En iyisinden en kötüsüne Marvel Sinematik Evreni filmleri

Ama filmlerin aksiyon açısından içerdikleri gösterişten ziyade hikâyelerin dramatik kalitesine ve özellikle politik, psikolojik alt metinlerin zenginliğine odaklandığımızı söyleyebiliriz. Habertürk film eleştirmeni Mehmet Açar'ın yazısı...

1. Avengers: Endgame 2019
Yönetmenler: Anthony Russo, Joe Russo

Marvel Sinematik Evreni'nde bir dönemi kapatıp yeni bir dönemi açan, “Avengers: Endgame”, Iron Man ve Captain America'nın hikâyelerinin geldiği nokta açısından ayrı bir değer taşıyor... Ama Black Widow, Hulk, Thor, Hawkeye başta olmak üzere diğer karakterler açısından da kuşkusuz önemli bir film.

Finaldeki görkemli savaş sahnesini bir yana bırakırsak, daha çok karakterler arası ilişkilere odaklanan dram sahnelerinin öne çıktığını söylemek mümkün. Filmin en güçlü yanı, seyirciyle kurduğu duygusal bağ... İlk sahnelerden itibaren karakterlerle birlikte hikayenin içinde akmaya başlıyoruz. Çünkü bu filmin gerisinde 11 yılda seyrettiğimiz 21 film daha var...

2. Galaksinin Koruyucuları 2014
(Guardians of the Galaxy) Yönetmen: James Gunn

Yasa dışı işlerle ilgilenen dışlanmış, yurtsuz ve ailesiz 5 benzemez kahraman... “Kaybedenler kulübü”nden farksızlar... Üstelik ekip olmayı da istemiyorlar çünkü hepsi bireyci. Herkesin gizemli ve küçük bir kürenin peşinde koşturduğu öykü, belki klişeler yığınından ibaret ama filme asıl ruhunu veren karakterler ve onlar arasındaki çekişmeler, tartışmalar ve gelişen ilişkiler...

Sadece süper kahramanlığın anlamını değil, dostluğu ve takım olmanın önemini kendine göre tanımlayan bir film. “Uzay operası” atmosferinin üstüne masumiyetin ışığı gibi düşen 70’li yılların harika şarkılarını da unutmayalım. Bütün o mütevazi, renkli ve matrak havasıyla bence MSE'nin en eğlenceli filmi...

3. Iron Man 2008
Yönetmen: Jon Favreau

İşte her şeyi başlatan film! Robert Downey Jr.'ın kariyerinin bittiğini söyleyenler bu filmle birlikte sustular. “Bir Superman değil” diye küçümsenen Iron Man ise Marvel Evreni'nin vazgeçilmez merkezi oldu. Kuşkusuz başarıda hikâyenin büyük payı var.

Silah tüccarı işadamı Tony Stark'ın kendini bir anda “sıcak savaşın” ortasında bulmasıyla başlayan ve “makineleşmesi”yle süren film, güçlü karakterleri ve sağlam politik içeriğiyle öne çıkıyor. Ayrıca bir aksiyon olarak da çok iyi... Ana karakterin, yani Tony Stark'ın yaşadığı değişim açısından sadece iyi bir süper kahraman filmi değil aynı zamanda gayet sağlam bir dram...

4. Yenilmezler 2012
(The Avengers) Yönetmen: Joss Whedon

Süper kahramanları konu alan filmler, benim için normal insanî durumları ele alabildikleri ölçüde başarılıdır. Bu filmdeki kahramanlar, egoları, kibirleri ve zaaflarıyla son derece insanî durumları temsil ediyorlar...

Avengers ekibinin daha çok kendi içinde dövüştüğü ve diyaloglu sahnelerin ağırlıkta olduğu ilk bölümdeki dramatik çatışmalar, filmi aksiyon olmanın ötesine taşıyor. İkinci bölümde ise herkes "assolist egolarını" bir yana bırakıp kötülerle savaşıyor. Solo maceralarıyla tanıdığımız “bir avuç süper kahramanı” başarılı bir öykü içinde bir araya getirmesi itibarıyla MSE'nin en iyi filmlerinden biri.

