Eksik prim günüyle yaştan nasıl emekli olunur?
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) emeklilik yaşının öne çekilmesi için beklerken, ileri yaşına rağmen prim günü yetersiz olanlar da "Nasıl emekli olurum" arayışındalar. Peki, yaşı ilerlediği halde prim günü eksik kişiler nasıl emekli olabilir? Eksik prim günüyle yaştan emekli olabilmek için nelere dikkat etmek gerekir? İsteğe bağlı sigorta ile eksik günleri tamamlamak mümkün mü? İsteğe bağlı sigortada daha geç emekli olma riski var mı? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, bu konuda merak edilenleri yazdı.
Yaşı ilerlemiş ama prim günü yetersiz okurlarımızdan veya yakınlarından çok sayıda mesaj geliyor. Bazıları nasıl emekli olabileceğini, emeklilikten ümidi kesen bazıları da ödedikleri primleri nasıl geri alabileceklerini soruyor. Gelen mesajlardan önemli bir kısmında ise doğru planlama yapılmadığı için, SSK’dan emekli olma koşullarını daha önce yerine getirme şansına sahip iken, isteğe bağlı sigortaya fazla prim ödemesi nedeniyle emekliliğini zora sokanlar olduğu görülüyor.
Öncelikle belirtelim, emeklilikten ümidi kesip 8-10 yıllık primi topluca Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) almak isteyenler hayal kırıklığı yaşar. Çoğu kişi, e-devlet üzerinden hizmet dökümlerinde gördükleri kazançları alacağını düşünüyor. Oysa, orada görünen yatırdıkları prim değil, prime esas kazançtır. Dolayısıyla, toplu ödeme, sistemde görünen prime esas kazancın yüzde 20’si üzerinden yapılır.
15 YIL SİGORTA, 3600 GÜN PRİM İLE EMEKLİLİK
SSK’lıların (4/a) 15 yıl sigortalılık, 50/55 yaş ve 3600 prim günü ile emekli olabilmesi için kademeli yaş uygulanıyor. Sigortalı olarak ilk işe giriş tarihi 8 Eylül 1999'dan önce olan erkek ve kadınlar üç şarttan sonuncusunu yerine getirdikleri tarihteki yaştan emekli olabiliyor.
Bu üç koşulun yerine getirildiği tarihe göre emeklilik yaşı şöyle:
Bu tabloya göre, 1 Eylül 1961 doğumlu bir kadın 8 Ağustos 1999 tarihinde 4/a statüsünde sigortalı olmuş ve 28 Şubat 2019 tarihi itibarıyla 3500 gün prim ödemişse, prim gününü 3600’e tamamlayarak 58 yaşını dolduracağı 1 Eylül 2019 tarihinde emekliliğe hak kazanır.
ÜÇ KOŞULDAN HANGİSİ EN SON YERİNE GELİRSE
15 yıl sigortalılık, 3600 prim günü ve erkeklerde 55, kadınlarda 50 yaş şartından en son hangisi yerine gelirse, o tarihteki kademeli yaş esas alınıyor. Örneğin, 15 Temmuz 1965 tarihli bir erkek 1990 yılında SSK’lı olarak işe başlamış ve 2011 yılında 3600 prim gününü doldurmuş ancak o tarihten sonra hiç çalışmamışsa, önce 55 yaşını doldurduğu tarihe bakılması gerekiyor.
Bu kişi 55 yaşını 2020 yılında dolduracak. Üç koşulu yerine getirdiği tarih 24 Mayıs 2014 tarihinden sonra olduğu için, 60 yaşını dolduracağı 15 Temmuz 2025 tarihinde emekli olabilecek.
