Pişmaniyenin daha önce hiç duymadığınız hikayesi: Pişmaniye ismi nereden geliyor?

PİŞMANİYE İSMİ NEREDEN GELİYOR?

Pişmaniyenin kökeni İran'a dayanır. Bu ülkede 'peşmek' denildiği için zamanla Türkçede 'pişmaniye' şeklini almıştır. Adının Osmanlıcada yün anlamına gelen peşmin kelimesinden türediği söylenmektedir.

PİŞMANİYE İLE İLGİLİ HİKAYELER

Yağ, un, şeker ile yapılan ve gücü, kuvveti yerinde kollar isteyen bir tatlıdır pişmaniye ve neden pişmaniye dendiğine dair hikayeler vardır.

Bu tatlının yapımına girişenlerin, ağdaya kıvam tutturmakta karşılaştıkları güçlükler üzerine bu işe kalkışmış olmaktan duydukları pişmanlığı ifade ediyor tatlının adı.

Başka bir rivayete göre ise; çok uzun yıllar önce, Kocaeli’de nam salmış bir tatlıcı varmış. Yaptığı tatlılar çok meşhurmuş. Bu ustanın tatlılarını yemek için yolcuların dükkanı önünde uzun kuyruklar oluşturup beklemeleri, Baharat ve İpek yollarının geleceğine dair tehlikeye sokmuş. Bizim tatlıcı ustanın güzel mi güzel ancak çok şişman bir sevgilisi varmış ve tatlıcı ustanın şişman sevgilisinden başka gözü hiçbir şey görmüyormuş. O kadar çok seviyormuş ki yeni çıkardığı çok meşhur tatlısının ismini 'Şişmaniyem' koymuş. Sonunda muradına ermiş ve evlenmiş. Ancak evlilikleri sevgilisinin kıskançlıkları yüzünden, cehennem azabına dönmüş.

Tatlıcı usta uğruna tatlılar yaptığı sevgilisinden ayrılmak zorunda kalmış. Evlendiğine pişman olan ustamızın tatlısı da, bu olaydan sonra 'Pişmaniye' olarak anılmaya başlamış.

Pişmaniyenin yerken dağılması ve dudaklara yapışması üzerine de 'yiyen bir, yemeyen bin pişman' denerek pişmaniye adını aldığı söylenceler arasındadır.

PİŞMANİYENİN MAZİSİ 1600'LÜ YILLARA DAYANIYOR.

İzmit pişmaniyesine ün kazandıranlar, 1601-1611 yılları arasında İran ve Ermenistan’dan gelerek İzmit ve çevresine yerleşen Ermeni ustalar olmuştur. Kocaeli'de pişmaniyenin bilinen ilk ustasının Kandıralı Hayri Usta olduğu söylenmektedir.

Pazara yönelik üretimi de, yapımını Hacı Agop Dolmacıyan adlı bir Ermeni şekerci başlatmıştır. Evlerde de yapılan bir tatlı olan pişmaniye, zamanla popüler olmuş ve saraylarda yapılmaya başlanmıştır. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Hacı Agop Dolmacıyan şekerleme dükkânını kapatıp göç etmiş, pişmaniyenin inceliklerini ondan öğrenmiş olan İzmit Muhasebe Başkatipliğinde görevli İbrahim Ethem Efendi Kapanönü semtinde bir şekerci dükkânı açtı ve şekerleme üretimine devam etti. Dolmacıyan'ın çocuklarına Türkçe ve Fransızca öğreten İbrahim Esem Efendi, Kapanönü'nde imalathanesinde birçok kişiye pişmaniye yapımını öğretti.

Pişmaniye kente özgü bir tatlı türü olarak ün kazanmıştır. Yolculuklarda İzmit'ten geçenleri önce pişmaniye satıcıları karşılar. Kutular içinde ak pamuk görünümü veren bu tatlı ilin simgesi gibidir. Tüm yöresel şenliklerin ve şölenlerin de vazgeçilmez yiyeceklerindendir.

2010 YILINDA "İZMİT PİŞMANİYESİ" OLARAK "COĞRAFİ TESCİL BELGESİ" ALDI

Pişmaniye; beyaz şeker, un, tereyağı ve bitkisel margarinden yapılan geleneksel bir Anadolu tatlısıdır. Pişmaniye, Anadolu'nun hemen hemen her yerinde bulunur ancak Kocaeli'de yapıldığı için Kocaeli ile ün kazanmıştır. Kocaeli ilinde bulunan İzmit kentine özgü yiyeceklerden sayılmış 2010 yılında 'İzmit Pişmaniyesi' olarak 'Coğrafi Tescil Belgesi' almıştır.

"DÜNYANIN EN UZUN TATLISI" UNVANINI ALARAK GUİNNESS REKORLAR KİTABI'NA GİRDİ

2009 yılında İzmit'te 'Uluslararası Pişmaniye Festivali' düzenlenmeye başladı. Bu festivalde, Guinness Rekorlar Kitabı'na girmesi için 1040 metre uzunluğunda pişmaniye çekimi yapıldı. İzmit pişmaniye üreticilerinin 1040 metre pişmaniyeyi çekmesi sonucu pişmaniye "Dünyanın En Uzun Tatlısı" unvanını alarak Guinness Rekorlar Kitabına girdi. Uluslararası Pişmaniye Festivali 2009 yılından sonra düzenli olarak Ekim ayında gerçekleştirilmeye devam etmiş.

PİŞMANİYE NASIL YAPILIR?

Tereyağı, vanilya veya kakao, limon tuzu, şeker, tahin, un ve su ile yapılır.

Pişmaniye yapmak için şekeri 170 derecede karamelize bir hal alana kadar kaynatın.

Sıcak karamelize şeker çözeltisi soğuk bir yüzeye dökülerek soğutulur ve ağartılır.

Ağartma işleminde şeker karışımı metal askılara asılır, elle veya makine ile katlanır ve tekrar gerdirilir. Çekme adı verilen bu işlem, şeker karışımına hava girmesini sağlamak için birçok kez tekrarlanır.

Bu işlem daha yumuşak, daha beyaz bir şeker hamuru ile sonuçlanır. Miena denilen hamur, un ve tereyağının ayrı bir kapta karıştırılıp kızartılmasıyla yapılır.

Şeker hamuru ve Miena, geleneksel yöntemlerle elle bükülür ve sıkma sırasında ağdanın kırılmamasına özen gösterilir.

Her çevirişten sonra ağda yeniden halka biçimine sokulur ve tel tel hale gelinceye kadar bu işleme devam edilir.

Günümüzde çevirme işlemi dairesel bir makinede gerçekleşir. Pişmaniyenin bir kısmı tel tel yemek isteyenler için şekillendirilmeden paketlenir, bir kısmı ise kolay yenmesi için özel fincanlar ile top top haline getirilir.