4 Mart Dünya Obezite Günü: Obezite ve fazla kilo nedeniyle her yıl en az 2.8 milyon kişi yaşamını yitiriyor
Her yıl en az 2.8 milyon insan kilo fazlalığı ve obezite nedeniyle yaşamını yitiriyor. Onlarca hastalığın gelişmesi ve ağır seyretmesinde de rol oynayan obezite, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre tip 2 diyabetin yüzde 44'ü, koroner kalp hastalığının yüzde 23'ü ve çeşitli kanserlerin yüzde 7- 41'inin gelişiminden sorumlu. Kronik, kompleks ve ilerleyici bu hastalık, Covid-19 hastalarında; hastaneye yatış, yoğun bakım ve mekanik solunum cihazı ihtiyacını da yüzde 30-80 arasında artırıyor. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu'nun haberi
Obezite bir pandemi. Dünyada kilo fazlalığı olan yaklaşık 2 milyar bireyin içinden 800 milyon erişkinin obezitesi olması da bu gerçeğe işaret ediyor. 4 Mart Dünya Obezite Gününde bu hastalıkla mücadelede alınacak çok yol ve atılacak çok adım olduğu açık. Son 10 yıl içinde gelişmiş ülkelerde obezite artış hızında duraklama gözlense de obezitesi olan bireylerin yüzde 62’sinin yaşadığı gelişmekte olan ülkelerde, sorunun görülme sıklığı giderek artıyor. Sorun sadece yetişkinlerle sınırlı değil. Dünyada çocukluk çağı obezitesi de her 10 yılda iki kat artış gösteriyor. Çocukluk çağı obezitesi konusunda ülkemizde yapılan çalışmalar okul çağında her 10 çocuktan 3’ünün kilo fazlalığı ya da obeziteden etkilendiğine işaret ediyor. Eğer gereken tedbirler alınmazsa dünyada 2030 yılında çocukluk çağı obezitesinin yüzde 60’lık artış oranıyla 250 milyona ulaşması bekleniyor.
3 ERİŞKİNDEN BİRİNİN SORUNU
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız, Türkiye’de her 3 erişkinden birinde kilo fazlalığı, birinde obezite görülürken, vücut ağırlığının yalnızca birinde normal sınırlar içinde olduğuna dikkat çekiyor.
OBEZİTE NEDİR?
Yağ miktarının vücutta sağlık riski oluşturacak şekilde artması obezite olarak tanımlanıyor. Kilogram cinsinden vücut ağırlığının metre cinsinden boyun karesine bölünmesiyle elde edilen vücut kitle indeksi (VKİ) rakamının 30 ve üzerinde olmasıyla kişiye obezite tanısı konuluyor ve doktora başvurulması öneriliyor. Hastalığın tedavisinin doktor kontrolünde çok yönlü yaklaşımla gerçekleştirilmesi gerekiyor.
TİP 2 DİYABETİN YÜZDE 44’ÜNDEN O SORUMLU
Onlarca hastalığın gelişmesi ve ağır seyretmesinde rol oynayan obezite, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre tip 2 diyabetin yüzde 44’ünün, koroner kalp hastalığının yüzde 23’ünün ve çeşitli kanserlerin yüzde 7-41’inin gelişiminden sorumlu. Her yıl en az 2.8 milyon insan kilo fazlalığı ve obezite nedeniyle yaşamını yitiriyor.
KRONİK KOMPLEKS VE İLERLEYİCİ BİR HASTALIK
Obezitenin kişinin bireysel hatalarından kaynaklı ve kendi kontrolünde gelişen bir durum olmadığı belirtiliyor. Kronik, kompleks, ilerleyici ve tekrarlayıcı bir hastalık olan obezite genlerin ve metabolizmanın alışık olmadığı anormal çevreye, vücudun normal cevabı olarak tanımlanıyor. Beslenme alışkanlığı ve hareketsizlik obezite gelişiminde çok önemli olsa da duygu durum bozukluğu, stres, yetersiz uyku, bağırsak mikroplarındaki değişiklikler ve çevreden maruz kalınan hormon bozucular gibi vücudun yağ depolamasını kolaylaştıran birçok faktör bulunuyor.
