Seyredilmesi gereken 20 müzisyen biyografisi filmi

Piyanist Wladyslaw Szpilman'ın gerçek hayat hikâyesi baştan sona her şeyiyle çarpıcıydı. Polonyalı bir Yahudi olan Szpilman, II. Dünya Savaşı yılları arasında savaşa, soykırıma tanık olmuş ve mucizevi bir şekilde hayatta kalmayı başarmıştı. Roman Polanski'nin yönetmenliğinden büyük destek alan film, başroldeki Adrien Brody'ye en iyi erkek oyuncu dalında bir Oscar kazandırdı.

Bound for Glory 1976

ABD'nin unutulmaz folk şarkıcılarından Woody Guthrie'nin (1912-1967) hayatının ilk yılları... Guthrie, 1930'lu yıllarda Büyük Bunalım döneminde ekmeğini kazanmak için Texas'taki evinden ayrılır, umut kapısı olarak gördüğü California'ya doğru yola çıkar...

Hem işçi sınıfı hem Guthrie için ağır bir dönemdir... Guthrie'nin otobiyografisinden sinemaya uyarlanan filmi, 1970'lerin yıldız yönetmenlerinden Hal Ashby çekti, başrolde ise David Carradine oynadı. Film o yıl olumlu eleştiriler aldı ve en iyi film dahil 6 dalda Oscar'a aday oldu. Rakipleri ise şöyleydi: “Rocky”, “Taxi Driver”, “Başkanın Tüm Adamları” ve “Network”... En iyi filmi “Rocky” kazandı, “Bound for Glory”nin payına ise görüntü ve müzik kategorilerinde 2 Oscar düştü.

The Buddy Holly Story 1978

Elvis Presley ve Bill Haley'den etkilenen, Beatles'a ilham verdiği söylenen Amerikalı müzisyen Buddy Holly ve grubu The Crickets'in hikâyesi... Film Holly'nin hayatını Texas'daki ilk yıllarından başlayarak getiriyor karşımıza. İlk başarısız denemelerinin ardından “That’ll Be the Day” şarkısı geliyor ve Holly yükselmeye başlıyor...

Steve Rash'in yönettiği filmde, şarkılar ve sahne performansları canlı olarak çekilip kaydedilmişti. Buddy Holly'nin rock-and-roll enerjisini beyazperdeye başarıyla yansıtan Gary Busey, kariyerinin en iyi performanslarından birini sergilemiş ve Oscar'a aday gösterilmişti. Filmin bir başka özelliği de disko müziğin altın çağı yaşanırken Amerikan gençliğine Buddy Holly'yi ve müziğini tanıtmış olmasıdır. Holly'nin en güzel şarkılarına yer veren film, müzisyenin albüm satışlarını da artırmıştı.

Madencinin Kızı 1980 (Coal Miner's Daughter)

Amerikan country müziği üzerinde derin bir etki bırakmış şarkıcı ve besteci Loretta Lynn'in yoksulluktan starlığa uzanan gerçek hikâyesi... 15 yaşında evlenen, 20 yaşına gelmeden işi başından aşkın 4 çocuk annesi bir ev kadını haline gelen Lynn, eşinin doğum gününde hediye ettiği gitarla şarkılar yazmaya başlar...

Öylesine yeteneklidir ki müzik dünyasında yükselmeyi başarır. Amerika'nın country kraliçesine hayat veren ve şarkıları bizzat kendi seslendiren Sissy Spacek, bu filmle kazandığı en iyi kadın Oscar'ını sonuna kadar haketmişti. Tommy Lee Jones'un Doolittle Lynn'i canlandırdığı filmi Michael Apted yönetti.

Amadeus 1984

Peter Shaffer'in kendi tiyatro oyunundan sinemaya uyarladığı “Amadeus”, klasik müziğin en büyük kompozitörlerinden Wolfgang Amadeus Mozart'ın dehasını, aynı dönemin ünlü bestecilerinden Antonio Salieri'nin gözünden anlatıyor... Salieri (F. Murray Abraham), sarayın gözde müzisyeni olarak güçlü, saygıdeğer ve ağırbaşlı bir müzik adamıdır.

