İsrail'de protestolar sürüyor: Netanyahu bu fırtınadan çıkabilecek mi?
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, siyasi kariyerinin en büyük buhranlarından birinin içinde. Gazze'de altı İsrailli esirin ölümünün ardından ülkede geniş katılımlı protestolar yaşanırken, Netanyahu, ABD Başkanı Biden'ın hazırladığı ve ABD Dışişleri Bakanı Blinken'ın tüm tarafları ikna etmek için günlerce mekik dokuduğu anlaşma suya düştü. Başbakanlığı kaybetmemek için koalisyon ortağı aşırı sağcı iki bakanın politikalarını kabul etmek zorunda olduğu öne sürülen Netanyahu'nun son açıklaması şu: "Hiç kimse rehinelerin serbest bırakılması konusunda benden daha kararlı olamaz ancak kimse bana vaaz veremez. Baskılara teslim olmayacağım."
Financial Times'ın haberine göre İsrail Başbakanı, uluslararası arabulucular ve İsrailli güvenlik şefleri Gazze'de Hamas tarafından tutulan rehinelerin serbest bırakılmasına yönelik bir anlaşmayı engelleyeceği uyarısında bulunsa da, İsrail ordusunun Gazze'nin Mısır sınırındaki Philadelphi koridoru boyunca konuşlanması konusunda ısrar etti.
Netanyahu'nun 'uzlaşmaz tonu', altı İsrailli rehinenin cumartesi günü Gazze'deki bir tünelde ölü bulunmasının ardından İsrail'de genel grev de dâhil olmak üzere geniş çaplı protestolara neden oldu.
"Geri dönüşü olmayan bir noktada kendini bulabilir"
ABD Başkanı Joe Biden Netanyahu'nun tutumundan dolayı hayal kırıklığı içinde. İsrail ile Hamas arasında nihai bir rehine serbest bırakma anlaşmasının ve ateşkesin 'çok yakın' olduğunu söyleyen ABD Başkanı, İsrailli liderin bu konuda yeterince çaba gösterdiğini düşünüp düşünmediği sorusuna şu yanıtı verdi: "Hayır."
Sky News Orta Doğu muhabiri Alistair Bunkall, "Netanyahu uzun yıllar boyunca ülkenin lideri olarak pek çok fırtına atlattı ama hiçbiri bu kadar büyük değildi" yorumunu yaparken, Netanyahu'nun bu fırtınadan yara almadan çıkabileceğine inandığı öne sürülüyor. Ancak Netanyahu, uzlaşmayı reddetmesi ve rehinelerin kaderinin tehlikede olması nedeniyle İsrail'in kendisini asla affetmeyeceği bir noktaya sürüklenebilir.
Foreign Policy'de Global Reach'in CEO'su Mickey Bergman, "Dikkatini veren herkes için iki şey açık olmalı: Birincisi, Hamas'ın lideri Yahya Sinwar, Gazze'deki rehinelerin acılarından sorumlu, ikincisi, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu onların serbest bırakılmasını sağlayacak güce sahip ancak defalarca kez bunu yapmamayı seçti."
Aralık ayından bu yana, ateşkes ve savaştan sonra diplomatik bir çözüme giden yol temelinde rehinelerin İsrail tarafından alıkoyulan Filistinlilerle takas edilmesi yönünde bir öneri masada. Bu, kalıcı ateşkesin de imzalandığı bir ortamda, Gazze'deki tüm rehinelerin geri dönmesini sağlayabilecek tek formül. Hamas'ın yeni lideri Sinwar ise anlaşmanın temel hatlarında değişiklik yapılmasını kabul etmeyen bir yapıda ve Netanyahu'nun iddialarının aksine askeri baskı hayatının tümünü Gazze ve İsrail hapishanesinde geçiren Sinwar'ın üzerinde işe yaramaz.
"Kendi ikbali için tek yolu savaşı sürdürmek"
Netanyahu'nun ise olası bir rehine anlaşmasının siyasi bekasını tehdit ettiği ve bu nedenle rehine anlaşmasıyla gerçekten ilgilenmediği öne sürülüyor. Bergman, "Netanyahu, Holokost'tan bu yana sivil Yahudilerin bir günde yaşadığı en büyük can kaybında başbakandı. Netanyahu'nun siyasi olarak hayatta kalmasının tek yolu savaşı sürdürmek" ifadelerini kullanıyor.
Ancak Netanyahu'nun şahsi siyasi bekası için değil, devletinin çıkarları için anlaşmaya yanaşmamasını iddia edenler de var. Bunlardan biri The Times'tan Melanie Phillips. İngiliz yazar şunları söylüyor:
"Netanyahu'yu eleştirenler onun yalnızca kötü siyasi kaygılarla hareket ettiğini iddia ediyor. Peki Hamas'ın toparlanmasına olanak tanıyacak bir anlaşmaya razı olabileceğini gerçekten düşünüyorlar mı? Bu anlaşmayı kabul etmek, İsrail'i haritadan silme sözü vermiş olan Hizbullah ve İran'ı da harekete geçirir ve daha da güçlendirir. Netanyahu'nun başka bir seçeneği olmadığını görmek için onun hayranı olmaya gerek yok. Hiçbir başbakan böyle bir teslimiyet şartını kabul etmezdi."
Ancak Melanie Phillips'in düşüncesi dünya kamuoyunda çok desteklenen bir düşünce değil. Bunun yanında, Phillips'in öne sürdüğü İran ve Hizbullah sebepleri ise birçok kesim tarafından eleştiriliyor. Geçtiğimiz ay Habertürk'e konuşan Beyrut Amerikan Üniversitesi'den Profesör Hilal Khashan, İran'ın hiçbir zaman İsrail'i gerçekten hedef almadığı görüşünde. Son başarısız saldırıların ve Hamas lideri Haniye'nin Tahran'da öldürülmesine sahada cevap vermeyen Tahran yönetiminin kapasitesi ve itibarı da dünya çapında tartışma konusu.
Hamas'tan net cevap
Hamas'ın elinde toplam 97 rehine bulunuyor. Hamas, İsrail'in askeri harekâtının devam etmesi halinde rehinelerin 'tabutlar içinde' geri gönderileceğini söyledi ve İsrail askerlerinin rehinelere yaklaşması halinde onları koruyan Hamas mensuplarına 'yeni talimatlar' verildiğini ekledi.
Bir Hamas sözcüsü, "Netanyahu'nun bir anlaşmaya varmak yerine askeri baskı yoluyla esirleri serbest bırakma ısrarı, onların ailelerine kefen içinde iade edileceği anlamına geliyor. Aileleri onları ölü mü yoksa diri mi istediklerine karar vermeli" dedi.
ABD'li, Mısırlı ve Katarlı arabulucular, İsrail hapishanelerindeki Filistinli tutuklulara karşılık Hamas'ın elindeki 97 rehineyi serbest bırakmasını sağlayacak bir ateşkes anlaşması üzerinde çalışmaya devam ediyor.
Sky News'in ABD'li ortak kanalı NBC'nin kaynaklarına dayandırdığı bazı haberlere göre Biden bu hafta içinde İsrail ve Hamas'a nihai bir anlaşma teklif edebilir.
