HPV aşısında dünyada durum ne?
Dünya Sağlık Örgütü, HPV'den korunmak için tüm ülkelerde HPV aşılarını öneriyor. Türkiye'de de HPV aşısının ücretsiz olması uzun süredir gündemde, günümüz şartlarında aşının tek dozu bin lirayı buluyor. Dünyada da aşı için istenen ücret farklılık gösteriyor. Peki hangi ülkede aşıya erişim nasıl? Dünya aşılama oranı ne durumda? Habertürk'ten Merve Elmacı'nın haberi...
HPV'den korunmada en etkili yol aşı; Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), HPV'den korunmak için diğer koruyucu önlemlerle birlikte tüm ülkelerde rutin aşıların bir parçası olarak HPV aşılarını öneriyor.
Türkiye'de de HPV aşısının ulusal aşı takvimine eklenmesi, aşıya erişimin ücretsiz olması talebi uzun süredir gündemde. Son olarak Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da HPV aşısına ücretsiz bir şekilde erişilebilmesi için çalışmaların yürütüldüğünü söyledi.
Aşıların kişinin yaşına ve bağışıklık durumuna göre iki veya üç doz yapılması gerekiyor. 9 yaşından itibaren kız çocuklarına aşı yapılması önerilirken, nüfusun büyük bir bölümünün aşılanmasının aşılanmamış kişilere de fayda sağlayacağı belirtiliyor.
Peki dünyada HPV'ye karşı aşılanma nasıl? Hangi ülkelerde aşıya nasıl erişim sağlanıyor?
DSÖ verilerine göre, rahim ağzı kanseri dünya çapında kadınlar arasında en yaygın dördüncü kanser türü. 2020 yılında tespit edilen 604 bin yeni vakanın 342 bini ölümle sonuçlandı. Rahim ağzı kanserinin büyük çoğunluğu (yüzde 95'ten fazlası) HPV'ye bağlı. DSÖ neredeyse tüm rahim ağzı kanseri vakalarının HPV ile bağlantılı olduğunu açıklıyor. Rahim ağzı kanseriyle mücadelede HPV aşısı, en etkili yöntemlerden biri.
DSÖ verilerine göre, 2021 itibariyle dünyada kız çocuklarının yüzde 13'ü HPV aşısı yaptırmış durumda; kız çocuklarının yüzde 90’ının aşılanması öneriliyor. Pandemi sebebiyle, (2019-2021) yılları arasında ABD, düşük gelirli ve düşük orta gelirli ülkelerde aşılama programı önemli ölçüde etkilendi.
Yüksek gelirli ülkelerden toplanan verilere göre, HPV aşısı sayesinde, 15-19 yaş arası genç kadınlarda HPV enfeksiyonu oranı yüzde 83 azaldı, 20-24 yaş arası kadınlarda enfeksiyon oranı yüzde 66 düştü.
Nature'da yer alan makaleye göre, dünyada HPV oranın en yüksek olduğu bölge, yüzde 24 ile Sahra Altı Afrika. Doğu Avrupa, yüzde 21.4 ve Latin Amerika ise yüzde 16.1 oranıyla 3. sırada
Aşı, ilk olarak 2006’da ABD'de kullanıldı. 2017 itibariyle HPV aşısı 71 ülkede kız çocukları için ulusal aşı takvimine dahil edilmiş durumda.
AGAVI Alliance'ın desteğiyle, bazı Afrika ülkelerinde HPV aşısı uygulanmaya başlandı. 2013 yılında Gana, Kenya, Madagaskar, Malavi, Nijer, Sierra Leona ve Tanzanya’da aşının uygulanmasına başlandı.
Avusturya, HPV aşısını ulusal aşı takvimine ekleyen ilk ülke oldu, Avusturya’yı Avustralya takip etti.
Temmuz 2006'da, Kanada'da 9 ila 26 yaşındaki kadınlar için HPV aşısını onaylandı. Şubat 2010'da, aşının 9 ila 26 yaş arasındaki erkeklerde de kullanmasına izin verildi. Ülkede HPV aşısına ücretsiz bir şekilde erişim eyaletlere göre değişim gösteriyor.
Çin, HPV'ye karşı yaygın olarak kullanılan aşının yerine 2016 yılında kendi aşısını üretti. Çin'de onaylanan ilk HPV aşısı, 9 ila 45 yaş arasındaki kadınlara uygulanıyor.
