“Korona günlerinde kendimizi nasıl iyi hissedebiliriz?”
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, salgın günlerinin psikolojisini kaleme aldığı yazısında "Ciddi bir krizle karşı karşıyayız. Ancak her krizde olduğu gibi tehdit boyutu kadar fırsat boyutu da var" dedi. İşte Tarhan'ın yazısı
İnsanlık tarihinde bu derece yaşam tarzını etkileyen yaygın etkisi ve özellikli değeri olan bir kriz ilk defa yaşanıyor.
Çünkü haz ve hız çağında idik ikisi de engellendi, özgürlüğümüz kayboldu.
Büyük hayallerimiz vardı uzaya ve geleceğe hâkim olacaktık, şimdi yaşam kalım derdine düştük.
Bilim her şeye kâdir diyorduk, gücünün sınırlarını fark ettik.
Ölümü çok uzak görüyorduk yakın olduğunu anladık.
Yeni görevlerimiz sosyal izolasyon, sosyal mesafe, evde kalmak, hayatımızı eve sığdırmak. 30 gün oldu tünelin ucunu göremedik.
Toplumsal kaygı küresel olarak %70 klinik düzeye çıktı (Medscape Psychiatry) Koronafobi ölçeği geliştirildi. https://npistanbul.com/korona-virus-korkusu-testi
Koronavirüs pandemisinin diğer doğal afetlerden farkı, yer ve zaman sınırlılığı olmaması ve belirsizliğin yüksek olması. Gerçekten büyük bir doğal afetle karşı karşıyayız. Bu ilahi bir ceza mı yoksa ilahi bir uyarı mı, tarihte neden örneği yok? Zihinler karmakarışık…
Tedavisel psikoloji böyle durumlarda klasik bir tedavi tekniğini değil, üçüncü nesil bir tedavi tekniğini imdadımıza yetiştiriyor. Acceptance Commitment Therapy (ACT) Türkçesi, ‘Kabullenme ve Sorumluluk Alma Tedavisi’.
Bu tekniğin bakış açısı ile size bilgiler vermek istiyorum.
Yukarda söz edildiği gibi ciddi bir krizle karşı karşıyayız. Ancak her krizde olduğu gibi tehdit boyutu kadar fırsat boyutu da var.
BİZİM İÇİN TEHDİT Mİ?
‘Covid-19’ salgınının tehdit boyutu bilim insanlarının ve sağlık çalışanların cansiperane gayreti ile herkesin desteği ile inşallah er geç kontrol edilecek, buna kesin inanmalıyız, ümitsizlik zayıflık işaretidir. Bize önerilen kurallara uymak ve bu duruma katlanmak akıllıca davranmaktır.
BİREYSEL OLARAK NE YAPALIM?
Başını sokacak evin ve yiyecek yemeğin var mı? Çok şanslısın kabul et. Eğer yakınında Korona pozitif yoksa ayrı bir nimet. Varsa bile tıbba güven. Çaresi varsa çaresine bakılır üzülmeye değmez, çaresi yoksa üzülseniz de değişmeyeceği için yine üzülmeye değmez. Özetle hastalığı sen değil bırak tıpçılar düşünsün ve ilgilensin, kısa bir bilgiden sonra rutin işlerine devam et. İşlerinde zorluklar varsa umumi afet olduğunu düşün sabırla bekle.
Kriz sana üç şey verdi, bol zaman, kendini yenilemek için bir fırsat ve doyum erteleme becerisi. Bunun için doğru pozisyon alıp beklersen kazanırsın. Hayat aceleye gelmez, zamanı kendinizi tanımak ve geliştirmek aynı zamanda yakınlarına zaman ayırmak için bir fırsat olarak kullanın. Yalnız kalmak zorunda iseniz yalnızlığı kucaklayın, seçilmiş yalnızlık bilgelik yoludur.
AİLE PROJEMİZ NASIL OLSUN?
Ortalama bir ailede iseniz, gülecek şeyler bulun, aile içi iletişimi “Pozitif anlam, pozitif yorum, pozitif tepki” kuralına göre işletin. Çocuklar sakın ailenin lideri olmasın, anne baba eş-başkanlık sistemine geçin. Günü planlayın, en büyük ürünün iyi çocuk yetiştirmek olduğunu unutmayın. İşte fırsat, onlarla zaman geçirmek, hayatı paylaşmak, yanlışı veya doğruyu konuşmak. Evin sıcak bir iklim olması en büyük hediye.
Eşinize ve çocuklarınıza iki hediye daha sunun, birincisi “Şefkat” sevgiden daha büyüktür. Koşulsuz sevgi olarak bilinir. İkincisi “Nezaket” saygıdan daha büyüktür, incitmeden sonuç almayı sağlar. Çocuklarınızın bilgisayar veya cep telefonuna aşırı bağlanması değil hangi konularla meşgul olduğu önemlidir. Ekran aile hayatının bir parçasıdır, anlamlı şeylerle ilgilenmesi için yollar arayın. Müzik zevkini veya yemek zevkini paylaşmak işe yarar. Video yürüyüşü, sanal oyun ve kitap kulüpleri seçenektir. Sıralı kitap okuma yapabilseniz, 12 yaş altı için daha kolaydır. Önemli olan beyinleri aktif tutmak.
Eğer evliliğiniz sorunlu ise sizin içinde bir fırsat olabilir ‘aaa eşim iyi bir insanmış’ diyebilirsiniz veya damara basma, kılçık atma, laf sokma zamanı değil takdir edilecek, övülecek bir yönünü bulun. Sevgi dolu bir bakış, bir tebessüm, bir kaç tane güzel söz, sıcak bir selamın sihirli etkisi vardır, sabırla deneyiniz.
Zihinsel sığınağınız varsa şanslısınız.
Diğer taraftan kontrol duygunuz yüksek ise ki, zeki kişilerde daha çoktur. Gelecek kaygısı ‘acaba’lar, geçmişle ilgili ‘keşke’ler çoksa. Ölümün ayak seslerini duyuyorsanız. Bir zihinsel sığınağınız, koruyucu melek inancınız, yüksek bir güce güvenme duygunuz, her şeyi bilen, gücü yeten, her şeyin kontrolü onun elinde olan, sağlam inancınız, ‘Tevhid’ gibi akla uygun bir inancınız varsa şanslısınız. Sağlam inancın teselli gücü ve hayata anlam katma değeri ortaya çıkar.
İnsanoğlunun hayatta ki tek amacının ‘yaşam kalım’ olduğunu söyleyen yaşam felsefesi olanlar bir anlamın parçası olamayacakları için kolayca bunalıma girebilirler.
Sonuç olarak içinde tehditlerin ve fırsatların olduğu kaotik bir kriz içindeyiz. Seçimlerimize göre esenlikle de geçirebiliriz bunalımla da geçirebiliriz. İnsanlık iyi yönde de değişebilir kötü yönde de değişebilir bu tüm olarak tercihlerimizin sonucudur.
