Diyabetli yaşamın incelikleri
Enfeksiyonun oluşması kan şekerini daha da yükselterek enfeksiyonun iyileşmesini geciktirir. Bu nedenle diyabetliler, cilt, ayak ve diş bakımı gibi konularda daha dikkatli olmalıdır
Prof. Dr. Temel YILMAZ / GAZETE HABERTÜRK
Vücut bakımı herkeste önemli ama diyabette daha önemli. Kan şekeri yükseldiği zaman bağışıklık sistemi olumsuz etkilenir ve enfeksiyonlara direnç azalır. Enfeksiyonun oluşması kan şekerini daha da yükselterek enfeksiyonun iyileşmesini geciktirir. Bu nedenle diyabetliler, cilt, ayak ve diş bakımı gibi konularda daha dikkatli olmalıdır. Bu yazıda diyabetli yaşamda çok konuşulmayanları, bilinmeyenleri ve diyabetle iyi yaşamın inceliklerini konuşacağız.
CİLT ÖNEMLİ
Diyabette sağlıklı bir cilt çok önemlidir. Her gün cildinizi kontrol edin. Kuruluk, çatlak, çizik olup olmadığını inceleyin. Diyabetlilerde cilt daha hassastır ve kolay tahriş olabilir. Cilt bakımında şunlara dikkat edin.
- Her gün ılık suyla banyo yapın, su çok sıcak olmamalı.
- Ciltte kuruluğu önleyici özel krem ya da losyonlar kullanın.
- Cildi soğuktan ve çok sıcaktan koruyun. Özellikle güneş yanığı için önlemler alın.
- Kesik, sıyrık, yara varsa hemen bir sağlık merkezinden destek isteyin. Unutmayın diyabette enfeksiyon hızlı ilerleyebilir.
AYAK BAKIMI NASIL OLMALI?
Diyabette ayakta yara ve damar tıkanıklığı hem hastaların hem de doktorların korkulu rüyasıdır. Kötü seyirli diyabette ayakta aylar, yıllar süren iyileşmeyen enfeksiyonlar olabilir. Bütün bu sorunları küçük önlemlerle kontrol etmek mümkün. Ayak bakımında şunlara dikkat edin.
- Ayaklarınızı her gün kontrol edin. Taban ve parmak araları çok önemli. Ayak cildi, renk değişikliği olup olmadığı günde en az bir kez incelenmeli.
- Ayaklarınızı her gün ılık suda 5-10 dakika bekletin, sonra tahriş etmeyen sabunla yıkayın. Su kesinlikle sıcak olmamalı. Uzun süreli suda tutmayın, bu çok önemli.
- Ayaklarınızı banyodan sonra yumuşak bir havluyla kurulayın. Özellikle parmak araları bir parça pamukla tek tek kurulanmalı. Parmak aralarındaki ıslaklık mantar oluşumuna sebep olabilir.
- Ayak cildi yumuşak olmalı, taban ve topukta çatlak olmamalı. Bu nedenle her akşam yumuşatıcı losyon ve krem sürmeyi unutmayın.
- Yıllar içinde ayak derisi incelebileceğinden ayakları sıcak su torbası, ısıtıcı petler, kalorifer gibi ısı kaynaklarıyla temas ettirmeyin.
- Her gün 10-15 dakika ayak, ayak bileği masajı ve egzersizi yapın.
SAĞLIKLI DİŞLER DİYABET KONTROLÜNÜ KOLAYLAŞTIRIR
Kan şekeri kontrolsüz giden diyabetlilerde tükürükteki yüksek şeker miktarları bakterilerin üremesine sebep olabilir. Kolaylıkla dişeti iltihapları ve çürükler ortaya çıkabilir. Dişeti iltihabı, dişetlerinin dişlerden ayrılmasına neden olur. Zaman içinde diş ile dişeti arasında oluşan küçük cepler yeni bakteri odaklarının gelişmesine yol açabilir. Ağız içinde oluşan bir enfeksiyon, dişeti iltihabı, diş çürüğü, kan şekerinin yükselmesine neden olabilir.
- Dişlerinizi günde en az 2 kez yumuşak diş fırçasıyla fırçalayın, 3 ayda bir diş fırçalarınızı yenileyin.
- Yılda en az iki kez diş hekimine muayene olun ve diş hekimine diyabetli olduğunuzu söyleyin.
- Diş ve dişetlerinin yapısını bozacak asitli ya da tahriş edici içecekler ve gıdalardan uzak durun.
- Cerrahi bir işlem yapılacaksa mutlaka önceden diş hekiminizle görüşün.