OBEZİTE VE COVİD-19 BİRBİRİNİ OLUMSUZ ETKİLİYOR
Obezite ve Covid-19 hastalığı da birbirini olumsuz etkiliyor. Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız, “Bu konu Mart ayı içinde gerçekleştireceğimiz ve benim de başkanlığını yürüttüğüm Amerikan Endokrin Kongresi’nin önemli başlıkları arasında yer alıyor. Dünyanın değişik bölgelerinden verileri değerlendirdiğimiz ve ‘Frontiers in Endocrinology’ dergisinde 2021 yılında yayımladığımız makalemizin sonuçlarına göre obezite Covid-19 hastalarında; Hastaneye yatış, yoğun bakım ve mekanik solunum cihazı ihtiyacını yüzde 30-80 arasında artırıyor. Obezite aynı zamanda; solunum, kalp, metabolizma, bağışıklık ve pıhtılaşma sistemleri üzerinde de bozukluklara yol açarak hastalığı ağırlaştırıyor” diyor.
PANDEMİ SONRASI OBEZİTENİN SAĞLIK YÜKÜ TÜM DÜNYADA ARTACAK
Covid-19’un yayılımını engellemek için hayata geçirilen izolasyon ve toplumsal hareketlilik kısıtlamaları, insanlarda endişe ve stresi artırarak sağlıksız bir yaşam tarzını beraberinde getiriyor. Salgın tedbirleri ile fiziksel aktivitede azalma, yeme içme davranışlarında bozulma, sosyoekonomik güçlükler ve psikososyal durum bozuklukları ortaya çıkıyor. Tüm bunların kişinin enerji metabolizmasına da yansıması, karşımıza kilo fazlalığı olan ve olmayan bireylerde kilo artışına meyil olarak çıkıyor. Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız, “Bu gerçekten yola çıkarak Covid-19 pandemisi sonrası obezitenin sağlık yükünün tüm dünyada önemli oranda artacağını söyleyebilirim” diyor.
AZ YEMEK YEMEK VE ÇOK HAREKET ETMEKLE ÇÖZÜLMÜYOR
Obezitenin önlenmesi ve yönetilmesinde özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve hükümetlere önemli görevler düştüğü, birey, çevre ve toplum düzeyinde çalışmalar ile sonuç almanın mümkün olduğu belirtiliyor. Obezitesi olan bireyde tek başına “az yemek yemek ve çok hareket etmek” kalıcı bir çözüm sağlamasa da özellikle Covid-19 pandemisi döneminde kilo fazlalığı ve obezite ile ilgili alınması gereken basit tedbirler bulunuyor.
BUSE FORMÜLÜ NE SAĞLIYOR?
Prof. Dr. Yıldız, “Ben bu tedbirleri ‘buse’ kelimesinin 4 harfi ile tanımlıyorum. Bu formülde, ‘B’ harfi beslenmeye işaret ediyor. Bunun için mutlaka sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenmek gerekiyor. Günümüzde doymuş yağları, şekeri, işlenmiş gıdaları fazla, lifli gıdaları az tüketiyor doğal ve çeşitli beslenmiyoruz. Örneğin günde 5 porsiyon sebze, meyve tüketimi tek başına kalp- damar, şeker hastalığı, obezite riskini yüzde 30 azaltıyor. ‘U’ harfi uykuyu temsil ediyor. Gece 6-8 saat kesintisiz gece uykusuna dikkat edilmesi gerekiyor. Daha azı da daha fazlası da sağlık riski taşıyor. ‘S’ harfi stres anlamına geliyor. Stresi kontrol altına almadan vücut ağırlığını kontrol altına alabilmek mümkün olmuyor. Yüksek stres durumunda vücut özellikle iç organlar ve karın çevresinde fazladan yağ tutuyor ve sağlık riski artıyor. Son harf olan ‘E’ ise egzersiz anlamına geliyor. Hareket etmeden kalıcı kilo kontrolü sağlanamıyor. Bu nedenle salgın döneminde de fiziksel mesafe kurallarına uyarak yeterli düzeyde egzersiz yapılması gerekiyor. “BUSE” formülü ile hem kilo kontrolünü sağlamak hem de bağışıklık sistemini güçlü tutmak mümkün hale geliyor” diyor.