Mozart (Tom Hulce) ise kibirli, küstah, enerji dolu, neşeli bir gençtir. Salieri, Mozart'ın dehasını herkesten daha iyi anlar. Öyle büyük bir yeteneği kendisine değil de şımarık bir gence verdiği için Tanrı'ya isyan eder... Bu arada, Mozart'ın hayatı, bestelediği birbirinden güzel eserlere rağmen bir türlü rayına girmez. Salieri bu düşüşü uzaktan, acımasız bir zevkle izler... Milos Forman'ın yönettiği film, 1985'te en iyi film dahil 8 Oscar birden kazandı.

Sid and Nancy 1986

Müzik tarihinde çığır açan İngiliz punk grubu Sex Pistols'un basçısı Sid Vicious ile sevgilisi Nancy Spungen'in ilişkisi... Sex Pistols ABD turnesinden sonra dağılınca eroin bağımlısı Vicious, kendi solo kariyerini başlatmaya karar verir. Bir sabah Nancy bıçaklanmış olarak bulunur ve Sid cinayetten tutuklanır...

Dünya prömiyerini Cannes Film Festivali'nde yapan film, gişede başarılı olamamış ama eleştirmenlerden olumlu tepkiler almıştı. Alex Cox'un, senaryosunu Abba Wool ile yazdığı ve tek başına yönettiği “Sid and Nancy”, bugün özellikle ABD ile İngiltere'de kült film olarak kabul ediliyor. Gary Oldman'ın Sid'i, Chloe Webb'in Nancy'yi canlandırdığı filmde Courtney Love'ın da bir rolü var.

La Bamba 1987

Luis Valdez'in yazıp yönettiği film, henüz 18 yaşını bile doldurmadan bir uçak kazasında hayatını kaybeden rock'n'roll yıldızı Ritchie Valens'in (1941-1959) yaşam öyküsünü anlatıyor. Lou Diamond Phillips'in Valens'i canlandırdığı film, Valens'in çocukluğunun yanı sıra hayatının son 8 ayına odaklanıyor.

Kısa müzik kariyerinin yanı sıra abisi Bob Morales'le olan rekabeti, ailesi ve kız arkadaşı Donna Ludwig'le olan ilişkileri ele alınıyor. Film 1950'li yıllarda Los Angeles'taki ırkçılıktan söz etmeyi ihmal etmiyor. Asıl amaç ise Valens'in pop müzik üzerindeki etkisini vurgulamak ve müzik tarihindeki öneminin altını çizmek.

Bird 1988

Seyirciyi 1940'li ve 50'li yılların caz kulüplerine götüren, “Bird” lakaplı Charlie Parker'ın müziğini ipnotize edici güzellikte aktaran bir film... Bir caz güzellemesi ya da saygı duruşu da denilebilir. Yönetmen Clint Eastwood, ilk dinlediği andan itibaren hayranı olduğu Parker'ın müziğini zarif bir anlatımla birleştiriyor; onun ustalığını, caz müziğine katkılarını vurgulamayı ihmal etmiyor.

Bohem bir hayat sürdüren ve uyuşturucu nedeniyle erken yaşta hayatını kaybeden efsane caz saksafoncusunda Forest Whitaker, kariyerinin en etkileyici ve başarılı performanslarından birini çıkarıyor. Özellikle gece kulübü sahneleri çok iyi...

The Doors 1991

1960 ve 70'li yılların önde gelen rock gruplarından biriydi The Doors... Grubun solisti Jim Morrison ise dönemin karşı kültürünü ve radikal ruhunu simgeleyen ikonik bir figürdü. Filmin senaryosunu Randall Johnson'la birlikte yazan yönetmen Oliver Stone, “Bohemian Rhapsody” gibi genç seyircilere seslenecek bir filmden yana değildi.

