Muhammed Emin Saraç vefat etti

Türk-İslamdünyasının saygıdeğer şahsiyeti, hadis alimi Muhammed Emin Saraç Cuma akşamı vefat etti. YÖK Başkanı Yekta Saraç ve işadamı Fatih Saraç’ın babaları, hocaların hocası ve son Osmanlı alimi olarak tanınan Muhammed Emin Saraç bir süre önce koronavirüse yakalanmış ve tedavi görmüştü.

Muhammed Emin Saraç,65 yıl boyunca, tefsir, hadis ve fıkıh dersi verdiğiFatih Camisi'nden uğurlanacak. Saraç, buradaki cenaze töreninin ardından Fatih Camisi haziresine defnedilecek.

CUMHURBAŞKANI'NDAN TAZİYE MESAJI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan taziye mesajında, "Ömrünün her safhasında rızayı ilâhî için gösterdiği büyük gayretlere şahitlik ettiğimiz, çok kıymetli İslâm âlimi Muhammed Emin Saraç hocamıza Cenab-ı Allah'tan rahmet niyaz ediyorum. Muhterem hocamızın mekânı cennet, makamı âlî olsun." ifadelerini kullandı.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'DAN TAZİYE İLANI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin önde gelen hadis, tefsir ve fıkıh alimlerinden M. Emin Saraç için bazı gazetelerde yayımlanan taziye mesajında, "İslam'ın doğru şeklide anlatılmasına ve yaşanmasına adadığı ömrü boyunca yurt içinde ve yurt dışında yüzlerce talebe yetiştiren muhterem hocamızı her zaman saygıyla, hayırla ve duayla yad edeceğiz." ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bugün bazı gazetelerde M. Emin Saraç için yayımlanan taziye mesajında şunları kaydetti:

"Kıymetli İslam alimi Muhammed Emin Saraç Hoca'mızın vefatından derin bir teessür duydum. İslam'ın doğru şeklide anlatılmasına ve yaşanmasına adadığı ömrü boyunca yurt içinde ve yurt dışında yüzlerce talebe yetiştiren muhterem hocamızı her zaman saygıyla, hayırla ve duayla yad edeceğiz. Muhammed Emin Saraç Hoca'mıza Cenab-ı Allah'tan rahmet niyaz ediyor, başta ailesi olmak üzere, talebelerine ve sevenlerine başsağlığı diliyorum."

CENAZE NAMAZINA KATILACAK

Cumhurbaşkanı Erdoğan, son Osmanlı alimlerinden, 60 yılı aşkın bir süre Fatih Camisi'nde tefsir, hadis ve fıkıh dersi veren, yurt içinden olduğu kadar yurt dışından da yüzlerce talebe yetiştiren Saraç için bugün öğle namazının ardından İstanbul'daki Fatih Camisi'nde düzenlenecek cenaze törenine katılacak.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay: "Ebediyete irtihal eden büyük hadis alimlerimizden M. Emin Saraç hocamıza Allah’tan rahmet, YÖK Başkanımız Yekta Saraç başta olmak üzere, ailesine ve sevenlerine başsağlığı diliyorum. Mekanı cennet olsun."

TBMM Başkanı Mustafa Şentop: "Alimin ölümü alemin ölümü gibidir. Büyük alim, büyük muallim, ülkemizin nesillerine hocalık yapan, çok emek veren M. Emin Saraç Hocamız Dar-ı Beka'ya irtihal etmiş. Cenab-ı Hak rahmet etsin, mekanı cennet olsun. Ailesine, talebelerine, sevenlerine başsağlığı diliyorum."

İletişim Başkanı Fahrettin Altun:"İnnâ lillahi ve innâ ileyhi râciûn. Fani alemden ebedi aleme irtihal eden kıymetli ilim insanı M. Emin Saraç hocamıza Allah’tan rahmet, ailesine ve sevenlerine başsağlığı diliyorum. Merhum hocamızın mekanı cennet olsun."

AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş: "Son devrin alimlerinden, Rızâ-i İlâhî uğruna adanmış bir ömür, güzel ahlâkın örneği... Hocaların hocası, muhterem büyüğümüz M. Emin Saraç hocamıza Allah'tan rahmet, ailesine ve sevenlerine başsağlığı diliyorum. Mekânı cennet, makâmı âli olsun..."

Adalet Bakanı Abdulhamit Gül: "Muhterem Muhammed Emin Saraç hocamızın vefat haberini teessürle öğrendim. İslam aleminin başı sağ olsun. Rabbim mekanını cennet eylesin."

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: "Hayatını ilime adamış çok değerli İslâm Alimi Muhammed Emin Saraç hocaya Allah’tan rahmet, YÖK Başkanımız Yekta Saraç’a ve tüm ailesine sabır ve başsağlığı diliyorum. Mekanı cennet olsun."

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu: "Emin Saraç Hocamız Hakk’ın rahmetine kavuşmuştur. Mekanı cennet olsun. Ailesine ve sevenlerine başsağlığı diliyorum."

Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk: "YÖK Başkanı Sayın Yekta Saraç'ın babası, Muhammed Emin Saraç'ı kaybettiğimizi üzüntüyle öğrendim. Merhuma Allah'tan rahmet; ailesine, yakınlarına sabır ve başsağlığı diliyorum. Mekanı cennet olsun."

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca: "Memleketimize insan yetiştirme sevdasında bir ömür boyu çalışmış, YÖK Başkanımız Yekta Saraç Beyefendi’nin muhterem babası, İslam Alimi Muhammed Emin Saraç Hocamızı kaybettik. Alimin ölümü alemin ölümü gibidir. Milletimizin başı sağ olsun."

Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu: "Hadis âlimi, ömrünü talebe yetiştirmeye vakfetmiş, muhterem Muhammed Emin Saraç Hocaefendi’nin vefat ettiğini derin bir teessürle öğrendim. Kendisine Cenâb-ı Allah’tan rahmet, yakınlarına ve talebelerine sabr-ı cemil ve başsağlığı niyaz ediyorum. Mekanı cennet, makamı âli olsun."

Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu: "Hadis alimi Muhammed Emin Saraç hocamızın vefatını üzüntüyle öğrendim. Merhuma Allah'tan rahmet, ailesine, sevenlerine sabır ve başsağlığı dilerim. Ruhu şad, mekanı cennet olsun."

Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü Hasan Doğan: "Dâr-ı bekâya irtihal eden M.Emin Saraç Hocamıza Cenab-ı Allah’tan rahmet, yakınlarına sabr-ı cemil niyaz ediyoruz."

Dünya Müslüman Alimler Birliği:Birlik tarafından yapılan yazılı açıklamada, önde gelen Türk alimlerden Saraç'ın, ilim ve amelle dolu yaklaşık 90 yıllık bir ömrün ardından Hakk'ın rahmetine kavuştuğu ifade edildi. Açıklamada, Saraç'ın Filistin topraklarının bir karışından bile feragat edilemeyeceği fetvasını verdiği ve Filistinlilerin haklı davalarını desteklediği kaydedildi.İslam dünyasının, Saraç'la birlikte büyük bir alimini kaybettiği belirtilen açıklamada, merhum için Allah'tan rahmet dilendi.

MUHAMMED EMİN SARAÇ'IN İLME ADADIĞI HAYATI

(Muhammed Emin Saraç'ın biyografisi Başakşehir Muhammed Emin Saraç Anadolu İmam Hatip Lisesi'nin sayfasından alınmıştır.)

