Okula gitmek istemiyorum anne!
Damla Çeliktaban yazdı
Kolay değil. Sabahın köründe kalk, hazırlan, servise bin, bütün gününü kendi seçmediğin insanlarla bir binada geçir, yemekleri beğen ya da beğenme, dikkat etmek zorunda ol, öğrenmek zorunda ol, öğretmenlerinin, ailenin senden beklentileri olsun... Yetişkin gözüyle baktığımızda “Ne var canım, biz de bazen işe gitmek istemiyoruz” gibi algılansa da, bize mantıksız gelse de, çocukların okula gitmeyi reddetmesi bir hayli mümkün. Emsey Hospital Çocuk ve Ergen Psikiyatrı Uzm. Dr. Fırat Hamidi ile okul reddi konusunu detaylı bir şekilde konuştuk. Bakın neler çıktı:
OKULA GİTMEYİ NEDEN REDDEDİYOR?
Bir çocuk okula gitmeyi reddediyorsa, yataktan kalkmakta zorlanabilir, giyinmekte, evden çıkmakta zorlanır, hazırlanma süresi uzar gider. Ebeveynlerse çocuğu okula göndermek için ikna etmeye çalışır, çeşitli ödüllerle veya cezalarla baş etmeye çalışırlar. Diyelim ki bir şekilde okula vardı; bu sefer de arkanızdan gelmeye çalışır, ağlar, karın ağrıları, baş ağrıları, kaygı duruma eşlik eder. Bu durumda sorun illa çocuktan kaynaklanıyor diyemeyiz. Sorun aile ya da okul kaynaklı da olabilir. Çocuğun okulunun ya da sınıfının değişmesi, öğretmeniyle yaşadığı problemler, arkadaş ilişkisi sorunları veya üstesinden gelemeyeceği kadar ağır bir yüklenme varsa okul reddi görülebilir. Yine kardeşinin doğmuş olması, anne babadan herhangi bir sebepten ötürü ayrı kalması (hastalık, ölüm, boşanma, vs.), aile bireylerinin evde sürekli çatışma halinde olması gibi nedenler de çocukta okul reddini başlatabilir.
YAŞLARA GÖRE SEBEPLER
Yaşı küçük çocuklarda ayrılık anksiyetesi okul reddine en sık eşlik eden durumdur. Başta anne olmak üzere bakım veren kişiden kopamama, peşinden ayrılamama, hatta uyurken bile yanında isteme, ayrıldığında tepkisel davranışlar sergileme görülüyorsa buradaki asıl sorun okul değildir, anneden ayrı kalmaya tahammülsüzlüktür. Yaşı daha ilerlemiş ve ergen çocuklardaysa sosyal fobi dediğimiz, yabancı, tanımadığı ortamlarda rahatsızlık hissi, yaygın anksiyete dediğimiz genel olarak tüm alanlarda kaygılı duygudurum okul reddine sebep olabilir. Bu kaygı durumu çocuğun yüzünden okunur, huzursuzdur, rahat değildir, sıkıntı içindedir. Bu durum davranışlarına da yansır, odasına kapanma, insanlarla konuşmayı reddetme gibi.
BASKI PROBLEMİ ARTIRABİLİR!
Okulu reddeden çocuğa doğru bir metotla yaklaşılmadığında çocukta keyifsizlik, mutsuzluk, sık sık ağlamalar ve depresyon gelişebilir. Okula gitmesi konusunda çocuğun durumunu anlamadan sadece baskı yaparak gitmesi için zorlandığındaysa bağırma, çağırma, öfke nöbetleri, okuldan kaçma, kendine zarar verme görülebilir. Çocuğun kaygısıyla birlikte bedensel, fiziksel yakınmaları da olabilir. En sık karın ağrısı ve baş ağrısı görülür. Baş dönmesi, yüz renginin sararıp solması, terleme, titreme, göğüs ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı, yürüme güçlüğü, sık idrara çıkma, bulanık görme gibi birçok fiziksel yakınma eşlik edebilir.
