Gaslighting anlamı nedir ve örnekleri nelerdir?

Daha basit olarak anlatmak gerekirse Gaslighting kişinin kendi çıkarları için bir başkasını kasten yanıltması, yanlış yönlendirmesi ve psikolojik manipülasyon ile karşı tarafı kendinden şüphe ettirmeyi sağlamak anlamı taşıyor.

KENDİ BENLİĞİNDEN UZAKLAŞMAK

Merriam-Webster sözlüğünde yılın kelimesi şu şekilde tanımlanır “ Bir kişinin genellikle uzun bir süre boyunca psikolojik manipülasyonu. Bu durum kurbanın kendi düşüncelerinin, gerçeklik algısının veya anılarının geçerliliğini sorgulamasına neden olur ve tipik olarak kafa karışıklığına, güven ve benlik saygısının kaybına, kişinin duygusallığının belirsizliğine yol açar. Faile bağımlılık gerçekleşir."

Sözlüğün Genel Yayın Yönetmeni Peter Sokolowski, "İngiliz dilinde ve özellikle son dört yılda o kadar hızlı yükselen bir kelime ki, aslında beni ve çoğumuzu şaşırttı" demiştir.

Sokolowski’nin Associated Press (AP) ajansına verdiği bir demeçte kelimenin nu kadar artmasının sebebinin tek bir olaydan kaynaklanmadığını öne sürdü.

Gaslighting, zeki ve psikopatik kişiliğe sahip dominant bir bireyin, kendisinden daha zayıf birine, bilinçli olarak uyguladığı, değersizleştirme, manipülasyon, gerçeklikten uzaklaştırma, şüpheye düşürme ve psikolojik şiddet uygulayarak yavaş yavaş etkisi altına alması olarak tanımlanan bir kavramdır.

İLK OLARAK 1938 YILINDA KULLANILMIŞ

Gaslighting ilk olarak, 1938 yılında Patrick Hamilton’ın yazdığı Gas-Light adlı oyunda kullanılıyor.

Oyun Kraliçe Victoria dönemi Londra’sında geçiyor ve orta sınıfa mensup bir çiftin yalan, aldatma ile dolu evliliğini ele alıyor.

Oyun 1940’da İngiltere’de 1944’de ABD’de aynı isimle sinemaya uyarlanıyor. Türkiye’de ise “Işıklar Sönerken” isimi ile yayımlanan 1944 ABD yapımı ve başrolleri Charles Boyer, Ingrid Bergman ve Joseph Cotten olduğu film de terime değiniliyor.

Film, manipülatif bir koca sistemli telkinleriyle, aklını yitirdiğini sanan bir kadının öyküsünü anlatır.

GASLIGTING NASIL OLUŞUR?

- Gasligting’i uygulayan kişi mağdur kişiyi çevresinde izole eder.

- Arkadaşları ve ailesi ile görüşmesini bile azaltır.

- ‘Bizim kötülüğümüzü istiyorlar ve bizi kıskanıyorlar’ gibi söylemler de bulunarak kişiyi ikna eder.

- Kişiyi kendi kontrolü altına almak için yalan davranışlar da bulunarak manipüle eder ve kendi doğrularını dayatır.

- Kişinin algılarını, fikirlerini ve davranışlarını ona fark ettirmeden yavaş yavaş taktikler ile değiştirir.

- Kendisi ile aynı fikirde olmasını sağlar ve bunun için stratejiler uygular.

- Kişi bu manipülatör hamleler ile yavaş yavaş kendini çaresiz, işe yaramaz, değersiz hisseder ve hiçbir kararın doğru olmayacağını düşünerek karşı tarafa bağlılığı artar.