Alper Gezeravcı ile Tuva Cihangir Atasever o büyük göreve seçildi
Alper Gezeravcı, uzaya çıkan ilk Türk olarak tarihe geçecek. Gezeravcı, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda 14 gün kalacak. Herhangi bir nedenden dolayı uzaya çıkamayacak olması halinde yerine Tuva Cihangir Atasever geçecek. Haftanın Portresi'nin bu bölümünde Alper Gezeravcı ile Tuva Cihangir Atasever'in kimler olduğunu ve insanoğlunun 62 yıllık uzay macerasından kesitler okuyacaksınız
Çocukken, o dönemin teknik şartlarına göre muazzam bir TV dizisi olan ‘Uzay Yolu 1999’u gözümü kırpmadan izlerdim.
İzlerken de uzaya çıkma, Ay’a ayak basma hayallerini kurardım.
Dönemin bilim dergilerinde uzayla ilgili her yazıyı defalarca okur, fotoğraflara dakikalarca bakardım.
Öyle ya; o dönemdeki hangi çocuk, astronot olmayı istememiş, uzaya çıkma hayali kurmamıştır ki?
İnsanoğlunun, 1999’da tıpkı dizide olduğu gibi uzay yolculuğunu sıradanlaştıracağını sanıyordum.
Ne yazık ki öyle olmadı.
Büyüdükçe, insanoğlunun uzay yolculuğunu sıradanlaştırmasına daha çok uzun zamanı olduğunu kavradım.
Her ne kadar sözünü ettiğim uzay yolculuğuna daha uzun zaman olsa da Neil Armstrong’un Ay'a ilk ayak bastığı anda dediği gibi insanlık adına büyük adımlar atıldı, atılmaya da devam ediliyor.
Her yeni teknoloji, bilimin gelişme hızını artırırken uzay yolculuğu da elbette bundan nasibini aldı.
Öyle ki insanoğlu, turistik amaçlı uzay gezileri düzenleme evresine erişti.
Uzay yolculuğu için yıllarca ABD, Rusya, Hindistan ve Çin’i kıskandık, bu yöndeki çalışmalarına öykündük. “Biz neden yapmıyoruz / yapamıyoruz” dedik.
Ülkemiz de uzay yolculuğu adına büyük adımlar atmaya başladı.
O büyük adımlardan biri ilk uzay yolcularımızın kimler olacağının belirlenmesi oldu.
Alper Gezeravcı ile Tuva Cihangir Atasever, o büyük göreve seçilen kişiler oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TEKNOFEST'te Türkiye'nin ilk uzay yolcularının kimler olacağını duyurarak ülkemizin uzay çalışmaları hakkındaki arzusunu, iştahını ve azmini gözler önüne serdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yaptığı konuşmada "Alper Gezeravcı kardeşimiz Hava Kuvvetleri'nde önemli başarılara imza atmış kahraman bir Türk pilotumuz. Uluslararası Uzay İstasyonu'nda 14 gün kalacak. Yedek isim ise Tuva Cihangir Atasever" diyerek ilk Türk uzay yolcularının kimler olacağını açıkladı.
Uzaya çıkma hayalim gerçekleşemedi ama Silifkeli hemşehrim Alper Gezeravcı, benim ve benim gibi uzaya çıkma hayali kuran milyonlarca kişi ve ülkemize o heyecanı, o mutluluğu, o gururu yaşatacak.
• Alper Gezeravcı…
Hava Harp Okulu'ndan elektronik mühendisi olarak mezun olan Alper Gezeravcı, daha sonrasında ABD Hava Kuvvetleri Teknoloji Enstitüsü'nde harekat araştırması bölümünde yüksek lisans yaptı.
F-16 pilotu olan Alper Gezeravcı, 21 yıl boyunca Hava Kuvvetleri'nde önemli görevlere ve başarılara imza attı.
• Tuva Cihangir Atasever...
Bilkent Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği bölümünden mezun olduktan sonra yüksek lisans eğitimini University of California'da aynı bölüm üzerine yapmıştır.
Aviyonik sistem mühendisi olan Tuva Cihangir Atasever, Roketsan bünyesinde 5 yıl boyunca çalıştı.
İnsanoğlunun uzay çalışmaları; ağırlıklı olarak yüksek iletişim olanağı sağlayan uydular üzerine.
Dünya’nın yörüngesinde yaklaşık 6.500 uydu bulunuyor.
Bu uyduların yaklaşık 2 bin tanesi ömrünü tamamlamış, ‘uzay çöpü’ olarak nitelendirilen uydu.