Jim Morrison'u her yönüyle anlatmak istiyordu. Alkolizmini, uyuşturucu kullanımını ve ölüm saplantısını filmin dışında tutmadı. Morrison'u, hippi hayat tarzını benimsemiş ilham verici bir şair ve müzisyen olarak gösterdi. Filmin, The Doors şarkılarının ruhunu yakalamaya çalışan görsel bir stili vardı... Morrison'u oynayan ve şarkıları bizzat seslendiren Val Kilmer oyunculuk hayatının belki de en iyi performanslarından birini çıkardı. Eleştirmenleri ve seyircileri ikiye bölen filmin gerçekçiliği, grup arkadaşları ve ailesi tarafından pek hoş karşılanmadı.

Tina: Aşkın Bununla Ne İlgisi Var? 1993 (What’s Love Got to Do With It)

Tina Turner'ın çok satan otobiyografik kitabından Kate Lanier tarafından sinemaya uyarlanan, Brian Gibson tarafından yönetilen film, rock müziğinin kraliçesi Tina'nın yükselişini ve baskıcı, dayakçı eşi Ike Turner'dan nasıl kurtulduğunu konu alıyor...

Gösterime girdiği yıl, Tina Turner hayranlarını çok üzen dayak ve şiddet sahneleriyle konuşulmuştu. Öte yandan, odağını çok iyi seçen sağlam ve gerçekçi bir biyografiydi. Her iki karakterin psikolojisini, çatışmalarını derinlikle ele alan film, Angela Bassett ve Laurence Fishburne'ün harika performanslarıyla da akılda kaldı...

Ölümsüz Sevgili 1994 (Immortal Beloved)

Bugün klasik müzik deyince akla gelen ilk kompozitörlerden biri olan Ludwig van Beethoven'ın hayat hikâyesini anlatan “Ölümsüz Sevgili”, müzik tarihçilerinin kesin yanıtını veremediği bir sorunun etrafında döner... Bestecinin ölümünden sonra ortaya çıkan mektuplarda sözünü ettiği Ölümsüz Sevgili kimdir?

Yardımcısı ve arkadaşı Anton Schindler, Ölümsüz Sevgili'yi bulmak ister ama bu, o kadar da kolay değildir; çünkü Beethoven'ın hayatında birçok kadın vardır... Müzik tarihçileri ve Beethoven uzmanları, filmi fazla hayalci olmakla suçladılar. Ama senaryoyu da yazan yönetmen Bernard Rose'un, Beethoven ve onun tutku dolu müziğini sevenlerin kayıtsız kalamayacağı duygusal bir film yaptığı kesin. Gary Oldman da Beethoven rolünde gayet iyi.

Ray 2004

Caz efsanesi Ray Charles'ın yaşam öyküsü... Ray Charles, yoksullukla geçen çocukluk yıllarında görme yeteneğini kaybeder... 1950'li ve 60'lı yıllarda artık tanınan bir caz müzisyenidir ama gönül hayatı biraz karışıktır. Taylor Hackford'un yönettiği film, 6 kategoride Oscar'a aday gösterildi, başroldeki Jamie Foxx'un yanı sıra ses miksajıyla da 2 dalda ödüle ulaştı.

Filmde Charles'ın sevgililerinden ve arka vokalistlerinden biri olan Margie Hendricks'i canlandıran Regina King de harika bir performans sergiledi. Ray Charles, ne yazık ki hayatını anlatan filmi ve filmin büyük başarısını göremeden hayatını kaybetti...

Sınırları Aşmak 2005 (Walk the Line)

Johnny Cash'in otobiyografik kitabından yola çıkan yönetmen James Mangold, müzisyenin adını duyurmayı başardığı ilk döneme ve daha sonra da June Carter'la olan ilişkisine yoğunlaşıyor... Cash'i, evli olduğu, düzenli bir işte çalıştığı yıllarda tanıyor, kendi müziğini keşfettikçe yükselişine tanık oluyoruz.