5. Kaptan Amerika: Kış Askeri 2014
(Captain America: Winter Soldier) Yönetmen: Anthony ve Joe Russo

“Güçle, tehditle dünyaya barış ve özgürlük gelmez” diyen ve Kaptan Amerika’yı milliyetçilikten kurtaran film... Alet olduğu operasyonları ve “müzelik kişiliği”ni sorgulayan Kaptan Amerika, kendini SHIELD kurumu içindeki “paralel yapılanma”nın hedefi olarak bulunca, derin devletle bağlarını koparıp Kara Dul ve Falcon ile birlikte faşist bir örgüte karşı savaşmaya başlıyor.

Sertliği, hızlı ve zarif bir koreografiyle birleştiren Russo biraderlerin yönetmen olarak seriye yeni bir hava getirdiğini vurgulamamız gerekiyor.

6. Yenilmezler: Ultron Çağı 2015
(Avengers: Age of Ultron) Yönetmen: Joss Whedon

Tony Stark, dünya barışını korumak isterken canavarlaşan yapay zekâ Ultron'u yaratır. Bu durum bize güç kullanarak barışı tesis etmek isterken Ortadoğu'da ve Asya'da “canavarlar” yaratan Batı ittifakını hatırlatır... Bu film çerçevesinde Thanos'u pek aratmayan güçlü Ultron, kendisine karşı çıkan kahramanlarımızın kibrini yerle bir eder. “Yenilmezler”, öyle çok da yenilmez olmadıklarını anlar, kendi özlemleri ve korkularıyla yüzleşirler.

Köksüzlük ve yalnızlık çoğunun sorunudur. Fiziksel güç ve savaş konusunda hepsi yeterli olsa da iç dünyalarında kırılgan, umutsuz ve endişelilerdir. Süper kahramanların zayıf yanlarını görmek istemeyen genç hayranların çok beğenmediği, MSE (Marvel Sinematik Evreni) sıralamalarında genellikle aşağılarda yer alan bir film. Ama bana göre dram kalitesi açısından en derinlikli, güçlü ve sağlam hikâyelerden biri...

7. Ant-Man 2015
Yönetmen: Peyton Reed

Ant-Man içine herkesin girebileceği mühendislik harikası bir kostüm. Giyeni böcek boyutlarına kadar küçültüyor. Kostümü icat eden Hank Pym, hapishaneden yeni çıkan Scott Lang'i işe alıyor ve onu Ant-Man olarak eğitiyor... Komedi ve aksiyonla harmanlanan, 1980'lerin bilimkurgularını hatırlatan bir soygun öyküsü...

Tıpkı “Galaksinin Koruyucuları” gibi, MSE içinde kendi farklı tarzını fazlasıyla orta koyan, neredeyse tümüyle “ayrı telden” çalan bir film... Süper kahramanlığın fiziksel güç ya da doğaüstü beceriler kadar cesaret ve zekâyla ilgili bir şey olduğunun altını çizmesi itibarıyla, MSE'nin en hoş ve nitelikli hikâyeleri arasında...

8. Iron Man 3 2013
Yönetmen: Shane Black

Iron Man / Tony Stark terörist bir örgütle savaşırken yenilginin tadını alıyor ve neredeyse her şeyini kaybederek dibe vuruyor. Ama takım çalışması ve mühendislik dehası sayesinde yeniden yükseliyor... Marketten topladığı öteberiyle Mandarin’in karargâhına “Rambo karikatürü” gibi yaptığı baskın, Stark’ın Iron Man zırhı olmadan da kahramanlık yapabileceğinin kanıtı...

Marvel resimli romanlarının vazgeçilmez alt teması, “Zayıflığı ve zaafları olmayan kahraman yoktur” fikri yine şahane bir şekilde işleniyor. Terörizmin, özünde süper güçler tarafından yaratılan bir iblis olduğu gerçeği de cesaretle konuyor ortaya. Özellikle ikinci kez seyrettikten sonra politik alt metni ve dram kalitesi açısından MSE'nin en dolu filmlerinden biri olduğuna inanıyorum.

9. Avengers: Sonsuzluk Savaşı 2018
(Avengers: Infinity War) Yönetmenler: Anthony Russo, Joe Russo

Kahramanlarımızın, evrenin yarısını soykırımdan geçirmek isteyen Thanos ve adamlarına karşı verdiği mücadele, aksiyon ve özel efekt kalitesi açısından serinin belki de en iyi ve gösterişli filmine vesile oluyor. Temponun hiç düşmediği, heyecanın hiç dinmediği bir akış var.