Çalışır haldeki yaklaşık 4.500 uydunun yarısı kadarı uzaya iletişim amaçlı olarak gönderildi.
En fazla yapay uyduya sahip olan ülke, ABD…
Ülkemiz, son yıllarda yaptığı çalışmalarla 13 uydu gönderdi.
İlk 12 uydumuzu sipariş üzerine yaptırdık.
15 Nisan’da uzaya gönderilen İMECE, ülkemizin ilk yerli yapım uydusu olma özelliğine sahip.
Kalkınma Bakanlığı’nın 2013’te yatırım programına aldığı İMECE Uydu Sistemleri Altyapı Projesi’nin bir ürünü olan İMECE, TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü tarafından metre altı çözünürlüğe sahip gözlem uydusu olarak tasarlanıp geliştirildi.
Gelin şimdi insanoğlunun uzay macerasına göz atalım.
'Ay'a Yolculuk'...
1865'te yayımlanarak edebiyatta bilim - kurgu türünü başlatan Fransız Jules Verne'in romanı.
'Ay'a Yolculuk’, Ay'a gidilmesi yönünde insanoğluna ilham ve şevk verirken itici güç, Sovyetler Birliği ile ABD arasında 1947'de başlayan soğuk savaş oldu.
O dönem dünyanın iki süper gücü, uzaya çıkarak dünya üzerindeki hâkimiyetlerini artırmak için kıyasıya bir rekabete başladı.
Bilim insanları da bu durumu fırsat bildi.
İki ülke de uzay programlarına ödenek ve olanak yağdırdı.
Bilim insanları, uzayın keşfinde ilk olabilmek için harıl harıl çalışırken bu konuda öncelikle maymunlar kullanıldı.
• ABD, 1948'de Albert I adı verilen Rhesus cinsi bir maymunu uzaya göndermek istedi.
Ancak Albert I, daha uzaya çıkamadan 63 km yükseklikte boğularak öldü.
• ABD, maymunları uzaya çıkarma denemelerinden vazgeçmedi.
1949'da Albert II, uzaya çıkmayı başardı.
Ne var ki dönüşte paraşüt açılmadığı için yere çakıldı.
• Aynı yıl, görev sırası Albert III'deydi.
Ne var ki füze, 10 km yükseklikte patladı.
1950'de ise Albert IV, 1951'de Albert V, paraşüt kazasına kurban giden diğer maymunlar oldu.
• 1951'de Albert VI, uzaya gidip dönebilen ilk canlı oldu.
Ne var ki inişten 2 saat sonra öldü.
• Sonraki denemelerde birkaç maymun daha paraşüt arızasının kurbanı oldu.
Sovyetler Birliği, 1957'de “Siz gönderirsiniz de biz gönderemez miyiz? Ayrıca siz beceremiyorsunuz, kenara çekilin de izleyin” edasıyla hayvanlı uzay yarışına katıldı. Ruslar, uzaya çıkma konusunda maymun yerine köpek kullandı.
• Laika adlı 3 yaşındaki köpek, uzaya gönderildi.
Laika, daha önce maymunların gönderildiği noktadan daha yükseğe ulaşmakla kalmayıp uzayda 4 gün geçirdi.
Ne var ki Sovyetler Birliği, geri dönüş için çalışma yapmamıştı.
Laika, uzaydaki dördüncü gününde öldü.
Cesedi de uzay boşluğunda kaldı.
Laika'nın adı, Mars'ta bir bölgeye verilirken 2008'de Moskova yakınındaki bir askeri araştırma merkezine anıtı dikildi.
* Jules Verne'in 'Ay'a Yolculuk' kitabındaki köpeğin, uzaya gönderecekleri canlının bir köpek olması gerektiği konusunda Ruslara esin kaynağı olduğu söylenir.
Rusların kendilerinden daha başarılı olmasından oldukça hırslanan ABD, uzay çalışmalarına hız verdi. 1959'da uzaya gönderdikleri Able ve Miss Baker adlı maymunlar, döndükten sonra uzun bir süre hayatta kalmayı başardı.
ABD de Sovyetler Birliği de uzay yolculuğunu hayvanlar aracılığıyla hatalarını eleye eleye güvenli hale getirme yolunda oldukça yol aldıktan sonra insanlı uçuşları hedefledi.
Uzaya insan gönderen ilk ülke olmak için kıyasıya girişilen yarışta kazanan Sovyetler Birliği oldu.