Muhammed Emin Saraç, Tokat´ın Erbaa kazasının Tanoba köyünde doğdu. (İmam Şâfiî ve İmam Mâlik'in tavsiyeleri üzerine M. Emin Saraç doğum yılı zikretmemektedir.) Babası Hafız Mustafa Efendi'dir. Dedesi Nakşibendiye'den Müderris Üzeyir Efendi Niksar'ın Keşfi Camii Medresesi'nde müderrisdi. Müderris Üzeyir Efendi, dönemin sayılı uleması arasında gösteriliyordu. Dedesinin yanında 6 yaşında Kur'ân-ı Kerîm'i hatmederek hafızlığa başladı. M. Emin Saraç´ın abisi Bahaddin Saraç, kardeşleri Osman ve Yusuf ile kız kardeşleri, anne ve babaları tarafından Kur´ân hafızı olarak yetiştirildiler. Babası Hafız Mustafa Efendi o dönemde çocuklarına Kur'ân-ı Kerîm okuttuğu için mahkemeye çıkarıldı. Hâkim, "Sen çocuklara Arapça okutuyormuşsun. Bu, doğru mu?" diye sorduğunda "Ben çocuklara kimsenin canına, malına ve ırzına tasallut etmeleri için bir şeyler öğretmiyorum; ben Kur'ân-ı Azîmüşşan'ı okutuyorum" dedi. Ancak mahkeme neticesinde 6 ay hapis cezası aldı.

M. Emin Saraç, 1940–43 yıllarında Niksar-Merzifon'da mukabeleler okudu. 1943'te ailesi tarafından tahsil için İstanbul'a Ali Haydar Efendi'nin tekkesine gönderildi. Ali Haydar Efendi, tekkesi sürekli gözlem altında tutulduğu için M. Emin Saraç'ı Fatih Camii Baş İmamı Ömer Efendi'ye emanet etti. Ömer Efendi'nin yanında Kur'ân talimi yapmaya ve Telhîs okumaya başladı. M. Emin Saraç Fatih Camii'nde üç ay misafir kaldıktan sonra Kargümrük'teki Üçbaş Medresesi'ne gitti. Burada ikamet eden ve 65 sene başkayyımlık yapan Süleyman Efendi'den Buhâri-i Şerif'in birinci ve ikinci ciltlerini okudu. M. Emin Saraç, ilk hadis icazetini muhaddis Hacı Ferhad-ı Rizevî silsilesinden gelen icazetname ile Süleyman Efendi'den aldı.

M. Emin Saraç, Üçbaş Medresesi'nde 1950'ye kadar kaldı. Bu süreçte Ali Haydar Efendi ile Fatih Camii baş imamı Ömer Efendi'den başka Gümülcineli Mustafa Efendi, Muhaddis İbrahim Efendi, Arnavut Hüsrev Efendi, Ali Haydar Efendi, Silistreli Süleyman Hilmi (Tunahan) Efendi gibi zatlardan da tefsir, hadis, fıkıh, usul dersleri okumaya devam etti. İstanbul'da kaldığı yıllarda M. Emin Saraç; Tirmizî, Buhârî-i Şerif, Merâkı'l-Felâh, Kudûrî-i Şerîf, Şerhu'l-Akâid, Şifâ-i Şerif, Mir'ât, Müslim-i Şerîf, Mişkâtü'l-Mesâbih, Tefsir-i Kâdı Beyzavî gibi kitapları okudu.

MISIR'A "İLİM HİCRETİ" İÇİN GİTTİ

1950'den sonra Ali Haydar Efendi'nin teşvikiyle Mısır'a, kendi deyimiyle "İlim hicreti" için gitti. Ancak Mısır'a gitmesi zannettiği kadar kolay olmadı. Mısır'a gitmek için gerekli olan pasaportu dönemin şartları yüzünden çıkaramayınca M. Emin Saraç, yol istikametini Bağdat üzerinden gerçekleştirmek istedi. Önce trene binerek Diyarbakır'a giden Saraç, oradan Mardin'e geçti. Mardin'den de Cizre'ye geçen Saraç, burada gördüğü bir rüya üzerine Mısır'a bu şekilde gitmekten vazgeçti ve memleketine ailesinin yanına döndü. Yeniden İstanbul'a geçen M. Emin Saraç burada tanıştığı dedesinin arkadaşı Meletli Şeyh Efendi'nin oğlu Remzi Bey sayesinde pasaport çıkartabildi ve meşakkatli bir süreç sonunda Mısır'a gitti. Mısır'da ilk olarak Muhammed Zahidü'l Kevserî'nin yanına giden M. Emin Saraç, Ezher Üniversitesi'ne kaydolmak için sınavlara girdi.