Russo biraderler teknik olarak yine iyi iş çıkarıyorlar. Filmin en eğlenceli yanı ise kahramanlarımızın kendi aralarındaki diyalogları... Ama iyi kötü mücadelesinin ötesine geçmeyen öykü akışı itibarıyla bence serinin düz filmlerinden biri... Yine de destansı havasıyla MSE içinde ayrı bir yere sahip.

10. Örümcek-Adam: Eve Dönüş 2017
(Spider-Man: Homecoming) Yönetmen: Jon Watts

Lise öğrencisi Peter Parker, Yenilmezler ekibine katılmak için boyundan büyük işlere girişiyor. Öyle ki süper kahramancılık oynayan bir çocuktan farkı kalmıyor ve çevreye yarardan ziyade zararı dokunuyor.

Bütün öykünün Peter Parker için bir tür süper kahramanlık sınavı olduğu söylenebilir... Kötü adamın ailesi, iyi adamın ise egosu için savaşması kayda değer... Lise filmi tadında harika bir aksiyon.

11. Galaksinin Koruyucuları 2
(Guardians of Galaxy Vol. 2) Yönetmen: James Gunn

İlk “Galaksinin Koruyucuları”, beş yalnız karakterin bir “aile” olmasını anlatıyordu. Yeni filmse “aile içi” sorunlar üzerinden ilerliyor.

İleri teknolojileriyle gerçek savaşı bile video oyununa çeviren Sovereign halkının gücü ve Ego’nun iktidar hırsına karşılık, bizim kahramanlarımız sevgi ve bağlılıkla ayakta duruyorlar. Karakterlerin yalnızlığı ve dışlanmışlığı, sadece eğlenceli değil dokunaklı sahnelere de dönüşüyor. Geçmişin nostaljik nağmelerini dinlerken aksiyon sahneleri adeta bir bale haline geliyor.

12. Black Panther 2018
Yönetmen: Ryan Coogler

Özellikle ABD'li eleştirmenlerin çoğuna göre Marvel Sinematik Evreni'nin en iyi filmi... Bunun en önemli nedeni süper kahraman filmlerine “çok kültürlü” düşünceyi getirmesi, beyaz erkek egemenliğini yıkması... İşte bu nedenle, ırkçılık ve ayrımcılık sorunlarının can alıcı bir şekilde yaşandığı Batı dünyasının entelektüelleri için son derece önemli bir süper kahraman filmi...

Filmin özellikle ABD’de çok sevilmesinin bir başka nedeni de sorunların çözümünün barış ve dayanışmada yattığını vurgulaması... Aksiyon ve sinema duygusuyla baştan sona ilgiyle izlenen bir süper kahraman filmi olduğu kesin. Ama bana kalırsa, hikâye ve dram kalitesi açısından MSE'nin orta halli filmlerinden biri...

13. Captain Marvel 2019
Yönetmenler: Anna Boden, Ryan Fleck

1995 yılının ABD'sinde geçen sürükleyici, eğlenceli, bol özel efektli bir macera...
Kadın süper kahramanımız, iktidara meydan okuyarak gerçek gücünü keşfediyor. Gücü, özgürlüğüyle birlikte artıyor; isyana dönüşüyor. Burada, “kadından kadına aktarılan savaş karşıtı bir güç”ten söz ettiğimizin altını çizelim.

Avengers ekibinin kibirli, egoist ve katliamcı Thanos'a karşı gereksinim duyduğu süper güç, aslında tam da bu değil mi? Süper güçleri itibarıyla Captain Marvel, Avengers ekibi adına öyle bir “transfer” ki, Thanos'a karşı çıkılacak “rövanş maçı”na açıkçası bambaşka bir tat getiriyor...

14. Thor 2011
Yönetmen: Kenneth Branagh

Babasının yerine tahta geçmeye hazırlanan Thor, ergenlikten yetişkinliğe geçiş sancıları yaşayan bir gençten farksız. Bilge babası Odin, gücünü göstermek için yanıp tutuşan, söz dinlemeyen bu öfkeli ve kibirli delikanlının galaksi barışı için yarattığı ciddi tehlikeyi görünce onu sürgüne, yani Yeryüzü'ne gönderiyor. Bir çeşit fantazi evreninde, uzay operası kıvamında başlayan film, Thor'un ve çekicinin ayrı ayrı dünyaya düşmesiyle birlikte, “uzaylı dünyaya indi” tarzında bir bilimkurguya dönüşüyor.