EKSİK GÜNLERİ BORÇLANABİLİRSİNİZ
Prim şartını yerine getirmek için borçlanma yapmak mümkün. Kadınlar, sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra doğan 3 çocukları için borçlanma yapabilir. Her bir çocuk için 2 yıl olmak üzere 6 yıla kadar, yani 2 bin 160 güne kadar prim borçlanması yapma hakkı bulunuyor. Stajyer olarak sigorta girişi yapıldıktan sonra doğan çocuklar için de borçlanma hakkı var.
Erkek sigortalılar ise eksik günlerini askerlik borçlanması yaparak tamamlayabilir. İşe giriş tarihi 8 Eylül 1999’dan sonra olup da askere daha önce gitmiş olanlar, normalde hakkı olmamasına rağmen, 3600 gün ile emeklilik hakkına kavuşur.
GÜNLÜK 27.29 TL PRİM
Gerek askerlik, gerekse doğum borçlanmasında ihtiyaca kadar borçlanma yapmak mümkün bulunuyor. En düşük tutardan borçlanma yapmak isteyenler 2019 yılı için günlük 27.29 TL prim ödüyor. Askerlik için 540 günün tamamını borçlananlar 14 bin 720 lira ödemek zorunda. Bir çocuk için iki yıl borçlanma yapan kadının ise 19 bin 650 lira prim ödemesi gerekiyor.
BAĞ-KUR’LULAR 5400 GÜN İLE EMEKLİ OLABİLİYOR
8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olan BAĞ-KUR’luların eksik prim günüyle emekli olabilmeleri için 5400 gün prim yatırmaları gerekiyor. Kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş ve 5400 prim günü koşulunu yerine getirdikleri tarihteki yaş üzerinden emekli olabiliyorlar.
Yukarıdaki örnekte anlattığımız 1 Eylül 1961 doğumlu kadın 8 Ağustos 1999 tarihinde başladığı 4/a statüsünde 2000 gün prim yatırdıktan sonra isteğe bağlı sigorta ile eksik günlerini tamamlama yoluna gitseydi emekli olabilmek için daha fazla prim ödemek zorunda kalacaktı. 2008 yılından sonra isteğe bağlı sigorta primleri Bağ-Kur statüsünde kabul ediliyor. 1 Ekim 2008 tarihinden önce sigorta başlangıcı olanların emeklilik işlemlerinde son 7 yılda en fazla hangi statüde çalışılmışsa o statünün kurallarına göre emekli aylığı bağlanıyor. Dolayısıyla örnekteki kadın sigortalı, isteğe bağlı olarak 1261 gün ve daha fazla prim yatırdığında 3600 gün ile emeklilik şansını kaybeder. Emekli olabilmesi için ya 5400 günü tamamlaması, ya da yeniden 4/a statüsüne dönerek en az 3.5 yıl daha prim yatırması gerekir.
9 EYLÜL 1999 – 30 NİSAN 2008 ARASINDA SİGORTALI OLANLAR
Bu dönemde işe başlayan SSK (4/a) statüsündeki sigortalılar, eksik prim günüyle 25 yıl sigortalılık + 4500 gün prim ve kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurarak emekli olabiliyor.
BAĞ-KUR (4/b) kapsamındaki sigortalılar ise en az 5400 prim günü ve kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurarak emekliliğe hak kazanabiliyor.
1 MAYIS 2008’DEN İTİBAREN SİGORTALI OLANLAR
1 Mayıs 2008 tarihinden sonra sigortalı olan herkes, normal emeklilik yaşlarına 3 yıl eklenmek suretiyle 5400 prim günüyle emekli olabilir. Örneğin, 1969 doğumlu bir erkek, ilk defa çalışmaya 1 Mayıs 2008 tarihinden sonra başlayıp kesintisiz olarak çalıştığında 2023 yılında 5400 günü tamamlamış olacak. Ancak, bu kişi emekli olabilmek için 63 yaşını dolduracağı 2032 yılını bekleyecek. Eğer örneğimizdeki kişi bir kadın ise 61 yaşını dolduracağı 2030 yılında emekli olabilecek.
