Bu durumlardan birisi bile varsa hemen doktora gidin, felç olabilir! Erken teşhis için felcin 5 belirtisine dikkat!

Beyne giden hayati kan ve oksijen akışının birden kesilmesi ya da azalmasıyla meydana gelen ani durumun oluşması durumunda ortaya çıkan ani kriz felç oluşumuyla sonuçlanır. Fonksiyonların kaybolmaya başladığı felcin belirtilerini ise erkenden belirlemek bu aşamada çok önemlidir. Hastalığın ilk sinyalleri dikkate alındığı takdirde tedavi şansı artar.

Ani krizle meydana gelen ve bu krizin oluşturduğu bölgede fonksiyonların yitirilmesiyle işlev göremez hale gelen hücrelerin ölümüyle geçici ya da kalıcı kayıplar meydana gelmesiyle oluşan felç, erken önlem alınmazsa kişinin yaşam fonksiyonlarını da tehlikeye atmaya başlar. Ülkemizde her yıl yaklaşık olarak 200 bin kişinin felç geçirdiğini biliyor muydunuz?

Son 20 yıla kadar Dünya Sağlık Örgütü listesinde ölüm nedenleri arasında üçüncü sırada yer alan felç, modern tıbbın gelişmesiyle artık günümüzde tedavi edilebilir bir hastalık olarak karşımıza çıkmakta. Beyne giden büyük damarların ya da beyin içerisindeki kılcal damarların tıkanması, kan akışının ve oksijenin kesilmesiyle meydana gelen ve fonksiyonların ölmesine sebebiyet veren felcin tedavisi artık mümkün. Ancak felç tedavisinin başarılı olabilmesi için zamanında harekete geçmek şart…

FELÇ NEDİR?

Felç, vücutta vasküler (damarsal) olaylara bağlı ani gelişen fokal nörolojik belirtiler için kullanılır. İnme sonrası kişi birçok işi yapmada yakınlarına bağımlı hale gelebilir. Ayrıca inme en fazla fonksiyon kaybına, diğer bir deyişle kalıcı engelliliğe yol açan hastalıklar arasında ilk sıralarda yer almaktadır ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.

FELÇ NEDEN OLUR?

Beynin bir kısmına giden kan akışı azaldığında veya kesintiye uğradığında, beyin dokusunun oksijen ve besinden yoksun kalmasına bağlı inme (felç) meydana gelir ve beyin hücreleri dakikalar içerisinde ölmeye başlar. İnmenin oluştuğu bölgedeki fonksiyonlarda geçici ya da kalıcı kayıplar oluşur.

İnmenin iki çeşidi vardır. Bunlar damar tıkanıklığına bağlı iskemik inme veya kan damarı sızıntısına bağlı hemorajik inmedir. Bazı hastalarda beyine giden kan akışının geçici olarak kesilmesi ile oluşan kalıcı belirtilere neden olmayan geçici iskemik atak (GİA&TİA) ortaya çıkar.

BU BELİRTİLERE DİKKAT!

Felç kolay bir şekilde fark edilen bir hastalık değildir. Ancak felç tedavisinin başarılı olabilmesi için belirtilerinin erken fark edilip, hastanın bir an önce doktora götürülmesi gerekmektedir. İnme olarak da adlandırılan felcin en tehlikeli yanı ise ani bir şekilde meydana gelmesidir. Ani gelişen inmenin yakınmaları ve belirtilerini ise hemen analiz etmek burada hayati önem taşımaktadır. İşte mutlaka dikkate alınması ve bilinmesi gereken ilk belirtiler…

1- En sık rastlanılan belirti; vücudun yarısında güçsüzlük ve uyuşma, kolunu bacağını kaldıramama, hissizlik şikayetleridir.

Eğer bu durum aniden ortaya çıkmışsa ya beyni besleyen bir damar tıkanmıştır ya da daha az olasılıkla beyinde bir kanama ortaya çıkmıştır.

2- İkinci sık rastlanılan şikayet hastanın konuşmada zorluk çekmesidir.

Hastada ya kelimeler anlaşılmaz bir şekilde ağızdan çıkar ya da doğru kelime çıksa bile telaffuzda zorluk, dilin dönmemesi, peltek konuşma görülebilir.

Ayrıca, inme geçiren kişi karşısındaki kişinin söylediklerini anlamakta da zorlanır.

Bu şikayetler olduğunda beynin sol tarafından bir inme geçiriliyor olabilir, çünkü konuşma merkezimiz beynimizin sol tarafındadır.

3- Hastalarda ani baş dönmesi, çift görme ve dengesizlik görülebilir.

Beynin arka bölgesi beyin sapı inme nedeniyle etkilendiğinde, aniden hastada baş dönmesi, nesneleri çift görme veya yürürken dengeyi kaybetme belirtileri olur.

