümü nedeniyle sona ermesi halinde kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği belirtildi.

Kıdem tazminatının hangi şartlar altında ödeneceğinin İş Kanunu’nda açıkça vurgulandığı kaydedilen özelgede, çalışanlara kıdem tazminatı ödenebilmesi için iş sözleşmesinin feshedilmesi/sona ermesi gerektiği ifade edildi. Dolayısıyla iş sözleşmesi feshedilmeden veya sona ermeden çeşitli sebeplerle kıdem tazminatı adı altında yapılan ödemelerin kıdem tazminatı olarak değerlendirilemeyeceği belirtildi. Bu nedenle, iş sözleşmesi feshedilmeden kıdem tazminatına mahsuben avans olarak yapılan ödemelerin ücret olarak kabul edilmesi ve gelir vergisi kesilmesi gerektiği kaydedildi.

İŞTEN ÇIKIŞ GİRİŞ YAPARAK TAZMİNAT ÖDENEBİLİR

İşverenlerin, depremden etkilenen işçileri için yapacakları 50 bin liraya kadar yardımdan vergi ve prim kesintisi yapılmamasına ilişkin önümüzdeki günlerde bir yasal düzenleme yapılacak. Bu, işverenlerin karşılıksız yapacakları yardımla ilgili bir düzenleme olacak.

Ancak, depremzede işçilerin daha fazla paraya ihtiyacı olacağı için, birikmiş kıdem tazminatını işçisini kaybetmeden ödemek isteyen işverenler farklı bir yol deneyebilir. İşverenin, kıdem tazminatı karşılığını avans olarak ödemek yerine işçisini işten çıkartıp tazminatını ödedikten sonra tekrar işe alması halinde vergi ödeme yükümlülüğü doğmaz.

“EMEKLİ OLABİLİR” YAZISI ZORUNLU MU?

İşveren, halen bir işte çalışmakta olan kişilerin emeklilik gerekçesi ile iş akdini feshederken kıdem tazminatını ödemek zorunda. İşveren, işçinin gerçekten emekliliğe hak kazanıp kazanmadığını anlamak için daha önce Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan “Emekli olabilir” yazısı getirilmesini istiyordu. SGK, emeklilik başvurularındaki yoğunluğu dikkate alarak yazı vermeyeceğini açıkladı. Bunun yerine, e-Devlet’ten “SGK Tescil ve Hizmet Dökümü”, “Sosyal Güvenlik Kayıt Belgesi” ve “Çalışma Hayatım” hizmetlerinden sorgulama yapılarak emekliliğe hak kazanma koşullarının yerine getirilip getirilmeyeceğinin işçi ve işverence tespit edilmesini istedi. Sorgulama ekranında “4A tesciline göre emeklilik bilgileri” bölümünde prim gün sayısı ve sigortalılık süresi satırlarının karşısında “kalan prim gün 0 gün” ve “Kalan süre 0 gün” yazması gerekiyor.

Kalan gün ve sürenin sıfır yazması, emeklilik için gerekli prim günü ve sigortalılık süresi koşullarının yerine getirildiği anlamına geliyor.

AYNI İŞTE ÇALIŞMAYA DEVAM EDEN EYT’LİNİN İŞTEN ÇIKIŞI NE ZAMAN YAPILMALI?

İşverenler, EYT kapsamındakilerin işten çıkış işlemlerinde normal emeklilik prosedürlerini izleyecek. İşten çıkarmada 8 numaralı kod kullanılacak. İşçinin işten ayrılış bildiriminin 8 koduyla yapılması ve aynı gün işçinin tahsis talebinde bulunması halinde ertesi gün yeniden sosyal güvenlik destek primine tabi bildirim yapılarak işçi aralıksız çalıştırılmaya devam edilebilecek. İşçinin emekli aylığı da talebi takip eden ayın başından başlatılacak.

Buna göre, aynı işte çalışmaya devam edecek işçilerin işten çıkış işlemleri ay içinde herhangi bir gün olabileceği gibi, ayın son günü de yapılabilir. Ayın son gününde işten çıkış yapılması halinde işçinin aynı gün içinde emeklilik başvurusunda bulunması, 1 Nisan’dan itibaren de SGDP’ne tabi olarak yeniden işe giriş işlemi yapılması gerekir. Mart ayının 15’inde işten çıkışı yapılan işçi de aynı gün emeklilik başvurusunu yaptıktan sonra ertesi gün SGDP’ne tabi olarak işe giriş işlemi yapılabilir. Burada önemli olan, işten çıkışın (8) koduyla bildirilmesidir.

5 PUANLIK PRİM İNDİRİMİ İÇİN 30 GÜNLÜK SÜRE NE ZAMAN BAŞLAR?

EYT’lilerin emekli olduktan sonra aynı işyerinde 30 gün içinde işe başlaması durumunda, sosyal güvenlik destek priminde 5 puanlık indirim yapılacak. Beş puanlık indirim, işçinin brüt ücreti üzerinden uygulanacak. Asgari ücretle çalışan işçi için 500.40 TL, kazancı tavandan bildirilen işçi için de 3.753 TL prim indirimi yapılacak.

Beş puanlık prim indiriminden yararlanabilmek için 30 gün içinde işe başlama koşulu, işçinin işten çıkışının yapıldığı günden başlayacak.

EMEKLİ SANDIĞI VE BAĞ-KUR’DA 23 MAYIS 2002 ÖNCESİ 3 YIL ZORUNLU MU?

8 Eylül 1999 tarihinden önce herhangi bir statüde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olan herkes EYT’li kabul ediliyor. Buna göre, 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlardan Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR kapsamında olanların 23 Mayıs 2002 tarihindeki prim gün sayısına bakılmayacak. Herhangi bir statüde 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlamış olan Emekli Sandığı iştirakçileri ve BAĞ-KUR’lular kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim gününü tamamlamışlarsa EYT düzenlemesinden yararlanarak emekli olabilecekler.

Örneğin, Temmuz 1999 tarihinde SSK girişi olan bir kişi sonradan memur veya esnaf olarak çalışmaya başlamışsa, kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 günü tamamlamak koşuluyla emekli olabilecek.

ASGARİ ÜCRET ÜZERİNDEN KIDEM TAZMİNATI HESABI

Brüt asgari ücretin 10 bin 8 TL oluğu varsayıldığında %14'lük SGK primi 1.401 TL'ye denk gelmektedir.

İşsizlik sigorta piriminin yüzde 1'i 100 TL'ye denk gelirkenkesnitler toplamı ise bin 501 TL oluyor.

Ramazan ve Kurban Bayramlarında bayram maaş ikramiyesi alan, brüt maaşı 10 bin 8 TL olan brüt ücreti şu şekilde hesaplanıyor:

Brüt ücreti 10.008 TL olan çalışanın brüt ikramiyesi 20 bin 16 TL'ye denk geliyor.

Ücrete eklenecek aylık ikramiye bin 668 TL ve giydirilmiş brüt ücret ise 11 bin 676 TL'ye denk geliyor. Bu hesaplama kapsamında çalışanın kıdem tazminatı brüt maaşı olan 10 bin 8 TL üzerinden değil 11 bin 676 TL üzerinden hesaplanıyor.