Yönetmen Kenneth Branagh'daki Shakespeare kültürü olmasaydı, bilimkurgu, fantazi ve aksiyon arasında gidip gelen bu hikâye doğru dürüst toparlanabilir miydi, emin değilim. Bilimkurgu filmlerinden mitolojik öykülere, Kral Arthur masallarından Shakespeare tragedyalarına dek uzanan bir süper kahraman filmi...

15. Thor: Ragnarok 2017
Yönetmen: Taika Waititi

Thor, ilk filmde büyüme ve olgunlaşma sorunlarıyla uğraşmış; ikinci filmde evreni kurtarmıştı. Üçüncü filmde, Asgard’ı baş belası Hela’dan korumaya çalışıyor. İlk karşılaşmalarında fiziksel olarak Thor’u ezip geçen “süper kötü Hela”nın amacı önce Asgard’a, sonra da evrene hâkim olmak... Filmin en önemli artısı, mizah duygusu...

Yönetmen koltuğunda Taika Waititi'nin oturmasının nedeni de bu zaten... Thor ile Hulk neredeyse bir komedi ikilisi gibiler... Bu arada, Thor’un “çekiç sorunu” filmin ilgiye değer noktalarından biri... Thor bu kez çekiçsiz bir süper kahraman olmayı başarmak zorunda. Dolayısıyla, öykünün alttan alta Thor’un kendine güven sorunuyla ilgili olduğu kesin.

16. Doctor Strange 2016
Yönetmen: Scott Derrickson

Bir bilim adamının büyücü ya da sihirbaza dönüşmesinin hikâyesi... Özel efekt, aksiyon kalitesi ve görsel atmosfer açısından MSE'nin ilk beşine girebilir. Ne var ki, “dünyayı ele geçirmek isteyen kötülerle iyiler arasında geçen savaş”ı bir yana koyarsak filmde güçlü bir dramatik çatışma ya da karakter değişimi yok.

Buna karşılık, filmin açılış sahnesinde Kaecilius’un kütüphaneye gelip Kadim Kişi ile karşılaştığı andan itibaren başlayan büyü savaşları, son derece yaratıcı ve estetik özel efekt sahneleri içeriyor. Bu sahnelerde Londra, New York ve Hong Kong sokakları, binalarla birlikte adeta harekete geçiyor; seyirciyi, adeta sürrealist bir dünyaya davet ediyor.

17. Thor: Karanlık Dünya 2013
(Thor: The Dark World) Yönetmen: Alan Taylor

İkinci Thor filminin en eğlenceli sahneleri yine dünyamızda geçiyor ve Thor ile Jane’in “gezegenler arası romantik komedisi” sürüyor. Ama bu kez filmin ruhuna ve dokusuna damgasını vuran, ağır ve “karanlık” bir aksiyon ciddiyeti de var... Evrenin karanlığa boğulmasını isteyen Malekith, hikâyenin “kötü adam” tarafını hayli tekdüzeleştiriyor.

Thor’un babası Odin’in gelenekçi ve hantal iktidarıyla olan çatışmasını saymazsak, öykü son derece düz bir güzergâhta iyilerin kötülere karşı verdiği mücadeleden ibaret. Çok şükür, Thor’un ihtiraslı kardeşi Loki’nin çelişkileri, kritik durumlarda seyircinin “Acaba ne yapacak?” diye sorular sormasına vesile oluyor da öykü biraz renkleniyor.

18. Kaptan Amerika: Kahramanların Savaşı 2016
(Captain America: Civil War) Yönetmenler: Anthony Russo, Joe Russo

Hikâye, süper kahramanların savaşta neden oldukları sivil kayıpların yarattığı sonuçlar üzerinden ilerliyor. Devletler, süper kahramanları kontrol altına almak için harekete geçerken süperler de devletin kontrolünü kabul etmek ya da etmemek noktasında ikiye ayrılıyorlar. Iron Man devletten yana çıkarken Kaptan Amerika bağımsızlığı tercih ediyor...

