Bir şeylerin cevabını ararken neden yukarı bakarız?
Ne zaman bir şeyi düşünecek olsak, hatırlamaya çalışmak için hafızamızı, beynimizi zorlasak, o sırada farkında olmadan gözlerimizin de yukarıya doğru odaklandığını fark ederiz. Peki, durumun nedenleri nelerdir? Detaylar haberimizde...
Ne zaman bir şey hatırlamaya veya çözmeye çalışsak, gözlerimiz yukarı doğru kayar; sanki aradığımız cevaplar veya hatırlamamız gerekenler yukarıda yazıyormuş gibi. Bu durumun nedenleri nelerdir?
UYARICI VE DUYULAR
İnsanların sahip olduğu duyuların sayısı , şaşırtıcı bir şekilde, tartışmalı bir konudur; birçok kişi, 5 duyunun olduğu eski modeli reddederek daha fazlasını, hatta 20'ye kadar olanı tercih eder. Örneğin, denge, sıcaklık ve acı gibi bedensel farkındalık algıları artık kendi başlarına duyular olarak kabul ediliyor.
Bilim insanlarının üzerinde geniş ölçüde hemfikir olduğu şey, sinir sisteminin duyuları nasıl algıladığımızda önemli bir rol oynadığıdır. Sinir sistemi, uyaranları algılamaktan sorumludur. Uyarıları, bedenle ilişkili olarak, bizden bir tepki uyandıran bir şey olarak düşünebiliriz. Bu, örneğin bir ses, fiziksel bir dokunuş, acı veya uyarılma veya bir koku olabilir.
Uyarılar ne olursa olsun, vücuttaki duyusal reseptörler (örneğin, göz, burun veya cilt) aracılığıyla alınır ve duyusal nöronlar tarafından toplanır. Duyusal bilgi, duyusal nöron tarafından omurilik ve beyinden oluşan merkezi sinir sistemine taşınır. Beyin bu uyarıları yorumlar ve vücudun geri kalanına buna göre nasıl tepki vereceğine dair mesajlar gönderir.
Örneğin, elimizi sıcak bir sobanın üzerine koyarsak, ağrı hissi merkezi sinir sistemimizden vücudumuzun geri kalanına iletilir ve bu da elimizi sobadan çekmemize neden olur.
BOŞLUĞA DOĞRU BAKTIĞIMIZDA NE OLUR?
Bu konudaki araştırmalar 1890'lı yıllarda başladı. Amerikan psikolojisinin babası olarak kabul edilen William James, göz hareketi ile algılanan bilişsel aktivite arasında olası bir ilişki olduğunu fark etti. Derin düşünce veya tefekküre daldığında, genellikle dış dünyadan koptuğunu fark ettiğini anladı.
Kendisini sık sık gözlerinin yukarı ve dışarı doğru kaydığını gözlemledi. Bunun, tüm dış uyaranlardan odaklanmayı kasıtlı olarak kaldırma girişimi olduğuna inanıyordu. Bu tür göz hareketlerini, uykuya daldığımızda da meydana geldiğine inandığı türe benzetiyordu. Her iki durumda da, dünyasal dikkat dağıtıcı şeyleri görmezden gelmeye çalışırız.
GÖZ HAREKETLERİ NEDEN HAFIZAYLA İLİŞKİLİDİR?
2012'de yapılan bir psikolojik çalışma ilginç bir şeye işaret etti. Araştırmacılar, görsel olmayan bilgileri (uzun süreli bellekte) işlemede yer alan sinir ağlarının önceden var olan sinir ağlarından evrimleştiğini buldular. Bu önceden var olan sinir ağları öncelikli olarak görsel bilgileri işliyordu. Bundan, görsel olmayan girdileri veya uyaranları algılama şeklimizin çevremizden gelen görsel bilgilerle başa çıkma şeklimizden evrimleştiği sonucunu çıkarabiliriz.
Bu, düşünmek (görsel olmayan bilgileri aramak) için uzun süreli belleğimize eriştiğimizde, gözlerimizi hareket ettirme şeklimizin gerçek görsel girdileri işlerken oluşan hareketlere benzemesini açıklar. Tam tersine, ihtiyacımız olan bilgiyi bulduğumuzda ve ona odaklandığımızda göz hareketlerimiz büyük ölçüde azalır ve sanki uzaktaki bir nesneye odaklanıyormuşuz gibi bakmaya başlarız.
ORTAK DAVRANIŞ
Düşünürken gözlerimizin yaptığı hareket görsel olmayan göz hareketi olarak kabul edilir. Bunun nedeni, gözlerimizin görsel bilgileri almak için değil, aldığımız uyaranı sınırlamak için hareket etmesidir. Araştırmalar, uzun süreli hafızayla ilgili görsel olmayan bilgileri işleyen duyusal nöron ağlarının aslında görsel bilgileri işleyen önceden var olan nöron ağlarından geldiğini göstermiştir. Bu, uzun süreli hafızamıza erişmeye çalışırken gözlerimizi hareket ettirme şeklimizin, görsel bilgileri işlerken gözlerimizi hareket ettirme şeklimize benzer olduğu anlamına gelir. Araştırma ayrıca, aradığımız bilgiyi bulduğumuzda (hatırlamaya çalıştığımız şeyi hatırladığımızda) gözlerimizin hareket etmeyi bıraktığını keşfetti.