Yuri Alexeyevich Gagarin, 12 Nisan 1961'de dünya yörüngesinde tur atarak uzay çağını resmen başlattı.
1 saat 48 dakika boyunca uzayda kalan Yuri Alexeyevich Gagarin, dünyaya sağ salim dönüp insanoğlunun kahramanı oldu.
* Uzaydan sağ salim dönmeyi başaran o kahraman, 1968'de kullandığı Mig-15 eğitim uçağının düşmesi sonucu hayatını kaybetti.
Yuri Alexeyevich Gagarin, ne yazık ki uzay çağını başlatsa da insanoğlunun bu yöndeki en büyük başarısı olan Ay'a ayak basılmasına şahit olamadı.
ABD, uzay yarışında kendilerine karşı büyük üstünlük kuran Sovyetler Birliği'nden geri kalacak değildi.
Ne de olsa uzaya hâkim olmak dünyaya hâkim olmaktı.
Hedef; Ay...
1961'de ABD başkanı olan John F. Kennedy, seçim kampanyası boyunca 'We Chose To Go To The Moon' (Ay'a gitmeyi tercih ediyoruz) konuşmasıyla uzay çalışmalarına önem vereceğini açıkladı.
Çoğu kişiye göre John F. Kennedy'nin seçimi kazanmasının nedeni uzayı fethetmeye yönelik vaatleriydi.
Zira Yuri Alexeyevich Gagarin'in dünya yörüngesinde tur atmasıyla ABD'liler, uzay yarışında geri kalmış olmanın moral bozukluğunu yaşıyordu.
John F. Kennedy, 'Bence milletimiz, bu on yıl bitmeden Ay'a bir insan indirme ve onu sağ salim Dünya'ya geri getirme hedefine kendini adamalıdır' demesiyle başlatılan Apollo projesinde önce Ay'ın çevresinde tur atıldı.
Ay'ın etrafında atılan turlardan sonra ABD, insanlı iniş için düğmeye bastı.
16 Temmuz 1969'da Florida'nın Merritt Island kasabasında bulunan Kennedy Uzay Merkezi'nden Satürn V tarafından fırlatılan Apollo 11 ile Neil Armstrong, Edwin Aldrin ve Michael Collins Ay'a doğru yola çıktı.
20 Temmuz 1969'da saat 20:18'de Kartal modülü dünyaya bakan tarafındaki 'Sessizlik Denizi'nde Ay yüzeyine iniş yaptı.
• Neil Armstrong… Komutan.
• Michael Collins… Komuta Modülü Pilotu.
• Edwin Aldrin… Ay Modülü Pilotu.
21 Temmuz saat 01:56'da da Kartal modülünden çıkan Neil Armstrong, 'Benim için küçük, insanlık için büyük bir adım' diyerek Ay'a ayak bastı.
Ardından da Edwin Aldrin...
Michael Collins ise dönüşte Kartal modülüyle bir araya gelme işlemleri için Ay yörüngesinde bekledi.
Neil Armstrong ile Edwin Aldrin, 2.5 saati yüzeyinde olmak üzere Ay'da 21.5 saat kaldı.
İnsanoğlu, Ay'a ayak basmıştı basmasına ama 3 astronot dönüşü gerçekleştirebilecek, Dünya'ya yeniden ayak basabilecek miydi?
İşte herkesin merakla ve heyecanla beklediği anlardan biri, o andı.
Apollo 11'in fırlatılışından 8 gün sonra 3 astronot, Dünya'ya sağ salim dönmeyi başardı.
Ve o anları 1963'te Dallas'ta uğradığı suikast sonucu hayatını kaybeden John F. Kennedy göremedi.
Tıpkı kendisi gibi uzayın keşfedilmesinde önemli rol oynayan Rus kozmonot Yuri Alexeyevich Gagarin gibi...
• Gün boyu elinizden düşürmediğiniz telefonlarınızın işlem gücü, 3 astronotu Ay'a götüren Apollo 11'inkinden daha fazla.
• Neil Armstrong, Yuri Alexeyevich Gagarin adına Ay yüzeyine madalya bıraktı.
• 3 astronot, Dünya'ya mikroorganizmalar taşımış olabileceklerinden dolayı dönüşlerinde 21 gün boyunca karantinada kaldı.
AY NASIL OLUŞTU?
1. Teori... Güneş sistemi 4,5 milyar yıl önce oluşurken dev kayalardan biri olan Theia, Dünya'ya çarptı. Bu çarpma sonucu Dünya'nın bir kenarı koparak uzaklaştı ve dönerek küre şeklini aldı.
