Çentik vadi nedir, nasıl oluşur? Çentik vadi Türkiye'de nerelerde görülür?
Genellikle dağların orta bölümlerinde dik bir eğimden akan nehirlerin kayaları derinlemesine aşındırması sonucu oluşan vadiler, iki yüksek dağın arasında var olan çukur alanlar olarak da tarif edilebilir. Akarsuların hem fiziksel hem de kimyasal olarak üzerinde aktığı kayaları derine, yana ve geriye aşındırması ile oluşan vadiler, bu nedenler akarsuların tabanlarını oluştururlar. Akarsuların oluşturdukları bu vadiler de kendi içinde farklı türlere ayrılmaktadır. Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Aşınmaya karşı dirençli olan alanlarda gerçekleşen derine aşındırma neticesinde oluşan çentik vadiler, aşınma devam ettiği takdirde boğaz görünümünü de alabilmektedir. Eğiminin çok fazla olmasıyla dikkat çeken çentik vadi özellikleri nelerdir? Çentik vadi Türkiye’de nerelerde görülür? İşte, tüm detaylar…
Çentik Vadi Nedir?
Çentik vadi nedir sorusuna yanıt aramadan önce vadilerin oluşum süreci ve çentik vadi dışındaki diğer vadilerden kısaca bahsetmek yerinde olacaktır. Akarsuların kimi zaman kimyasal kimi zaman da fiziksel aşındırması sonucu oluşan vadiler, iki yüksek dağ arasındaki geçitlere benzerler. Akarsuların üzerinde aktığı ve kaynağında ağzına kadar sürekli bir eğimin hâkim olduğu alanlarda, akarsular üzerlerinde aktıkları kayaları zaman içinde aşındırırlar ve ortaya vadi adı verilen coğrafi oluşum çıkar.
Akarsu aşındırmalarının derine, geriye ve yana olmak üzere 3 farklı şekilde gerçekleşmesi de birbirinden farklı olan vadi türlerinin meydana gelmesine neden olmaktadır. Oluşumlarından hareketle akarsu vadileri olarak da adlandırılan bu vadilerin isimleri ise şu şekildedir:
Çentik Vadi Nasıl Oluşur?
Akarsu vadilerinden bir tanesi olan çentik vadiler; aşınmaya karşı direnci oldukça yüksek olan araziler üzerinde görülmektedir. İki yüksek dağ arasında ve bu tanıma uygun bir arazi üzerinde akan akarsu, zaman içinde, araziyi derine doğru aşındırır ve ortaya V şekline benzer bir vadi ortaya çıkar. Eğimin çok fazla olması sebebiyle akarsuların hızlarının da oldukça yüksek olduğu bu vadi tipinde aşındırmanın devam etmesi halinde ise boğaz vadi adı verilen vadi türü oluşabilmektedir. Yüksek dağlık alanlarda ve akarsuların kaynaklarına yakın bir konumda oluşan çentik vadiler dar olmaları ile de bilinmektedir.
Çentik Vadi Özellikleri
Çentik Vadi Türkiye’de Nerelerde Görülür?
V şekline benzer, dar ve derin akarsu yatakları olan çentik vadiler, Türkiye’de daha çok Karadeniz Bölgesi’nde görülmektedir. Karadeniz bölgesinde yer alan akarsuların hem boylarının kısa olması hem de oldukça hızlı bir akışa sahip olmaları, bu bölgede çentik vadilerin oluşumuna imkân tanımıştır. Karadeniz Bölgesi’nin yanı sıra Doğu Anadolu Bölgesi’nde de görülen çentik vadilerin bir başka oluşum sebebi ise Türkiye’nin genç oluşumlu bir coğrafya üzerinde yer alıyor oluşudur.
Türkiye’nin önemli nehirler arasında yer alan Kızılırmak, Yeşilırmak, Seyhan, Ceyhan, Fırat ve Dicle’nin aktığı arazilerin belirli bölgelerinde bu tip çentik vadileri oluşturdukları da bilinmektedir. Günümüzde özellikle Karadeniz Bölgesi’nde çentik vadilerin geçit olarak kullanıldığı da bilinmektedir. Özellikle bu bölgede kıyı kesimler ile iç kesimleri birbirine bağlayan birçok bu tür vadi bulunmaktadır.
