Aylık ve gelir için SGK’dan yazılı talepte bulunun
Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan emekli aylığı, ölüm aylığı, iş göremezlik geliri vs bağlanabilmesi için yazılı talepte bulunulması gerekir. Gelir ve aylıkların beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar. Gecikilen bazı durumlarda ise hak tümüyle düşer. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, SGK'dan aylık ve gelir bağlatırken dikkat edilmesi gereken ayrıntıları yazdı
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 97. maddesi uyarınca, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) iş kazası, meslek hastalığı, vazife malullüğü ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların yazılı olarak talep edilmesi gerekir. SGK, yazılı talep olmadıkça kendiliğinden gelir veya aylık bağlamaz. Bu tür gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar. Son beş yıllık dönemin aylık ve geliri topluca alınabilir ancak daha eski döneme ait haklar kaybolur.
Ölen sigortalıların hak sahiplerine cenaze ödeneği verilir ama beş yıl içinde talep edilmediği takdirde hak düşer. Benzer şekilde, yetim aylığı almakta olan kız çocuklarına evlenmeleri halinde, aylık veya gelirinin 24 katı tutarı kadar evlenme ödeneği (halk arasında çeyiz parası olarak da adlandırılır) ödenir. Evlenme ödeneğinin beş yıl içinde talep edilmemesi halinde hak düşer.
SGK’DAN BİLGİ İSTEMEK AYLIK BAĞLANMASINI TALEP ETMEK ANLAMINA GELMEZ
Emekli aylığında ise durum biraz daha farklıdır. Kişilerin emeklilik koşullarını elde ettiği tarihte kendiliğinden emekli aylığı bağlanmaz. Yazılı talepte bulunulan tarihi izleyen ay başından itibaren bağlanır. “Ben emekliliği 3 yıl önce hak etmiştim, önceki 3 yıllık süreye ait aylığımı da istiyorum” deme hakkı yoktur. SGK’ya yazılı olarak “Ne zaman emekli olabilirim?” diye sormak, emekli aylığının bağlatılması için yeterli değil. SGK’nın sizin ne zaman emekli olabileceğiniz hakkında bilgilendirmesi, o tarihte emekli aylığı bağlanacağı anlamına da gelmez.
İŞ GÖREMEZLİK TESPİTİ İÇİN BAŞVURMAK DA AYLIK TALEBİ OLARAK DEĞERLENDİRİLMEZ
En çok mağduriyet yaşanan konulardan biri de iş kazası sonucu bağlanması gereken sürekli iş göremezlik gelirlerinde görülüyor. İş kazası sonucu yaralananlara, tedavileri süresince yüzde 100 oranında geçici iş göremezlik ödeneği bağlanır. Tedavi bitiminde yüzde 10 ve üzerinde engelli olan kişilere, engellilik durumları devam ettiği sürece ve iş göremezlik oranına göre sürekli iş göremezlik geliri bağlanıyor.
İş göremezlik oranının tespiti zaman alıyor ve çoğunlukla da dava konusu oluyor. İş göremezlik oranını belirlemek için SGK’dan talepte bulunmak ile gelir bağlanması için istekte bulunmak aynı şeyler değil. İlk rapor sonucunda yüzde 10 üzerinde iş göremezlik tespiti yapıldıktan sonra SGK’dan yazılı olarak iş göremezlik geliri bağlanmasını istemek gerekir.
YARGITAY MUĞLAK İFADEYİ KABUL ETMEDİ
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (E: 2017 / 2228, K: 2021 / 1067), 1997 yılında uğradığı iş kazası sonucu çalışma gücünü yüzde 13.1 oranında kaybeden işçinin davasını yakın zamanda karara bağladı. SGK’nın yüzde 8 oranında tespit ettiği iş göremezlik oranına karşı işçi 2005 yılında mahkemede itiraz etti. İş mahkemesi 2008 yılında iş göremezlik oranının yüzde 13.1 olduğu yönünde karar verdi ve kazanın meydana geldiği 1997 yılından itibaren hak edilen iş göremezlik gelirinin verilmesine hükmetti. SGK davanın açıldığı 2005 yılından itibaren gelir bağladı.
İşçinin, SGK’nın işleminin iptali için açtığı ikinci davayla yeni bir yargılama süreci başladı. Bu davada da iş mahkemesi, kaza sonrası 17 aylık tedavi döneminde geçici iş göremezlik geliri bağlandığını dikkate alarak, 1999 yılından itibaren geçici iş göremezlik gelirinin ödenmesine hükmetti.
SGK’nın temyiz talebi üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, işçinin SGK’dan iş göremezlik oranının tespiti için yaptığı başvurunun kanunda öngörülen yazılı istekte bulunma koşulunun yerine getirildiği anlamına gelmediğini belirterek iş mahkemesi kararını bozdu.
İş mahkemesi ise işçinin 1999 yılında SGK’ya iş göremezlik oranının tespiti için dilekçe vermesinin yazılı talep anlamına geldiğini iddia ederek önceki kararında direndi.
SGK’nın yeniden temyiz talebinde bulunması üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay Hukuk Genel Kurulu işçinin yazılı başvurusunda “geçirdiği iş kazası nedeniyle maluliyetinin tespiti ve akabinde gereken işlemlerin yapılması” talebinde bulunmasını yeterli kabul etmedi. Kararda, söz konusu dilekçenin geçici iş göremezlik geliri tahsis talebi olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığı ifade edildi.
Bu nedenle SGK’ya bu tür başvurular yapılırken, talebin açık ve net ifadeler ile yapılması gerekir.