2. Teori... Güneş Sistemi'nin oluşumu sırasında gaz ve toz bulutundan bugün bulunduğu yerinde oluştu.
3. Teori... Ay başıboş gezen bir gök cismiyken Dünya'nın kütle çekim alanına girerek bugünkü yörüngesine oturdu.
Ay, Dünya'dan her yıl 3,8 cm kadar uzaklaşıyor.
Nedeni; Dünya'nın dönmesinden kaynaklanan enerjinin bir kısmının gelgitsel kabarmaya aktarılmasıdır. Gelgitsel kabarma, bir miktar enerji gönderdiği Ay'ı daha üst bir yörüngenin içine itiyor.
AY OLMASAYDI NELER OLURDU, NELER OLAMAZDI?
• Günler 24 saat değil, 18 saat olurdu.
• Fırtınalar ve kasırgalar artardı.
• Tam bir küre şeklinde olmayan Dünya'nın konumunun dengelemesinde bir stabilizatör olmazdı.
• Dünya, gök taşları tarafından yok olabilirdi.
Sonuç; bildiğimiz yaşam formu olmazdı.
Biz olmazdık.
AY'IN EVRELERİ
Yeni Ay… Bayrağımızın şeklinin oluşturulmasına ilham olan hilal şeklindeki görünümü.
İlk Dördün… D şeklindeki görünümü.
Dolunay… Tam bir daire halindeki görünümü.
Son Dördün… İlk dördündeki D'nin diğer taraftaki görünümü.
1972'DEN SONRA AY'A BİR DAHA NEDEN GİDİLMEDİ?
Artık hedefe ulaşılmış, Ay'a ayak basılmıştı.
Bilim adına toplanabilecek tüm materyaller toplandı.
Ay'da çok geniş kapsamlı olmasa da yapılan araştırmalarda başta enerji kaynakları olmak üzere insanoğlunun işine yarayacak materyaller bulunamadı.
Ay'a gitmektense Dünya yörüngesinde bir uzay istasyonu kurmak daha işlevsel ve ucuzdu.
* Bugüne kadar Ay'a hiçbir kadın ayak basmadı.
AY'A GERÇEKTEN GİDİLDİ Mİ?
Zaman zaman Ay'a gidilmediği yönünde söylentiler çıktı.
İddialara göre, ABD'li astronotlar Ay'a hiç ayak basmadı. Uzay yarışında Sovyetler Birliği'nden geri kaldığı için morali bozulan ABD, bir stüdyoda Ay'a iniş filmi çekerek tüm dünyayı kandırdı.
Kimine göre, NASA'nın gösterdiği Ay taşları ise Dünya'ya düşen gök taşlarıydı.
O taşları birçok bilim insanı inceledi.
Biri de çıkıp 'Kardeşim, ortada bir sahtekarlık var' demedi.
Sözüm ona CIA, o bilim adamlarını tehdit etmişti.
Anlayacağınız komplo teorisi üzerine komplo teorisi.
ABD'li astronotların Ay'a ayak bastığını 2013'te Çin kanıtladı.
Çin, Chang'e -3 adlı bir uzay aracını Ay'a gönderdi. Çekilen fotoğraflarda Ay'a giden astronotların bıraktığı izlere rastlandı.
Çin, Ay'a insansız da olsa araç gönderen ikinci ülke olurken ABD'nin Ay'a gidip gitmediği konusundaki söylentilere son verdi.
AY'A GİTMEK İÇİN NE KADAR PARA GEREKİR?
• 12 astronotun Ay'a ayak bastığı 6 adet uçuşun da olduğu 17 Apollo görevi için 400 bin kişi çalıştı.
• O dönem ABD'nin nüfusu 200 milyondu. Her 500 ABD'liden biri Apollo görevi çerçevesinde Ay yolculuğu için çalıştı.
• O dönem harcanan toplam para 25 milyar $.
Günümüzde NASA'nın Ay'a insan göndermesinin mâliyeti ise 120 milyar $.
ABD Ordusu'nun Yıllık Bütçesi: 600 milyar $
ABD'nin Nükleer Silahlara Yaptığı Yatırım: 1.7 trilyon $
ABD'nin silahlara ayırdığı para, göz önünde bulundurulacak olursa 120 milyar $, oldukça cüzi bir rakam.
AY'DA GÖMÜLÜ OLAN 1 KİŞİ VAR
Ünlü gezegen bilimcisi ve jeolog Eugene Shoemaker, astronot olmak istese de sağlık sorunları nedeniyle başvuruları kabul edilmedi.
