İran'ı bekleyen 3 ağır yaptırım
İran'ın, Ukrayna uçağının insan hatası sonucu düşürüldüğünü açıklamasının ardından gözler, bu ülkeyi bekleyen ceza ve yaptırımlar ile havacılık sektörüne ilişkin sonuçlara çevrildi. Eski Sivil Havacılık Genel Müdür Yardımcısı Oktay Erdağı, HABERTÜRK'e yaptığı açıklamada, bu olayın İran açısından önemli sonuçları olacağını belirterek, "Birincisi gerek olayda yaşamını yitirenlerin aileleri, gerekse de Ukrayna hükümeti, İran'dan yüklü miktarda tazminat talep edecektir. İkincisi ilgili taraflar (aileler, Ukrayna ve ABD), olaydan sorumlu olan İranlı yetkililerin uluslar arası mahkemelerde yargılanmasını gündeme getirecektir. Üçüncüsü, İran'ın hava sahası bu olayla birlikte riskli hale geldi. Bu nedenle savaş riski sigortası kapsamına alınabilir. Sigorta şirketleri, bu bölgeye yönelik uçuşlarda uçaklara ya sigorta yapmayacaktır ya da sigorta primini önemli ölçüde yükseltecektir. Bu, İran'a yönelik uçuşların azalacağı ya da hiç uçuş yapılmayacağı anlamına da gelir" dedi.
İran Genelkurmay Başkanlığı, Ukrayna Havayolları’na ait yolcu uçağının “hassas askeri bir nokta”nın üzerinden geçerken “insani hata” sonucu hava savunma sistemi tarafından yanlışlıkla düşürüldüğünü açıkladı. İran Cumhurbaşkanı Ruhani de “Uçağın düşürülmesi büyük bir trajedi, affedilmez bir hata” dedi. Düşürülen uçakta İranlı, Kanadalı ve Ukraynalı yolcular ve mürettebat toplam 176 kişi bulunuyordu.
ŞİMDİ NE OLACAK?
HABERTÜRK, bu açıklamalar sonrasında “İran’ı ne bekliyor?” sorusunun yanıtının ardına düştü. Bu soruyu, sektörde uzun yıllar görev yapan, uluslar arası sivil havacılık mevzuatına hakim olan, benzer ya da yakın olaylarda işletilen süreçleri bilen bir uzmana, eski Sivil Havacılık Genel Müdür Yardımcısı Oktay Erdağı’ya yönelttik.
Erdağı, öncelikle bir kaza-kırım heyetinin oluşturulacağını belirterek, “Olay, İran’da meydana geldi. Heyette, İran sivil havacılık otoritesi yer alacak. Tescil ülkesi olarak Ukrayna ve işletmeci havayolu şirketi bulunacak. Boeing yetkilileri ve dolayısıyla ABD’li sivil havacılık otoriteleri bulunacak. Bir de ilgili sigorta şirketi ile yaşamını yitiren yolcuların bağlı bulunduğu ülkeler ‘gözlemci’ olarak kurulda yer alabilir” dedi.
FRANSA’YA GİDEBİLİR
Olayın aydınlatılmasında “kara kutu” olarak da bilinen FDR ve CVR’ın önemine işaret eden Erdağı, uçağın teknik tüm yönlerini ortaya koyacak FDR’ın Fransa’ya gönderilebileceğini ve burada gerekli çözümlemelerin yapılmasının beklendiğini söyledi. Erdağı, FDR üzerinde yapılacak çalışmanın olayın gerekçelerini ortaya koymak için önemli olduğunu söyledi.
Bu çerçevede kaza-kırım raporunun yazılacağını ve olayın tüm boyutlarıyla ortaya konulacağını kaydeden Erdağı, “Bu raporun ortaya çıkmasıyla birlikte İran’a ve sorumlulara yönelik hukuki düzlemde atılacak adımlar gündeme gelecektir” dedi.
Erdağı, raporun iki aşamalı olacağını, ilk raporun bir ay içinde yayımlanması gerektiğini söyledi.
Hangi adımlar? Erdağı, İran’ı üç konuda ciddi yaptırımların beklediğini kaydederek, bunları tek tek şöyle sıraladı:
- Gerek yaşamını yitirenlerin aileleri ve yakınları, gerekse de Ukrayna hükümeti, İran’dan yüklü miktarda tazminat talep edecektir. İran, milyonlarca dolarlık tazminat ödemek zorunda kalacak.
- İkincisi ilgili taraflar (aileler, Ukrayna, hatta ABD), olaydan sorumlu olan İranlı yetkililerin uluslar arası mahkemelerde yargılanmasını gündeme getirecektir. Uluslar arası mahkemelerde yargılanmaları ve ceza almaları söz konusu olabilecektir.
- Üçüncüsü, İran hava sahası bu olayla birlikte riskli hale geldi. Bu nedenle savaş riski sigortası kapsamına alınabilir. Sigorta şirketleri, bu bölgeye yönelik uçuşlarda uçaklara ya sigorta yapmayacaktır ya da sigorta primini önemli ölçüde yükseltecektir. Bu, İran’a yönelik uçuşların azalacağı ya da hiç uçuş yapılmayacağı anlamına gelir.
