Fazla ve az tuz tüketiminin zararları nelerdir?

Bazı kişilerin en büyük alışkanlıklarından birisi de yemeklere daha tadına bile bakmadan bolca tuz atmak. Tuz tüketimini kontrolsüz bir biçimde yapmak ise birçok sağlık problemine yol açabilir. Peki, günlük tüketilmesi gereken tuz miktarı ne kadar olmalıdır? İşte detaylar...

Giriş: 22.12.2024 - 10:30 Güncelleme: 22.12.2024 - 10:30

Yemek yaparken ya da hazır yemek tüketirken dikkat etmediğimiz bir durum, yemeğin ne kadar tuzlu olduğudur. Çok fazla ya da çok az tuz tüketmek, her iki durumda da sağlığımıza zarar vereceği için tuz tüketimini kontrollü bir şekilde yapmalıyız. Günlük tuz ihtiyacımızı dengede tutmalıyız.

Tuz; kimyasal olarak sodyum ve klor elementlerinin bir araya gelerek oluşturduğu bir bileşiktir. Bu anlamda, tuz vücudumuzun başlıca sodyum ve klor kaynağıdır. İyon halinde bulunan sodyum ve klor insan vücudunda çok önemli fizyolojik olaylarda görev alır.Vücudumuzda bulunan bütün hücreler, hücre dışı ortam ile iç ortam arasında belirli bir denge kurarak yaşamını sürdürür. Hücre içi ve dışı ortamlar arasındaki kimyasal ve fizyolojik denge ise bu ortamlarda çözünmüş halde bulunan iyonlar sayesinde sağlanır.

REKLAM

Sodyum iyonu hücre dışı ortamın başlıca pozitif yüklü iyonunu oluştururken, klor ise hücre dışı ortamın temel negatif yüklü iyonudur. Bu bakımdan, vücutta sodyum veya klor iyonu seviyesinde yaşanacak değişimler fizyolojik dengeyi bozarak hücrelere çeşitli düzeylerde zarar verebilir.Bunun yanı sıra, sodyum iyonu temel olarak vücuttaki su moleküllerinin doku boşluklarına yerleşmesinde görev alır. Bu nedenle, sodyum iyonunun böbrek fonksiyonları, kan basıncı ve vücut sıvılarının üretimi gibi çok önemli fonksiyonların gerçekleşmesinde kritik öneme sahip olduğu söylenebilir. Ayrıca, sinir hücrelerinin duyuları algılaması, bunları diğer hücrelere iletmesi ve kas hücrelerini harekete geçirmesi gibi hayati fonksiyonların sorunsuz yerine getirilmesi için de sodyum iyonuna ihtiyaç duyulur.

Tuz tüketirken ne kadar sodyum aldığınız da önemli. Zira tuz ile sodyum karıştırılmamalıdır. Çoğu zaman her ikisi de birbirinin yerine kullanılsa da aslında sodyum klorür adını verdiğimiz tuzun sadece yüzde 40’ı sodyumdan oluşuyor. Yani 1 gr tuzda yaklaşık 400 mg kadar sodyum vardır. Günlük sodyum ihtiyacının 1500-2400 mg olmasından hareketle günlük 6 gr yani; 1 tatlı kaşığı tuz, ihtiyacı karşılamaya yetecektir.

Günlük 6 gram tüketilmesi gereken tuzu alırken dikkat edilmesi gereken bir nokta iyottur. Tuz kullanırken iyotlu tuzu tercih edin. İyot, vücutta tiroit hormonu olan tiroksinin yapısında bulunuyor ve tiroksin hormonu vücudun enerji harcama hızını etkiliyor. Erişkin bir bireyin günlük 150 mikrogram kadar iyot alması gerekiyor. Hamile ve emziren kadınlarda ise bu miktar 200 mikrogramdır. İyot bakımından zengin kaynaklar; sebzeler, meyveler, yumurta ve deniz ürünleridir.

REKLAM

Bir rahatsızlığını yoksa haftada 2 kez balık, 4 kez yumurta, her gün 2 dilim kadar peynir tüketebilirsiniz. Tuz tercihiniz de iyotlu olmalı. İyot yetersizliğinde endemik guatr, boy kısalığı, cücelik, zeka geriliği gibi sağlık sorunları görülebiliyor. Türkiye’de tuzların iyotlu olması zorunlu hale gelmiştir. 1 g sofra tuzunda 70 mikrogram iyot bulunuyor. Tuzun iyot etkisinin kaybolmaması için tuzu yemeklere ilave ederken ya tencere ocaktan alınmadan hemen önce ya da servis edildikten sonra koyun.

Tuzun vücudun ihtiyaç duyduğu miktardan fazla alınması durumunda kandaki sodyum ve klor iyonlarının seviyesi yükselir. Sodyum ve klor iyonları su ile beraber hareket ettiğinden, kan seviyesinin yükselmesine bağlı olarak bu iyonlar vücut sıvılarına dağılır. Vücutta bulunan su ve iyonlar arasında belirli bir denge olması gerektiğinden, bu durumda artan sodyum ve klor seviyesinin dengelenmesi için iyonlara sıvı geçişi sağlanır. Ancak, bunun sonucunda damar içindeki kan sıvısının artmasına bağlı olarak yüksek tansiyon, vücut dokularında ödem oluşumu ve sinir dokularında fonksiyon bozuklukları gibi durumlar ortaya çıkabilir.

Fazla miktarda tuz tüketimine bağlı olarak ortaya çıkabilen sağlık sorunları şu şekildedir:

REKLAM

- Yüksek tansiyon

- Bölgesel veya yaygın ödem oluşumu

- Böbrek yetmezliğine yol açabilen böbrek hastalıkları

- İnme

- Başta kalp krizi olmak üzere çeşitli kalp-damar hastalıkları

- Sinir sisteminde baskılanma veya epileptik nöbetler (sara krizi)

Fazla tuz tüketiminin yanı sıra, günlük olarak yeterli miktarda tuz alınmaması da sağlığı olumsuz etkiler. Tuzun yapısında bulunan sodyum ve klor iyonları vücuttaki sıvı dengesi ve organ fonksiyonlarının sorunsuz gerçekleştirilmesi için gerekli olduğundan, yeteri miktarda tuz tüketilmemesi de birtakım sağlık sorunlarına yol açabilir.

Yapılan araştırmalar günlük sodyum tüketiminin 2,5 gramın altına düşmesi durumunda, kalp hastalığı görülme sıklığının arttığını ve erken ölüm oranının yükseldiğini göstermiştir. Bu nedenle, günlük sodyum ve tuz alımı belirli bir denge içinde olmalıdır. Tuzun gereğinden az veya fazla tüketilmesinin vücut sağlığını olumsuz etkileyeceği unutulmamalıdır.