Cash de birçok başka müzisyen gibi aynı yollardan geçiyor: Geçmişin acılarından kurtulamıyor, müziğe inatla sarılıyor, başarı ve paranın gelişiyle dengesini kaybediyor, alkol – uyuşturucu batağına saplanıyor. Ama sonra yeniden doğru yolu bulmak istiyor. Joaquin Phoenix, Cash'in bütün şarkılarını seslendirdiği filmde harika bir performans çıkarıyor. June Carter rolüyle Oscar kazanan Reese Witherspoon da çok iyi...

Beni Orada Arama 2007 (I'm Not There)

Gelmiş geçmiş en özgün müzisyen biyografilerden biri... Yönetmen Todd Haynes senaryosunu Oren Moverman ile birlikte yazdığı filmde klasik bir hayat hikâyesi anlatmak yerine farklı ve zorlu bir deneye girişiyor. Folk şarkıcısı Bob Dylan'ı her birini farklı oyuncuların canlandırdığı 6 ayrı kişilikle anlatıyor. Üstelik içlerinden biri kadın...

Haynes'in amacı, Dylan'ın çağdaş kültürde bıraktığı izler üzerine düşünmek ve onun 6 farklı yüzünü birbirinden ayrıştırmak... Hikâyelerin ve karakterlerin iç içe geçtiği film, Bob Dylan'ı müzikal kişiliğinin yanı sıra yaşadığı toplumsal dönem içinde de ele alıyor. Klasik biyografilerden farklı olarak seyirci olarak zihnimizi daha aktif kılıyor ve bizi duygulandırmak yerine Bob Dylan üzerine çok yönlü olarak düşündürüyor.

Control 2007

Joy Division grubunun 23 yaşında intihar eden gizemli solisti Ian Curtis'in öyküsü... Film Curtis'in hayatını şöhrete ulaşmadan önce, bir iş bulma ajansında çalıştığı yıllara giderek anlatıyor. İlk zamanlar grubun adı Warsaw. Sonra adı değişiyor ve giderek yükselen bir başarı grafiği çiziyor.

Şöhrete ulaşmadan önce de melankolik bir genç olan Ian Curtis, aynı zamanda epilepsi hastası. Grubun popülerleşmesi sürecinde genç yaşta evlendiği Debbie ve daha sonra ilişki kurduğu Annik arasında kalan Ian Curtis, sorunlarla baş etmekte zorlanıyor... Anton Corbijn'in siyah – beyaz 35mm formatıyla çektiği “Control”, görsel atmosferiyle öne çıkan hüzünlü bir biyografi. Ian Curtis'i Sam Riley canlandırıyor.

La vie en rose 2007

Fransız şanson geleneğinin en önemli temsilcilerindendir Edith Piaf (1915 – 1963). Şarkıları ve sesi, bize hep Fransa'yı ve Paris'i hatırlatır. Fransızlara ise geçmişi... Peki, gerçekten kimdir Edith Piaf? O şarkılar, o müthiş ses nereden gelir? Yönetmen Olivier Cahan, bu sorunun yanıtını Piaf'ın hayatının çeşitli dönemlerinde dolaşarak vermeye çalışıyor.

Büyükannesinin yanında bir genelevde büyüyor Edith. 19 yaşında kaldırımda şarkı söylerken keşfediliyor. Zaman içinde şöhrete ve paraya kavuşsa da hiçbir zaman huzuru bulamıyor. Hayatı peş peşe gelen trajedilerle sürüyor... Filmin en önemli kozu hiç kuşkusuz Piaf rolündeki Marianne Cotillard'ın mükemmel performansı. Cotillard, belki Piaf'ın şarkılarını seslendirmiyor ama ona ruh ve sahicilik katmasını biliyor. 2008'de en iyi kadın oyuncu Oscar'ını da kazanmıştı.

Nowhere Boy 2009

John Lennon, 20. yüzyıla damgasını vurmuş müzik efsanelerinden biri... “Nowhere Boy” onun ünlü olmadan önce, 1944 ile 1960 arasındaki çocukluk ve gençlik yıllarını anlatıyor. Film, John Lennon'ın kendisini yetiştiren Mimi teyzesi, eniştesi ve gençliğinde yeniden karşısına çıkan annesi Julia ile olan ilişkilerine odaklanıyor.