OKULUN İDEAL RENGİ
DYO, Sosyal Sorumluluk Projesi ‘Yarınlar İçin Değer’ ile hayata değer katıyor. Sürdürülebilirlik ilkeleri gözetilerek tasarlanan ‘Yarınlar İçin Değer’ projesi; ‘Öğrenmeye Değer’, ‘Ustalığa Değer’ ve ‘Okullara Değer’ olmak üzere 3 farklı başlıkta hayata geçirildi. Milli Eğitim Bakanlığı, Mesleki Yeterlilik Kurumu ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’yle işbirliği yapılan proje kapsamında, Türkiye’de ilk kez okul boyama standartları bilimsel bir yaklaşımla belirlendi. Okul Boyama Kılavuzu, Milli Eğitim Bakanlığı’yla imzalanan protokol sonrası Türkiye çapındaki tüm okullara gönderildi. Yapılan araştırmalara göre okulların fiziki ortamının rahatlığı ve mekânların uygunluğuna göre yapılan renk seçimleri öğrencilerin okul başarısı ve verimliliğini yüzde 25 artırıyor. Proje kapsamında Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Samsun ve Trabzon olmak üzere 10 ilde yer alan 10 okul, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kabul edilen Okul Boyama Kılavuzu’nun uygulama örneği olarak boyandı. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden eğitim alan Mesleki Yeterlilik belgesi sahibi 120 usta, 34 ton boya kullanarak 1 ay gibi kısa bir sürede boyamaları tamamladı ve okulları yeni eğitim-öğretim yılına hazırladı.
NASIL BİR YOL İZLEMELİ?
* Bu durumun çocuğunuza özel olmadığını bilmek, okul çağı çocuklarında okul reddinin oluşabileceğini ve altta yatan soruna göre çözümünün olduğunu bilmek rahatlatıcıdır.
* Çocuğunuzla okula gitmek istememesinin nedenlerini konuşmanız ve onun bu konuda kendi duygularını anlatmasına izin vermeniz sizinle daha kolay iletişim kurmasını sağlayacaktır.
* Bazen çocuklar çok kolay anlatmayabilirler. Böyle durumlarda resim çizdirme, hikâye anlatma ya da insan figürlü oyunlar yardımıyla farklı bir iletişim kanalı kullanabilirsiniz.
* Bulduğunuz bir iletişim kanalıyla çocuğun iç dünyasına indiyseniz, rahatlıkla kaygılarını ve nedenlerini anlayabilirsiniz.
* Sorun ev içi, aile içi kaynaklıysa bu alanda düzenlemeler, aile içi iletişimi güçlendirmeye ve çocuğun yaşına ve bilişsel gelişimine uygun becerileri geliştirmesine yönelik destekleyici yaklaşımlarda bulunulmalıdır.
* Sorun okul kaynaklıysa, okul alanında düzenlemeler yapılmalıdır. Bazen sadece okulun fiziki şartları bile çocuğun okul reddi geliştirmesine neden olabilir. Okul içindeki bireylerle arasında bir sorun varsa, rehberlik servisinin ve idarecilerin de devreye sokulması işe yarar. Sorun aşılamıyorsa son aşamada sınıf ya da okul değişikliği yapılabilir.
* Çocuk kendini rahat hissedinceye kadar ebeveyn sınıfta bekleyebilir, aşamalı olarak çocuğun ebeveyniyle kaldığı süre azaltılıp fiziksel yakınlık mesafesi artırılmalıdır.
* Ebeveyn tarafından okula bırakılıyorsa ayrılma süreleri kısa tutulmalı, ne zaman tekrar almaya geleceği ve tam olarak nerede bekleyeceği bilgisi açık ve net bir şekilde çocuğa ifade edilmelidir.
* Çocukların öğretmenlerine de iş düşmektedir. Daha sıcak, kucaklayıcı, sevgi dolu yaklaşıp çocuğun ortama ve öğretmene ısınmasını sağlamalı, esnek davranmalı, katı kuralcı olmamalı, gerekirse çocuk tek başına durabilene kadar annesiyle bir süre kalmasına izin vermelidir.
Damla ÇELİKTABAN / GAZETE HABERTÜRK