"OSMANLI DEVLETİNİN ÇOCUKLARI"

Ezher´in lise bölümüne kaydolan M. Emin Saraç, sonra yine aynı okulun Külliyetü'ş Şerîa bölümüne sınavla kabul edildi. Kardeşi Osman ise Ezher'in Usûli'd-Dîn bölümüne kabul edildi. Mısır'da Kral Faruk, Bağdat Oteli'nin 7–8. katlarını M. Emin Saraç Hoca'nın da dâhil olduğu bazı öğrencilere tahsis etmişti."Kadılık Yüksek Lisansı"nda bir sene okuduktan sonra Kral Faruk'tan sonra başa geçen Abdunnasır´ın baskıları yüzünden M. Emin Saraç kaldığı oteli ve okulu bırakmak ve Türkiye'ye dönmek zorunda kaldı.

M. Emin Saraç, Ezher diplomasının Türkiye'de geçersiz kılınmasına rağmen Mısır'da 9 yıl kalarak eğitimine devam etti. Bu dönemde Muhammed Zahidü'l Kevserî, Osmanlı'nın son şeyhülislamı Mustafa Sabri Efendi, Yozgatlı İhsan Efendi, Muhammed Abdulvehhab Buhayri, Ahmed Fehmi Ebu Sünne, Ali Yakup Efendi, Abdulfettah eş-Şa'şa'dan istifade etti. Türkiye'den eğitim amacıyla geldikleri için oradaki hocalar kendilerini "Osmanlı devletinin çocukları" olarak görüyordu. M. Emin Saraç'a göre bu çok önemli bir iltifattı.

MISIR'DA DERİN İZLER BIRAKAN HOCASI

Mısır'ın ilim tahsilinde önemli bir yeri olduğunu her defasında dile getiren M. Emin Saraç, ilim yolunda önemli adımlar kat etti. Saraç, Mısır'da kaldığı yıllarda kendisi üzerinde derin tesirler bırakan Muhammed Zahidü'l-Kevserî'nin talebesi oldu. Muhammed Zahidü'l-Kevserî'nin izniyle Cuma günleri gider kendisinden ders okurdu. Bu eğitim 3 yıl devam etti. Kevserî, M. Emin Saraç Hoca'nın Ezher'in eş-Şeriâ fakültesini tercih etmesinden dolayı büyük memnuniyet duyuyordu. Muhammed Zahidü'l Kevserî vefatından 20 gün evvel de M. Emin Saraç Hoca'ya kendi teklifiyle icazet verdi. Muhammed Zahidü'l Kevserî et-Tahrîru'l-vecîz fî mâ yebteğîhi'l-müstecîz adlı kitabı (icazet defteri) Saraç'a verdi ve "Benim elimde başka nüsha kalmadı, sen bunu elinle yaz, aslını bana geri getir" dedi. M. Emin Saraç kitabı yazdı ve geri götürdü. Sonuna da Muhammed Zahidü'l Kevserî birkaç satır yazarak icazet verdi. M. Emin Saraç'a göre bu icazet "Ezher diplomasından daha değerli" idi.