Kurduğu ilk müziği grubu Quarrymen var filmde. Hatta Paul McCartney ve George Harrison'la tanışması da... Ama filmin Beatles'la veya müzikle ilgili olduğunu söylemek zor. Film bize Liverpool'lu bir genç olarak John Lennon'ı tanıtıyor; onun gençliği üzerinden gelecekte yazacağı şarkıları ve müzisyen kişiliğini düşünmemizi sağlıyor. Sam Taylor-Johnson'ın yönettiği filmde genç Lennon'ı Aaron Taylor-Johnson canlandırıyor. (Yönetmen ile başrol oyuncusunun sette âşık olduktan sonra 2012'de evlendiklerini ve 2 çocuk sahibi olduklarını belirtelim.)

Aşk ve Merhamet 2014 (Love & Mercy)

“Beach Boys”, 1960'lı yıllarda müzikal anlamda Beatles'ın en ciddi rakibiydi. Grubun lideri Brian Wilson'dı... Wilson, sadık hayranları ve müzik çevreleri tarafından tanınsa da genelde gölgede kalan bir müzisyendi. Ciddi psikolojik sorunları ve durumunu daha da kötüleştiren bir babası vardı.

Bir süre sonra içine kapandı ve müzikten uzaklaştı... 1980'li yıllarda ise Eugene Landy isimli, kendisini sömüren bir doktorun eline düştü. 24 saat onun kontrolü altındaydı. Ama Melinda Ledbetter adında bir kadınla yaşadığı aşk, her şeyi değiştirdi... Bill Pohlad'ın yönettiği filmde Brian Wilson'un gençliğini Paul Dano, olgunluk çağını ise John Cusack canlandırdı. Diğer önemli rollerde ise Elizabeth Banks (Melinda) ve Paul Giamatti (Landy) vardı.

Get On Up 2014

Tate Taylor'ın yönettiği film, 2014 yazında gösterime girdiğinde seyirciden ilgi görmedi. Belki de bu başarısızlığı nedeniyle Türkiye'de gösterime girmedi. Eleştirmenler ise filme karşı daha ilgiliydiler. Sonuçta, “Get On Up”, kesinlikle kötü bir film değil. Film, soul müziğin büyük ustası James Brown'ın yaşam öyküsünü kronolojik bir düzende değil, 1980'ler, 60'lar ve 30'lar arasında gidip gelerek anlatıyor.

Brown'ın yoksul ve zor çocukluğu, cezaevinde geçirdiği günler, müzikteki yükselişinin yanı sıra müziği nasıl değiştirdiği de filmin konuları arasında... Chadwick Boseman'ın performansı bile filmi seyretmek için yeter aslında. Boseman, Brown'ın sahnedeki enerjisini ve ruhunu “aslına sadık” bir yorumla canlandırıyor.

Straight Outta Compton 2015

N. W. A adlı hip hop grubunun, 1980'li yılların ortalarında Los Angeles'ın arka mahallelerinde başlayan hikâyesi... Hip hop müziğin en etkili gruplarından olan N. W. A, bugün “gangsta rap” olarak bilinen alt türün ilk temsilcisi olarak kabul ediliyor. F. Gary Gray'in yönettiği film beş gencin öfkeli, isyankâr ama bir o kadar da dürüst müziğini gerçekçi bir yaklaşımla ele alıyor.

Yapımcıları arasında N. W. A üyelerinin de olduğu film, yaşanan kavgaları ve şöhret sarhoşluğunu anlatmaktan kaçınmıyor. Performans sahneleri ise hip hop müziği sevenleri mest edecek kadar iyi... Ice Cube'te O'Shea Jackson Jr., Eazy-E'de Jason Mitchell, Dr. Dre rolünde ise Corey Hawkins'i izlediğimiz film, gösterime girdiği yıl Oscar hariç birçok ödül kazanmıştı.