Mitoz bölünme Nedir? Evreleri nelerdir?
Mitoz bölünme, amip gibi birçok tek hücreli canlının bölünme şekli olarak yer alır. Peki mitoz bölünme nedir? Nasıl gerçekleşir? Mitoz bölünme evreleri nelerdir?
Mitoz bölünmede ana hücrede bulunan kalıtımın maddesi eşit olarak yavru hücrelere geçirilmesi sağlanır. Mitoz bölünmede oluşmuş olan yavru hücreler tam olarak anneye benzer özellik taşır. Mitoz bölünmede yaşlanan ya da yaralanan hücreler yerine yeni hücreler oluşturulur. Ayrıca büyümeyi sağlanmış olan canlının hücre sayısının mitozda artması da sağlanır.
Mitoz bölünmede olgun bir hücreden iki yavru hücre ortaya çıkar. Mitoz tek hücreli canlılarda üremeyi sağlayan bölünme şeklidir. Hücre bölünmesi başlamadan öncesindeki hazırlık evresi geçirilir. İki mitoz arasında gerçekleşmiş olan bu evreye interfaz evresi adı verilmektedir. İnterfaz bölünmenin esas evresi olarak yer almaz. İnterfaz evresi; canlının normal bir şekilde yaşam evresi olarak ortaya çıkar. İnterfaz evresinde; büyüme, beslenme ve ayrıca kimyasal tepkimeler adı altında birçok olay gerçekleşir. Ancak hücre bölünmesine kadar verilmiş olan andan itibaren bölünme ile ilgili olaylar baş gösterir.
Bu evre içerisinde ortaya çıkan değişikliklerde kromozomlar kendilerini işlemeye çalışır ve kalıtsal madde miktarı iki katına çıkmış olur. Kromozomların eşlenmesi ile iki iplikle oluşan kromozomlar oluşur. Her birine de kromatit adı verilir. Kromatitler birbirlerine sentomerler aracılığıyla bağlı olurlar. Sentroiller kendilerini eşleme özelliğine sahiptirler. Hücrede bulunan ATP sentezi ve RNA protein sentezi gibi büyüme ile ilgili metobolik hareketler oldukça fazla hız kazanır.
Çekirdek bölünmesi evresi ( İnterfaz evresi) : İnterfaz dışında çekirdek bölünmesi profaz metafaz anafaz telofaz şeklinde birbirini takip eden 4 evre boyunca tamamlanır.
Profaz evresi: Bu evrede yapıda olan kromatin ipliği helezon şeklinde kıvrılması sonrasında kısalıp kalınlaşmaya başlar ve kromozomlar bu şekilde oluşur. Kromozomlar profaz evresinde görülmesiyle bu duruma gelir. İnterfaz evresinde fazla işlenmiş olan sentrioller aynı kutupları gitmek suretiyle aralarında iğ iplikleri oluşturmaya imkan tanırlar. Profaz evresinin sonlarına doğru çekirdek zarı ve çekirdekçik erimesi ortaya çıkar.
Metafaz evresi: Metafaz evresinde iğ ipliklerine tutulmuş olan kromozomlar hücrelerin ekvator düzleminde doğru dizilirler kromozomların en belirgin görülmüş olduğu evre metafaz evresi olarak yer alır. Ortaya çıkan kromozomların sentomeri belirgin olarak ikiye bölünür ve kromatitler tam olarak birbirinden ayrılmaya başlar. Sentomerlerin ayrılması sonrasında kromatitlerde aynı zamanda gerçekleşmiş olur. Kromatitler sentomeri iğ ipliklerine tutulmak suretiyle zıt kutuplara gitmek üzere hareket ederler.
Anafaz evresi: Anafaz evresinde kromatitlerin kutuplara hareketleri tam olarak sağlanmasının görüldüğü bir evredir. Kromatitler birbirinden ayrılmasından sonra kardeş kromozomlar şeklinde adlandırılırlar. Kardeş kromozomlar kutuplara ulaşmış olduğu anda anafaz evresi tamamlanmış olur.
Stoplazma bölünmesi (Sitokinez evresi): Çekirdek bölünmesinin tamamlanmasından sonra hücre sitoplazma bölünmesinin oluştuğu evreye geçer. Sitoplazma bölünmesinde bitki ve hayvan hücrelerinde farklılık oluşur hayvan hücrelerinde sitoplazma bölünmesi boğumlanma ile gerçekleşmektedir.