EBU'L-HASEN EN-NEDVİ İLE TANIŞMASI

Muhammed Zahidü'l Kevserî Hindistan-Pakistan hocaları ile sürekli irtibat halindeydi. Mektuplar, ziyaretlerle aradaki ilim bağını sürdürdü. Bu sürece tanıklık eden M. Emin Saraç, Muhammed Zahidü'l Kevserî'nin yapmış olduğu görüşmelerden de istifade etti. 1951 yılında büyük ilim ve davet adamı Ebu'l Hasen en-Nedvi Mısır'a ziyarete geldiğinde M. Emin Saraç ile tanıştı. Ezher Üniversitesi'ne geldiğinde Türk talebelerin yerini soran en-Nedvi tevafuk eseri ilk önce M. Emin Saraç'ın odasına yöneldi ve kapısını çaldı. Böylelikle Nedvi'nin tabiriyle "kadim bir dostluk" başladı. Ebu'l Hasen en-Nedvi, Müzekkirâtu Sâih fi'ş-Şarki'l-Arabî adlı kitabında M. Emin Saraç'tan "es-sadîku'l-kadîm (kadim dost)" diye bahsetmektedir. O vakit 37 yaşında olan Nedvi ile Saraç'ın yakınlığı Nedvi'nin vefatına kadar devam etti. M. Emin Saraç da vefatından bir müddet önce Nedvi'yi Hindistan Leknev'de ziyaret etti, ondan icazet de aldı.

İSTANBUL'A DÖNÜŞ

M. Emin Saraç, 1958 yılının sonunda kardeşi Osman ile İstanbul'a döndü. Döndükten 6 gün sonra yeni bir teklifle ilim hayatına devam etme fırsatı buldu. Dönemin İstanbul İmam Hatip Lisesi müdürünün daveti üzerine 1960 ihtilaline kadar bu okulda hocalık yaptı. Burada, Ezher'de Külliyetü'ş Şerîa bölümünde eğitim almış olan Bulgaristanlı Ahmed Davudoğlu ile karşılaştı. Şahit olduğu ilmî dirayet ve kudreti üzerine onu "Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi"ni yazmaya ikna etti. Kitap çıktıktan kısa bir süre sonra Ahmed Davudoğlu vefat etti.

İstanbul İmam Hatip Lisesi´nde, Bulgaristanlı Ahmed Davudoğlu ile karşılaştı. Şahit olduğu ilmî dirayet ve kudreti üzerine onu "Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi"ni yazmaya ikna etti.

M. Emin Saraç'ın İstanbul'a dönmesi ardından vuku bulan bir diğer olay ise, evliliği idi. Kısa bir zaman sonra hocası Ali Haydar Efendi'nin tavassutuyla Eminönü Müftüsü Ali Yekta Efendi'nin kızı ile evlendi.İki oğlundan biriYükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraçdiğeri işadamı Fatih Saraç.

ASKERDE DE DERS VERMEYE DEVAM ETTİ

M. Emin Saraç, 1960 darbe döneminde zorunlu askerlik görevini yerine getirdi. Acemilik eğitimini İzmir'de yapan Saraç Hoca, daha sonra İstanbul'a İstihkâm Okulu'na geldi. İstihkâm okulunda iken ikindi namazlarından sonra Sadabad Camii'ne gidiyordu. O dönemde Sadabad Camii´ne Yüksek İslam Enstitüsü'nden bazı öğrenciler gelir, Saraç onlara ders verirdi. İlim hayatına askerlikte de devam etmiş olması Saraç´ın şükrederek yadettiği hatıraları arasında yer alır. Askerlik görevinin bitmesinin hemen ardından M. Emin Saraç, Arapça ve Osmanlıca bildiği için Ankara Evkaf Müdürlüğü'nde bir imtihana tabi tutuldu. Birkaç saat içinde de tayini çıkarıldı.

İSLAM DÜNYASINDA ALİM YETİŞTİREN MERKEZ: FATİH CAMİİ

Fakat Saraç, İstanbul'da kalıp, devlete bağlı olmadan ders vermek istiyordu. Ancak bunu nasıl yapacağını da bilemiyordu. Hacı Bayram Camii'nde kıldığı bir namaz ile feraha ulaşacağından habersizdi. Ertesi gün öğle namazını kılmak için gittiği Hacı Bayram Camii'nde Bedreddin Aydın ile karşılaştı. Bedreddin Aydın, Hocaya: "Biz hacca gidiyoruz, seni de götürelim" dedi. Hoca beklenmedik bu teklif karşısında çok şaşırdı ve hiç tereddüt etmeden kararını verdi. Evkaf'taki işi öylece bırakıp Kutsal Topraklar'a gitmeliydi.