İlk Yenilmezler, süperlerin ego savaşlarını; ikincisi, olgunlaşma ve yalnızlık sıkıntılarını karşımıza getiriyordu. Bu filmde ise birbirlerini seven arkadaşların, huysuz çocuklar gibi sürekli dövüşüp durmasını seyrediyoruz. Aralarında çelişkiler hem inandırıcılıktan uzak hem de yeterince iyi geliştirilemiyor. Ama havaalanında tutuştukları “mahalle kavgası” gerçekten çok eğlenceli...

19. Ant-Man and the Wasp 2018
Yönetmen: Peyton Reed

Bir soygun filminin özelliklerini taşıyan ilk “Ant-Man”in aksine kuantum fiziğini temel alan bilimkurgu ağırlıklı bir öykü seyrediyoruz. Ama bir dünyayı kurtarma öyküsü değil. Ant-Man, farklı alemlerde yaşayan Hank Pym ile Janet Van Dyne'ı kavuşturmaya çalışıyor... Bir başka alt tema da ebeveyn- çocuk ilişkileri...

Hank Pym ve Scott’un amacı aslında her şeyden önce iyi bir baba olmak... Romantik komediyle aksiyonu birleştiren filmin ilk bölümünde Hope’un, Sonny Burch'ün mekânında aniden Wasp’a dönüşüp dövüştüğü sahne mükemmel. Her şeyin küçülmesi ve büyümesi filmin sadece aksiyonunu değil mizahını da belirliyor.

20. Iron Man 2 2010
Yönetmen: Jon Favreau

Kendini dünya barışının garantisi olarak gören Tony Stark, bütün o kibirli hallerinin altında bir sır saklıyor. Süper kahraman olmasını sağlayan madde, bu kez onu güçten düşürüp adım adım öldürüyor... Üstelik düşmanları giderek güçleniyor...

Öykü ilk filmin özgünlüğünden uzak... Yönetmen Favreau, mizahi bir ton tutturmak istiyor ama filmin meselelerini sahici ve önemli kılamıyor. Monaco Grand Prix'sinde geçen sahne, gerçekten iyi ama bunun dışında çok akılda kalıcı çekimlerden söz etmek zor. Bu arada, Natasha Romanoff'un yani Black Widow'un göründüğü ilk MSE filmi olduğunu belirtelim.

21. Kaptan Amerika: İlk Yenilmez 2011
(Captain America: The First Avenger) Yönetmen: Joe Johnston

Film bizi 40 kiloluk, zayıf, astımlı ama her daim gerçek bir kahraman yüreği taşıyan Steve Rogers’ın orduya kabul edilebilmek için yanıp tutuştuğu 1941 yılına kadar götürüyor. Nazi’ler ve Almanya’dan ABD’ye kaçan bilim adamlarının atom bombası yerine başka arayışların peşinde oldukları alternatif bir dünya burası... Nazi örgütü Hydra, zor kullanarak Norveç’te sınırsız enerji veren gizemli bir küp buluyor; ABD ise insanla teknolojiyi birleştirerek Kaptan Amerika’yı “icat ediyor”. Filme hükmeden “40’lı yıllar retro estetiği” gerçekten hoş.

Kaptan Amerika’nın savaş döneminde faydalı ama kof bir propaganda aracı olduğunu ifşa eden bölümler de ilginç. Ama Kaptan Amerika bu ilk filmde giysisi ve kalkanıyla modern süper kahramanların yanında gerçekten çok demode duruyor.

22. The Incredible Hulk 2008
Yönetmen: Louis Leterrier

2003'de gösterime giren “Hulk” filmi pek beğenilmemişti. Marvel Stüdyoları, karakterin sinema haklarını tekrar satın aldı ve 1978 yılında başlayan televizyon dizisinden esinlenen, orijinal resimli romana sadık kalan bir hikâye tercih etti... Çoğu kişi, “The Incredible Hulk”ın MSE'nin ikinci filmi olduğunu pek bilmez aslında.

Hulk / Bruce Banner'ı bu filmde Edward Norton'ın canlandırması da ayrıca kafaları karıştıran bir meseledir... Çünkü daha sonra onun yerine Mark Ruffalo aldı ve malum kendisi MSE'nin en popüler kahramanlarından biri haline geldi. İlk “Hulk” filmine göre daha çok beğenildi ama “The Incredible Hulk” MSE'nin en az seyredilen ve en az sevilen filmi hâlâ...