Çalışanların ara dinlenme süreleri ne kadar?
İşçi işveren arasındaki en önemli uyuşmazlık konularından birini fazla mesai alacakları oluşturuyor. İşçi mola hakkını kullansa da kullanmasa da fazla mesai, çalışma sürelerinden ara dinlenme süresi düşülerek hesaplanıyor. Ara dinlenme süreleri ise her işçinin çalışma süresine göre değişiyor. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, İş Kanunu'na göre çalışanların ara dinlenme hakkını yazdı
Çalışma yaşamında fazla mesai alacakları, işçi ile işveren arasında önemli bir uyuşmazlık konusunu oluşturuyor. İşverenler genellikle fazla mesainin ücrete dahil olduğu yönünde sözleşme imzalatıyor. İşe ihtiyacı olan çalışanlar ise mecburen bu sözleşmelere imza atıyorlar. Çalışanlar, iş ilişkisi bittikten sonra da haklarını mahkemede arama yolunu tercih ediyor. Fazla mesai hesabında ara dinlenme süreleri anlaşmazlık konusu olabiliyor.
Kanuna göre, günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında, o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere ara dinlenme hakkı tanınması gerekiyor.
Ara dinlenme süresi;
- Dört saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika,
- Dört saatten 7.5 saate kadar süreli işlerde 30 dakika,
- 7.5 saatten fazla süreli işlerde bir saat olarak uygulanıyor.
Bu dinlenme süreleri asgari süreler olup, aralıksız verilmesi gerekiyor. Ancak işyerinin bulunduğu bölgedeki iklim, mevsim koşulları, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabiliyor. Bir işyerinde işçiler aynı anda veya değişik saatlerde mola verebilir. Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmıyor.
11 SAATİ AŞAN İŞLERDE ARA DİNLENMESİ
Kanuni günlük çalışma süresi fazla mesai ile birlikte 11 saati aşamaz. Yargıtay, buradan hareketle çalışma süresi 7.5 saatten 11 saate kadar olan işlerde bir saat, 11 saati aşan işlerde ise 1.5 saat ara dinlenmesi öngörüyor.
11 saat şundan dolayı önemli. İşçi sözleşmeye “fazla mesai parası bordroya dahildir” şeklinde bir imza atmışsa 11 saate kadar olan çalışma için ayrıca fazla mesai parası alamaz. Ama, sözleşmeyi bu şekilde imzalamış olsa bile günlük 11 saati aşan çalışmaların parasını alabilir. Yıllık bazda ise 270 saati aşan fazla çalışmaların parasını her durumda alır.
ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERDE ARA DİNLENME SÜRESİ
Mevzuata göre, 15 yaşını tamamlamış ancak 18 yaşını tamamlamamış kişi “genç işçi”, 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişi de “çocuk işçi” olarak kabul ediliyor.
Çocuk ve genç işçilerin ara dinlenme süreleri diğer işçilerden farklıdır. Çocuk ve genç işçilerde ara dinlenme süresi 2 saatten fazla 4 saatten az süren işlerde 30 dakika, 4 saatten 7.5 saate kadar olan işlerde 1.5 saat olarak uygulanıyor.
MOLA HAKKINI KULLANMAYAN KAYBEDER
Dinlenme, işçilerin temel haklarından birini oluşturmaktadır. Gerek yıllık izinde, gerek günlük çalışma sırasında işçinin dinlenme hakkı vardır.
Çalışanlar ara dinlenme hakkını ister kullansın ister kullanmasın, iş hukuku bakımından kullanılmış olarak kabul edilir. Örneğin 08:00-20:00 saatleri arasında çalışan işçi için de 07:00-22.00 saatleri arasında çalışan işçi için de fazla mesai davalarında günlük 1.5 saatlik ara dinlenme süresi düşülüyor. İşçinin ara dinlenme hakkını fiilen kullanıp kullanmadığına bakılmıyor. Yargıtay, bilirkişilerce fazla mesai hesaplaması yapılırken günde 11 saati aşan çalışmalar için 1.5 saatlik ara dinlenme süresinin düşülmesini şart koşuyor. Yargıtay, fazla mesai alacaklarına ilişkin davalarda, çalışma süresine bağlı olarak ara dinlenme süreleri düşülmeden verilen mahkeme kararlarını bozuyor. Bu nedenle çalışanların ara dinlenme haklarını sonuna kadar kullanmaları gerekir.
HER GÜN 12 SAATTEN FAZLA ÇALIŞMA OLUR MU?
Yönetmeliğe göre, 4857 sayılı kanuna tabi kişilerin ara dinlenme sürelerinin, 24 saat içinde kesintisiz 12 saat dinlenme süresi dikkate alınarak düzenlenmesi gerekiyor. Yedi günlük zaman dilimi içinde de kesintisiz en az 24 saat hafta tatili verilmesi zorunlu.
Bu durumda, bir işçinin her gün 12 saati aşan sürelerle çalıştırılması mevzuata aykırı. Bu şekilde çalıştırılmaya zorlanan işçi iş akdini feshederse rahatlıkla haklı fesih iddiasında bulunabilir. Böylece kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir. Ancak hemen hatırlatalım, bu tür iddiada bulunacak kişilerin mutlaka sağlam kanıtlar toplaması ve bunları saklaması gerekir.