Saraç´a göre bu hac başka bir hac idi. Yol boyunca ilme gönlünce hizmet etmek için dua etti. Hac dönüşünde İlim Yayma Cemiyeti'nin Yüksek İslâm Enstitüsü talebeleri için ilk defa açtığı yaz kursunda ders vermeye başladı. Sonra İlim Yayma Cemiyeti'nde İsmail Niyazi Kurtulmuş, Saraç Hoca'ya bu dersleri devamlı yapmasını teklif etti. Ve o günden bugüne kadar hayatı ilim tedrisi ile geçti.

M. Emin Saraç, Osmanlı ulemasının müstakîm çizgisini takip etti. İhlas ve takvası, samimiyet ve şahsiyeti, edeb ve ahlakı ile sadece Türkiye'de değil, dünya çapında takdir edilen bir âlim oldu.

BİTMEK BİLMEYEN İLİM YOLCULUĞU

M. Emin Saraç, Kur'ân-ı Kerîm gibi sürekli okunmasını arzu ettiği hadis kitapları arasında yer alan Riyazu's-Sâlihîn'i 8 defa okutmak suretiyle, bir defa da genç talebesi Habib Salih Emre'nin Riyâzu's Sâlihîn hıfzını dinlemek suretiyle 9 defa okudu. Hadis ilmine verdiği önem kadar fıkıh ve tefsir tedrisine de önem verdi.

M. Emin Saraç, Osmanlı ulemasının müstakîm çizgisini takip etti. İhlas ve takvası, samimiyet ve şahsiyeti, edeb ve ahlakı, sebat ve istikameti, itidal ve hassasiyeti, tevazu ve mahviyeti ile sadece Türkiye'de değil, dünya çapında sevilen ve takdir edilen bir âlim oldu.

İKİ BİNDEN FAZLA TALEBE YETİŞTİRDİ

M. Emin Saraç, Fi-Zılalil-Kur'ân mütercimleri arasında yer aldı. Ama o eser telifi yerine daha çok ders vermeyi tercih etti. 2000'den fazla talebe yetiştirdi. Aralarında davet ve irşad erbabı, müftü, vaiz, imam hatip, akademisyen ve öğretmenlerin çoğunlukta olduğu mümtaz talebeleri arasında Osman Topbaş, Prof. Dr. Cevat Akşit, Prof. Dr. Osman Öztürk, Prof. Dr. Kemal Sandıkçı, Prof. Dr. Ahmet Turan Arslan, Prof. Dr. Mehmet Bulut, Prof. Dr. Mustafa Avcı, Prof. Dr. İbrahim Hatiboğlu, Doç. Dr. Seyyid Bahçıvan, Yrd. Doç. Dr. Halil İbrahim Kutlay, Yrd. Doç. Dr. Abdullah Özcan, Dr. Ahmet Efe, Dr. Salim Sancaklı, Mustafa Demirkan, Hamdi Arslan, İsmail İpek, Hafız Osman Şahin, Nurettin Yıldız, Ahmet Yüksek, M. Salih Köse, Dr. Muhammed Beyler, Ahmet Hamdi Yıldırım, M. Fatih Kaya gibi isimler yer alıyor.

Saraç, yurtdışındaki ilim meclislerinde defalarca Türkiye'yi temsil etti. Mısır, Suriye, Ürdün, Filistin, Kuveyt, Hindistan, Pakistan ve diğer İslam ülkeleriyle ilmî irtibatını devam ettirdi. Yurt dışından gelen İslam âlimlerinin ilk aradıkları kişi oldu.

Bugün İslam Dünyasında Elmalılı Hamdi Efendi, Ömer Nasuhi Efendi, Şeyhulislam Mustafa Sabri Efendi gibi büyük âlimler yetiştiren bir ilim merkezi olarak hatırlanan Fatih Camii'nde 1943 yılında başladığı ilim yolculuğunuömrünün son demlerine dek sürdürdü.