Demet DEMİRKIR / HABERTURK.COM
demetdemirkir@haberturk.com

Vejetaryen diyetler, batı ülkelerinde beslenmenin önemli bir parçasını oluştursa da ülkemizde bu beslenme şekline sahip olan bireylerin oranı hakkında doğru bilgilere ulaşmak oldukça zor... Vejetaryenler homojen gruplar değildir ve bireyler vejetaryen bir diyeti uygulamaya; kültürel ve dini inanışlar, hayvan haklarını içine alan ahlaki düşünceler, sağlık göstergeleri ve çevresel durumlar gibi birçok nedenden dolayı motive olabilmektedir.

Sporcularda da vejetaryen bir diyet şeklinin benimsenmesinin nedenleri farklılık gösterir. Bizim ilgilenmemiz gereken konu ise vejetaryen beslenme şeklinin sporcu beslenmesi ile örtüşüp örtüşmeyeceğidir. Birçoğumuzun aklına vejetaryen beslenme şekli ile sporcunun ihtiyacı olan protein miktarı karşılanabilir mi sorusu gelir. Ancak sağlık yönünden iyi planlanmış bir vejetaryen diyet, sporcunun tüm ihtiyaçlarını karşılayabilir; hatta sporcunun performansını etkileyen bazı parametreleri de olumlu yönde etkileyebilir.

Bu durumda dikkat edilmesi gereken nokta bitkisel besinlerin yoğun olarak tüketildiği bir diyette enerjinin yetersiz alımının önlenmesidir. Vejetaryen sporcular hayvansal protein tüketemedikleri için enerji, elzem yağ asitleri, B12 vitamini, riboflavin, D vitamini, kalsiyum, demir ve çinko gibi vitamin ve mineralleri yetersiz tüketme riski ile karşı karşıyadır. Bu riski minimuma indirmek için planlanmış bir takım beslenme stratejileri vardır. Bunlara değinmeden önce vejetaryen beslenme şekli tam olarak ne demek kısaca bilgi vermek isterim.

Vejetaryen beslenme temelde; et, kümes hayvanları ve balık tüketmeden bunların yerine tahıl taneleri, baklagiller, yağlı tohumlar, sebze ve meyveler gibi bitkisel kaynaklı besinlerin tüketilmesi anlamına gelir. Bu beslenme şeklinin tek bir kuralı yoktur. Vejetaryen beslenenlerin seçimlerini kısaca şu şekilde sınıflandırabiliriz:

Lakto-ovo vejetaryen kişiler; yumurta ve süt ürünlerini tüketip, et, kümes hayvanları ve balık tüketmezler.
Lakto vejetaryen kişiler; et, kümes hayvanları, balık ve yumurta tüketmekten kaçınırken süt ve süt ürünlerini tüketirler.

Katı vejetaryen/veganlar; et, kümes hayvanları, balık, yumurta, süt, peynir, tereyağı ve diğer tüm süt ürünleri dahil olmak üzere hiçbir hayvansal gıda tüketmezler.

Hayvansal besinler; protein, demir, çinko, B12 vitamini gibi besinsel değerler açısından zengin olsalar da vejetaryen bir diyette de alternatif kaynaklara ulaşılabilinir.

Vejetaryenler için protein kaynakları; soya, yağlı tohumlar (fındık, fıstık, ceviz vb.), fıstık ezmesi, kurubaklagiller (nohut, mercimek vb. ), tofu, kinoa, mantar gibi.