Bu baş dönmesi, oturduğumuz yerden ani kalkarken yaşanılan baş dönmesi değildir. Daha önce yaşanmayan şekilde ani ve şiddetli olur.

4- Bulantı ve kusma, baş dönmesi ve dengesizliğe çok sık eşlik eden bir durumdur.

Bir kişi aniden dengesizleşir ve kusmaya başlarsa, özellikle de fışkırır tarzda yoğun bir kusma varsa, bir mide sorunu yerine önce inme akla gelmelidir.

5- Baş ağrısı, özellikle ''hayatımın en şiddetli baş ağrısı, sanki beynimde bir bomba patlıyor'' şeklinde tanımlanan baş ağrılarında inmeyi akla getirmek gerekir.

Zira şiddetli tipte ani baş ağrısı inmenin belirtisi olabilir. Hatta özel tipte bir beyin felcini, beyinde anevrizma denilen baloncuğun patlamasını hatırlatır.

İKİ HAYATİ UYARI!

İnmenin sebebi beyin kanaması da olabilir, damar tıkanıklığı da…

- Kendi başımıza kan sulandırıcı bir ilaç almamalıyız, çünkü kanamayı kötüleştirebiliriz. Önce ne tür bir inme geçirildiğini doktorların belirlemesi gerekir.

- Ayrıca, ani inme durumunda tansiyon ilacından da sakınmak gerekir. İnme en sık yüksek tansiyon olanlarda gelişir ama inme geçirilirken tansiyonun düşürülmeye çalışılması, beyne giden kanı daha da azaltır.

KRİTİK SAATLERDE ACİL MÜDAHALE ŞART!

- 5 önemli belirtide, zaman kaybetmeden ambulans çağırılmalıdır.

- Acil ambulans hizmetleri inme hastalarına müdahale edebilecek en yakın inme merkezlerini ayrıntılı bilirler, bu nedenle kendi aracınızla değil acil ambulans ile hastaneye ulaşmak en doğru yoldur.

- Felç başlangıcından sonraki 4.5 saat içinde acil tedavi çok önemlidir.

- Çalışmalara göre bu tedavi sayesinde üç hastadan biri, inme hasarından kurtulup tamamen iyileşebilir.

FELÇ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Erken müdahale felcin kalıcı olmasını önlemede oldukça önemlidir. Hastaya ne kadar erken müdahale edilirse, felcin düzelme şansı da o kadar fazla olacaktır. İdeali, hastanın ilk birkaç saat içinde tedavisinin yapılabilmesidir. İlk 4-5 saatte ilaçlı pıhtı eritici tedavi, yani tromboliz tedavisi yıllardır hastalara uygulanabilmekteyken 2013 yılından beri ilk 6 saat içinde de anjiyografik pıhtı çıkarma (trombektomi) tedavisinin yararı kanıtlanmıştır. İlk 6 saatte uygulanan anjiyografik pıhtı çıkarma tedavisi o denli yararlıdır ki, tedavi edilen 3 hastanın 1’i tamamen eski hayatına dönmektedir.

İNMEDE (FELÇTE) RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

55 yaş üzeri kişilerin, gençlere kıyasla inme olasılığı daha yüksektir. Erkeklerde inme riski de kadınlara oranla daha yüksek seyretmesine rağmen kadınlarda inmeden dolayı ölüm oranları erkeklerden fazladır. Östrojen içeren doğum kontrol haplarının veya hormon tedavilerinin kullanılması felç riskini artırır.

Fazla kilolu ya da obez olmak, fiziksel hareketsizlik, sigara veya uyuşturucu kullanımı inme geçirme riskini artırabilir. Tıbbi olarak inme için yüksek riskli hastalıklar arasında hipertansiyon, hiperlipidemi, diyabet, kalp yetmezliği, atrial fibrilasyon gibi kalp ritim bozuklukları, obsrüktif uyku apnesi sayılabilir.

FELÇTEN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALIDIR?

İnme hastalığının önlenmesinde ilk aşama inmeye yol açan risk faktörlerinin öğrenilmesidir.

İnme hastalığının önlenmesinde öncelikle yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.

Örneğin sigara kullanımın bırakılması, düzenli egzersiz ve balık ve sebze ağırlıklı akdeniz tipi diyet ile kilo kontrolü inmenin önlenmesinde oldukça faydalıdır.

Düzenli sağlık kontrolleri, inme riskini azaltır. Yüksek tansiyon varsa bu kontrol altına alınmalı gerekirse antihipertansif ilaç başlanmalıdır.

Şeker hastalığı varsa diyabetik diyet önerilmeli, endokrin doktorunun önerisi doğrultusunda oral antidiyabetik ilaçlar ya da insülin tedavisi başlanmalı, kolesterol yüksekliği varsa diyet, yaşam tarzı değişikliği ve gerekirse antilipidemik ilaçlar uygulanmalıdır.