Kanyon vadi nedir, nasıl oluşur? Kanyon vadi Türkiye'de nerelerde görülür?
Akarsular ya da buzullar aracılığıyla oluşan vadiler, iki dağ arasında kalmış çukur bölge olarak tanımlanmaktadır. Doğada en çok karşılaşılan vadi türleri ise akarsu aşındırması neticesinde ortaya çıktıkları için akarsu vadileri olarak isimlendirilmektedir. Kaynaktan ağıza kadar belirli bir eğim içinde akan akarsular, içinde aktıkları yataklarını derine, geriye ya da yana doğru aşındırarak vadileri meydana getirirler. Çoğu zaman dağ ve tepelerle çevrelenmiş derin çukurlar olarak karşımıza çıkan vadi türlerinden bir tanesi de kanyon vadilerdir. Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Derine aşındırmanın oldukça kolay olduğu arazilerde karşımıza çıkan kanyon vadiler, oldukça dik yamaçları ve turistik değerleri ile dikkat çeken coğrafi yapılardır. Genellikle kalker kayaların olduğu bölgelerde karşılaştığımız kanyon vadi Türkiye’de nerelerde görülmektedir? İşte, tüm detaylar…
Kanyon Vadi Nedir?
Akarsular tarafından oluşturulan 6 vadi türünden bir tanesi olan kanyon vadiler; akarsuların yataklarının yan yamaçları yerine aşındırması daha kolay olan tabanlarını aşındırması neticesinde oluşmaktadır. Akarsuların sahip olduğu yüksek su basıncının derine doğru gerçekleştirdiği aşındırma ile oluşan bu vadiler, derin ve dar bir kanal görünümüne sahiptirler. Genellikler kalkerli ve volkanik sahalarda oluşan kanyonlar, dik ve yüksek olan bu vadiler turistik açıdan da büyük bir öneme sahiptirler. Ayrıca nehirler tarafından oluşturulan kanyon vadilerin yanı sıra aşınma ve erozyon aracılığıyla oluşan kanyonlar ile yerkabuğunda meydana gelen tektonik faaliyetler neticesinde oluşan kanyonlar da bulunmaktadır.
Kanyon Vadi Nasıl Oluşur?
Akarsular tarafından oluşturulan kanyon vadiler temelde, bir akarsuyun derine doğru yapmış olduğu aşındırma ile oluşmaktadır. Volkanik ve kalkerli bir arazi üzerinde akan akarsular yataklarını derine doğru aşındırırlar ve bu aşındırma sırasında taşınan çökeltiler derinde biriktirilir ve ortaya oldukça derin, dar bir kanal ortaya çıkar. Çoğunlukla fazla kıvrılmayan ve düz bir rotada akan yerleşik akarsular tarafından oluşturulan kanyon vadiler; aşınan kayaların kenarlarına göre farklı şekiller de alabilmektedir.
Kanyon Vadi Özellikleri
Kanyon vadiler; akarsu vadileri arasında yer almaktadır.
Çok güçlü akarsuların yana değil de derine aşındırma yapması neticesinde oluşan kanyon vadiler, sarp boğazlar olarak tarif edilirler.
Kalkerli ve volkanik arazilerde gözlemlenen kanyon vadiler; belirli bir rotada akan ve çok fazla kıvrımı olmayan akarsular tarafından oluşturulurlar.
Kenarları oldukça dik ve yüksek olan kanyon vadiler, tüm dünyada turistik alanlar olarak da hizmet vermektedirler.
Kanyon Vadi Türkiye’de Nerelerde Görülür?
90 dereceyi bulan dik ve derin yamaçlara sahip olan kanyon vadilere en çok, Akdeniz Bölgesi’nde yer alan Toroslarda rastlanmaktadır. Özellikle Antalya’da yer alan Köprülü Kanyon, Türkiye’de yer alan kanyon vadilerin en nadide örneği olarak öne çıkmaktadır. Antalya’nın Manavgat ilçesinde yer alan ve bugün bir milli park olarak hizmet veren Köprülü Kanyon, Köprüçay Nehri’nin oluşturmuş olduğu kanyon vadidir.
Akdeniz Bölgesi dışında Kastamonu’da yer alan Valla ve Ersizlerdere Kanyonu, Artvin’de yer alan Cehennemdere Kanyonu, Muğla’daki Saklıkent Kanyonu, Mersin’deki Lamas ve Göksu Kanyonu ve Çorum’da yer alan İncesu Kanyonu Türkiye’de yer alan kanyon vadiler arasında yer almaktadır.
Kanyon vadilerin en bilinen ve en büyük örneği ise Amerika Birleşik Devletleri’nin Arizona eyaletinde yer almaktadır. Büyük Kanyon adı verilen bu kanyon vadi, 1500 metreyi aşan derinliği, 466 kilometre uzunluğu ile dünyanın en önemli turistik lokasyonlarından bir tanesi olarak da öne çıkmaktadır. Yaklaşık 5 milyon yıl önce Colorado Nehri’nin aşındırması ile oluşan Büyük Kanyon, günümüzde ulusal park olarak ziyaretçilerini ağırlamaktadır.