ABD: 2007 sonlarında 13 ila 17 yaşları arasındaki kız çocukları arasında uygulanmaya başlandı. 2014 sonunda HPV aşısı yaptırmış kadınların oranı yüzde 38'e yükseldi. 2017'den beri dünyada yaygın şekilde kullanılan aşı, ülkede kullanılan tek HPV aşısı. Ancak ülkede HPV aşısının yaptırılması durumu eyaletten eyalete
farklılık gösteriyor; maliyeti özel sigorta ya da kamu tarafından sağlanıyor. Genel olarak aşının tek bir dozu 250 dolar civarında.
Almanya: 2007'de uygulamaya konuldu. Sağlık sigortası olan 9 ila 17 yaşları arasında kız ve erkek çocuklarının aşı ücreti sigorta tarafından ödeniyor. 17 yaşını geçmiş kişilerin 3 doz için verdikleri ücret 500 euroyu buluyor.
Avusturya: 2006'da uygulamaya geçti. 9 ila 11 yaşındaki erkek ve kız çocuklarını aşı ücreti hükümet tarafından ödeniyor. 11 yaşın üzerindeki bireyler için, tek doz ücreti 62.70 euro.
BAE: DSÖ verilerine göre, dünyada rahim ağzı kanserinin en sık görüldüğü ülkelerden biri olan BAE'de HPV aşısı 2007 yılında onaylandı. 2013 itibariyle 13 ila 26 yaşları arasındaki kız çocukları ve kadınlar aşıya ücretsiz olarak ulaşabiliyor.
Birleşik Krallık: 2008'de uygulamaya konuldu. Kadınlarda 25 yaşına kadar aşıya erişim ücretsiz. Aşının tek dozu 165 sterlin.
Belçika: 2008'de uygulamaya konuldu. Cinsiyet fark etmeksizin 18 yaşına kadar herkes için ücretsiz. Üç doz ücreti ise 420 euro.
Danimarka: 2009'da uygulamaya geçti. 18 yaşın altındaki ve risk grubundaki herkes için aşı ücretsiz.
Finlandiya: 2013'de kadınlar için, 2020'de erkekler için uygulamaya konuldu. 11-12 yaşlarındaki kız ve erkek çocuklarının aşı ücreti devlet tarafından ödeniyor.
Fransa: 2007'de uygulamaya konuldu. 14 ila 23 yaşları arasındaki kadınların aşı ücretinin yüzde 65'i hükümet tarafından ödeniyor.
İrlanda: 2009'da uygulamaya konuldu. 12 ila 13 yaşları arasındaki kız ve erkek çocuklarını aşı ücreti devlet tarafından ödeniyor. Aşının tek doz ücreti ise 230 euro.
Hollanda: 2009'da uygulamaya konuldu. 12 ila 13 yaşları arasındaki kız çocuklarının aşı ücreti devlet tarafından ödeniyor. Aşının tek dozu 185 euro civarında.
İsviçre: 2008'de uygulamaya konuldu. 11 ila 26 yaşları arasındaki kız çocukları ve kadınlar için aşı ücretsiz. Aşının tek doz ücreti 240 dolar.
İsrail: 2012'de uygulamaya konuldu. 13 ila 14 yaşları arasında çocukların aşıya erişimi ücretsiz.
Kanada: Kız çocukları ve kadınlar için 25 yaşına kadar aşı ücretsiz. Tek doz ücreti ise 215 dolar.
2013 yılında Japonya Sağlık Bakanlığı, HPV aşı karşısına yönelik aşı karşıtlığı sebebiyle aşıyı tavsiye etmeyi durdurdu. 2022 yılının başlarında ise bu kararın yanlış olduğu anlaşılarak tekrar aşıyı önermeye başladılar.
Ancak ülkede aşının önerilmesinin askıya alınmasının sonuçlarının ağır olduğu belirtiliyor. 2020'de The Lancet'in yaptığı bir araştırmaya göre, 2013 ila 2019 yılları arasında 25 bin önlenebilir rahim ağzı kanseri vakasının önüne geçilemedi, bu vakalarının 6 bine yakınının ölümle sonuçlandığı tahmin ediliyor.
HPV aşıları, İsviçre, Portekiz, Kanada, Avustralya, İrlanda, Güney Kore, Hong Kong, Birleşik Krallık, Yeni Zelanda ve Amerika Birleşik Devletleri dahil olmak üzere birçok ülke ve bölgede erkekler için de onaylanmış durumda.
*Haberin görseli iStock tarafından servis edilmiştir.
