Telomerine sahip çıkan ömrünü uzatıyor!
Sertab Erener tedavisi olarak gündeme gelen telomer tedavisi nedir? Telomer uzunluğunu korumak için ne yapılmalı? Kromozomların en ucunda bulunan bir uzantı olan Telomer'le ilgili merak edilen soruları Dr. Fevzi Özgönül yanıtladı
Son zamanlarda “Sertab Erener tedavisi” olarak gündeme gelen ve tartışma yaratan telomer tedavisi ile ilgili tüm bilinmeyenleri Dr. Fevzi Özgönül açıkladı.
Telomer, kromozomların en ucunda bulunan bir uzantıdır. Bu uzantı kromozomlara karşı korumak ile görevlidir. Her hücre bölünmesinde bir uzantıdan küçük parça eksilir.
"Telomer uzantısı hayat mumu gibidir" diyen Dr. Fevzi Özgönül, hücrenin bölündükçe eksildiğini ve en sonunda eksilemeyecek duruma gelince hücre bölünmesinin gerçekleşemediğini ve hayatın son bulduğunu; yaşlılığa bağlı ani ölümlerin bu şekilde açıklandığını söyledi.
Dr. Fevzi Özgönül, "Yaklaşık olarak 35 yıl önce replikatif yaşlanmayı inceleyen Leonard Hayflick normal insan fibroblastların kabaca 50 kez bölündükten sonra gelişme ve bölünme yeteneklerini yitirdiklerini bulmuştur. Yaşlı olan hücreler biyolojik olarak canlılıklarını sürdürüyor fakat bölünüp yeni hücre meydana getiremiyorlardı ve sonunda ölüyorlardı. (Buna hayflick limiti deniyor)
BİYOLOJİK YAŞLA ORANTILI
Telomer boyu ölçülerek yaşımızla kronolojik yaşımız arasında bir fark olup olmadığını da anlayabiliriz.Telomer boyu ne kadar uzunsa biyolojik yaşımızda o kadar uzun olacaktır. Yani biz yaşıtlarımıza göre daha hızlı mı yoksa daha yavaş mı yaşlandığımızı anlayabileceğiz.
Bu arada telomerlerin kısalmasını etkileyen bir de enzim tespit edildi.Bu enzim telomeraz enzimidir. Bu enzimin görevi her hücre bölünmesinde telomerin eksilen parçasının yerine geçerek telomerin boyunun aynı kalmasını sağlamaktır. Böylece telomeri kısalmayan hücreler sonsuza kadar bölünebilmektedir" dedi.
KLONLANAN KOYUN DOLLY'DE FARK ETTİLER Kİ...
Dr. Fevzi Özgönül, sözlerine şöyle devam ett: "Genç insanlardan alınan hücreler yaşlı olanlardan alınana göre kültür ortamlarında daha çok bölünme gösteriyor. İnsan embriyo hücreleri 60-80 defa bölünürken,orta yaşlı bir kişiden alınan hücreler yaklaşık 10-20 defa bölünebiliyor.
Ömrü uzun olan canlılarda, ömrü kısa olanlara göre daha çok bölünme sayısı olabiliyor. 1999 yılında Nature Dergisi’nde yayımlanan bir makalede klon canlı olan koyun Dolly'nin sağlıklı olduğu ancak telomerlerinin Dolly ile aynı yaştaki normal diğer koyunlarınkinden daha kısa olduğu ve bunun da erken yaşlanma belirtisi olduğu belirtilmişti. Dolly’nin klonlanması için gerekl, genetik materyal 6 yaşındaki bir koyundan alındığından genetik olarak 6 yaşında doğduğunu düşünenler var.Bu fikrin temelinde yaşlılık süreci ile yakından ilişkili olan kısa telomerler yatıyor.
BEBEKLER TELOMERE SAHİP OLARAK DOĞUYOR
Telomeraz enzimleri kök hücrelerde, üreme hücrelerinde ve kanser hücrelerinde aktiftir.Üreme hücrelerinde aktif olmasalardı ileri yaşlarda anne veya baba olan bireylerin biyolojik olarak yaşlı çocukları olurdu. Halbuki anne kaç yaşında hamile kalırsa kalsın doğan bebek, sıfır yaşında ki telomere sahio olarak dünyaya gelmektedir.
Peki, telomer uzunluğumuzu korumak için öncelikle nelerden uzak durmalıyız?
Neler yapmamalıyız?
· Kilo vermek adına metabolizma hızınızı arttırmaya çalışmayın. Metabolizma hızını arttırmak hücre bölünme hızını da arttıracağı için telomerinizi kısaltacak ve sizi daha çabuk yaşlandıracaktır
· Asla düşük kalorili ve sık aralıklar ile beslenmeyin, son yapılan araştırmalarda 7-8 saati bulan açlık dönemleri, telomer ömrünü uzatıyor. Ramazan ayında oruç tutmak bu yönden çok faydalıdır.
· Aç karına ağır spor yapmak negatif etkileyebiliyor.
· Sık sık cild soyucu uygulamalar yaptırmak, hücre bölünmesini tetiklediği için cildin erken yaşlanmasına neden olur.
· Tek grup besinle diyet yapmak (sadece protein bazen de sadece sebze tüketmek), tamamen yağsız diyet yapmak, sık aralıklarla yapılan sadece sıvı ve meyve tüketilen detoks diyetleri, telomer boyunda ciddi azalmalara yol açabilir.
· Bütün gün aç gezip sadece akşamları yemek de telomer boyunu olumsuz etkileyen davranışlardır.
· Çok fazla şeker, mısır şurubu, unlu gıdalar, fastfood tarzı gıdalar yapay tatlandırıcılar, diyet ürünler, trans yağlar, doymuş yağlar ve aşırı meyve tüketmek de olumsuz etkiler.
BUNLARI YAPMALIYIZ
· Her sabah kahvaltı yapmak, ekmek tüketimini azaltmak
· Yemeklerde lifli gıdalara yer vermek
· Öğlen yemeklerinde hem hayvansal gıdaları hem de sebzeleri birlikte tüketmek
· Yiyeceklerde bitkisel proteinlere de yer ayırmak
· Omega 3 kaynağı olan, balık, ceviz ve badem gibi gıdaları tüketmek
· Açık havada akşamüzerleri uzun yürüyüş yapmak
· Her gün en az 8 saat uyumak
· Stresli ortamlardan uzak durmak
· Hafada en az 3-4 gün gece bir şey yemeden veya sadece sıvı içecekler içerek ertesi sabaha kadar aç durmak telomer boyunun kısalmasını engelleyen davranışlardandır."