Hep Ay'a gitme hayalleri kuran Eugene Shoemaker, 1997'de hayatını kaybetti.
Vasiyeti üzerine NASA'nın gönderdiği Lunar Prospector aracıyla Eugene Shoemaker'in külleri Ay yüzeyine serpildi.
AY'DAKİ TÜRK ADLARI
İngiltere'de International Lunar Society'nin kurucusu, British Astronomical Association Lunar Section'ın başkanı, Royal Astronomical Society'nin öğretim üyesi Dr. Hugh Percy Wilkins, 20 yıllık çalışmaları sonucunda Ay'ın o zamana kadar olan en iyi haritasını çıkardı. Wilkins, Ay'daki bazı kraterlere ve bir sıradağa Türk adları verdi.
• Atatürk Krateri… Danimarkalı astronom Römer'in adıyla anılan ana kraterin etrafındaki kraterler 'A', 'B' ve 'C' olarak adlandırıldı. Dr. Hugh Percy Wilkins tarafından 1956'da Römer'den sonraki en büyük kratere Atatürk adı verildi. Atatürk krateri, Wilkins'in 'The Moon' adlı Ay atlasının 86'ncı sayfasında yer alıyor.
Dr. Hugh Percy Wilkins, bir kratere Atatürk'ün adını verdi ama uluslararası kural gereği siyasi kişilerin adları Ay'da kullanılamazdı. Bu nedenle Atatürk Krateri, resmi kaynaklarda 'A' krateri olarak geçiyor.
• Fatih Sultan Mehmet Krateri… 60 km'lik çapa sahip kratere adı 1958'de verildi.
• Ali Kuşçu Krateri… Tam bir daire gibi çizilmiş olan bu kraterin de çapı 60 km.
• Uluğ Bey Krateri… Ay'ın kuzeybatı kenarında yer alan kraterin çapı 48 km.
• Alfraganus Krateri… Ahmet İbnî Kesir (Alfraganus) krateri Ay'ın güney yarım küresinde olup 19.5 km çapındadır.
• Toros Sıradağları… Ay'ın kuzey yarımküresinde yer alan 3 bin metre yüksekliğe sahip sıradağlardır.
AY'A HİÇ TÜRK GİTMEDİ AMA BAYRAĞIMIZ GİTTİ
26 Temmuz 1971'de fırlatılan Apollo 15, görevini 7 Ağustos'ta tamamlayıp Dünya'ya döndü.
NASA, Apollo 15'in yolculuğunu insanlı olarak gerçekleştirilen en önemli uzay görevi olarak tanımladı.
Apollo 15 görevinde bir Türk Bayrağı da Ay'a gitti.
Apollo 15'in astronotlarından Alfred M. Worden, yaptığı açıklamada yanlarında götürdükleri Türk Bayrağı'nın uzay aracının modülünde yolculuk ettiğini ve kendileriyle birlikte 1.4 milyon millik yolu 295.2 saatte kat ettiğini, Ay'da ise 3 gün kaldığını açıkladı.
AY’A SEYAHATLE İLGİLİ ÖNEMLİ İKİ FİLM
Ay demişken, Ay’a seyahatle ilgili iki filmden söz etmek yerinde olacaktır.
Ki o filmlerden biri, türünün ilk yapımı.
Diğeri ise bir Hollywood filminde rol alan ilk Türk oyuncunun rol aldığı yapım.
• Ay'a Seyahat...
Sinemada bilim - kurgu türünü başlatan 1902 Fransa yapımı film.
• Ay'a 12 Adam...
Başrolünde Muzaffer Tema'nın da olduğu, 1960 yapımı Hollywood filmi.
Neil Armstrong, 'Ay'a Yolculuk'tan 104, 'Ay'a Seyahat'ten 67 ve 'Ay'a 12 Adam'dan 9 yıl sonra dedi ki; "Benim için küçük, insanlık için büyük bir adım"...
FİLMLE GERÇEK ARASINDAKİ İLGİNÇ BENZERLİK
1960'ta David Bradley'in yönetmenliğinde çekilen 'Ay'a 12 Adam', beyazperdeye Ay'a giden 12 astronotun yaşadıklarını yansıtmıştı.
1969 -1972 arasındaki 3 yıl içinde Apollo görevleriyle Ay'a 12 insan ayak bastı.
Filmde Ay'a giden 12 insan, gerçekte Ay'a giden 12 insan…
İlginç değil mi?