- Diş operasyonlarında kan şekeri kontrolü çok önemli. HbA1C % 8’in altında olmalı. Çok acil bir durum yoksa kan şekerinizi düzeltmeden herhangi bir cerrahi girişim yaptırmayın.
- İmplant gibi uzun süre beslenmenizi etkileyebilecek cerahi işlemler sırasında doktorunuz ve diyetisyeninizle konuşun. Yeni ilaç, insülin planlaması ve beslenme programı yapılması gerekebilir.
AYAKKABI SEÇİMİ
Diyabette ayak yaralarının önemli bir kısmı yanlış ayakkabı seçimine bağlıdır. Bu nedenle doğru ayakkabı kullanımı çok önemli. Sağlıklı ayak için şu konulara dikkat edin.
- Yumuşak ve ayağı sıkmayan bir ayakkabı kullanın. Ayakkabı genişliği ayak genişliği kadar olmalı. Dar ve sıkı ayakkabı ayağa zarar verebilir.
- Ayakkabı geniş olduğu kadar burun ve arka kısmı darbelerden koruyucu olmalı.
- Kadınlar çok yüksek ve sivri topuklu ayakkabılardan kaçınmalı. Rahat ve spor ayakkabıları seçmeli.
- Özellikle çalışan ve işi gereği sürekli lastik ayakkabı giymek zorunda olanlar sık sık ayağını havalandırmalı ve kurutmalı.
- Yazın plajda, denizde parmak arası terlikler giymemeye özen gösterin.
- Ayakta şekil bozukluğu varsa, ayak anatomisine uygun özel yapım ayakkabılar kullanın.
- Çorapsız, çıplak ayakla ayakkabı giymeyin.
- Çoraplar pamuklu, merserize ya da yünlü olmalı. Gümüşlü çoraplar da ayağın korunmasında yardımcı olabilir.
- Çoraplarınızı her gün mutlaka değiştirin.
SEYAHATTEN ÖNCE YANINIZA BUNLARI ALIN
- Yeterli ilaç, insülin ve tıbbi malzeme.
- Test çubukları ve ölçüm aleti varsa insülin pompası.
- İnsülin soğutucuları ya da friolar.
- Diyabetli olduğunuzu belirten kimlik kartı.
- Sağlık karnesi, sağlık sigorta poliçesi.
- Hipoglisemi tehlikesi için glikoz tablet, çay şekeri, meyve suyu ve glukagon.
- Yaz tatillerinde koruma faktörü yüksek güneş kremleri.
- Doktorunuzun ve diyabet ekibinin telefon ve faks numaraları.
TIRNAĞINIZA ÖZEN GÖSTERİN
Diyabette sağlıklı tırnaklar aynı zamanda kan şekeri ayarının da bir göstergesi. Kan şekeri ayarı uzun süre bozuk olanlarda tırnakta bozulma, kalınlaşma, mantar enfeksiyonları olabilir. Bu nedenle tırnak bakımı, kesimi çok önemli.
- Tırnaklar mutlaka bakımlı olmalı. Etrafında kızarıklık, şişlik olup olmadığı her gün kontrol edilmeli.
- Tırnak bakımı için kullandığınız set size ait olmalı, başkalarının kullandığı aletler kullanılmamalı.
- Tırnaklar mümkünse banyodan sonra ve yumuşakken düz olarak kesilmeli, köşeleri oyulmamalı.
- Tırnakların dipten, derin kesimi ve tırnak kenarlarındaki derilerin aşırı alınması enfeksiyon açısından zararlıdır. Bunlardan kaçınılmalı.
- Tırnak kesimi deriden en az 2-3 mm daha dışarıdan yapılmalı.
YOLCULUĞA ÇIKARKEN NE YAPMALI?
Yolculuğa ve tatile çıkacaksanız öncesinde sağlık ekibine danışılmalı, gerekli değişiklikler konusunda bilgi alınmalıdır. Seyahate çıkarken bunları unutmayın:
- Uzun yolculuk sırasında rahat ve geniş giysiler giyin.
- Ayakkabınız rahat ve spor olsun, yeni alınan bir ayakkabıyla yolculuğa çıkmayın.
- Uçakta veya otobüsle seyahat ederken ilaçların ve insülinlerin bulunduğu çantayı kesinlikle bagaja vermeyin. Bagaj ısısı, ilaç ve insülinlerin saklanması için uygun olmayabilir. Ayrıca bagaja verilen çantanın kaybolma olasılığı da vardır.
- Uzun süreli yolculuklarda mümkünse mola verin, yolculuk uçakla yapılıyorsa iki saatte bir mutlaka kalkıp dolaşın.
- Diyabetli kişi, yolculuk süresini göz önüne alarak yanında uygun ve yeterli yiyecek bulundurmalı ve hipoglisemi için önlem almalıdır.
