Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde en çok ödülü onlar kazandı

Dönemin Antalya Belediye Başkanı ressam Ömer Eken, 1960'ta Antalya Festivali'nin organize edilmesi için şair ve yönetmen Behlül Dal'ı görevlendirdi. 27 Mayıs 1960'ta başlayacak olan festival, aynı gün gerçekleştirilen 27 Mayıs Darbesi nedeniyle yapılamadı.

Ertesi yıl yine 27 Mayıs'ta başlayan Antalya Festivali, çeşitli etkinliklerle gerçekleştirildi.

1962'de fuarlaştırılan Antalya Festivali, 12 Ekim - 21 Ekim arasında futbol maçlarının da olduğu etkinlikle gerçekleştirildi. O yılki festivalde ayrıca Türk - Alman Dostluk Derneği ve ABD Haberler Servisi'nin hazırladığı ülkelerinin tanıtım filmleri de gösterildi.

1963'teki Antalya Festivali'nde ise özel bir akaryakıt şirketi tarafından hazırlanan film gösterimleri yer aldı.

'Pamuk Prenses ve 7 Cüceler'in oyuncuları kortejde halkı selamlıyor (1971)

1963'te belediye başkanı seçilen Dr. Avni Tolunay, ortaya sayıları günbegün artan Türk filmlerinin Antalya Festivali'nde gösterilmesine yönelik bir fikir attı. Bu fikir doğrultusunda Türk filmlerinin ayrı bir festival kapsamında yer almasına ve festivalin içinde yarışma olmasına karar verildi.

Antalya'nın simgeleri olan portakal, deniz ve Venüs heykeliyle bütünleştirilerek 'Altın Portakal Ödülü'nün heykelciği dizayn edildi.

O güne kadar bir festivali olmayan Türk sineması elbette sektörü geliştirecek bir girişim olduğunu düşündükleri Antalya Altın Portakal Film Festivali'ni bağrına bastı.

İLK FESTİVALE KATILAN FİLMLER

* Acı Hayat... Metin Erksan

* Ağaçlar Ayakta Ölür... Memduh Ün

* Ayrılan Yollar... Ertem Göreç

* Gurbet Kuşları... Halit Refiğ

* Kızgın Delikanlı... Ertem Göreç

* Yarın Bizimdir... Atıf Yılmaz

Acı Hayat

Antalya Altın Portakal Film Festivali'nin sinema sektörüne verdiği şevk aynı yıl film sayılarına yansıdı.

İlk festivalin ertesi yılı 51 yıllık Türk sinemasının film rekoru kırıldı.

Festivalden önceki 5 yılla festivalden sonraki 5 yılı karşılaştırdığımız zaman Altın Portakal Film Festivali'nin Türk sinemasına olan katkısı gözler önüne seriliyor.

İLK ÖDÜLLERİ KAZANANLAR

* En İyi Film... Gurbet Kuşları

* En İyi Yönetmen... Halit Refiğ (Gurbet Kuşları)

* En İyi Kadın Oyuncu... Türkan Şoray (Acı Hayat)

* En İyi Erkek Oyuncu... İzzet Günay (Ağaçlar Ayakta Ölür)

* En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu... Yıldız Kenter (Ağaçlar Ayakta Ölür)

* En İyi Erkek Oyuncu... Ulvi Uraz (Yarın Bizimdir)

* En İyi Görüntü Yönetmeni... Ali Uğur (Acı Hayat)

Gurbet Kuşları

1995'te Antalya Büyükşehir Belediyesi önderliğinde kurulan Altın Portakal Kültür ve Sanat Vakfı ile kurumsal bir yapıya sahip olan Antalya Altın Portakal Film Festivali, aynı yıl yabancı filmlerin de katılımıyla uluslararası bir kimliğe sahip oldu.

EN ÇOK ÖDÜL KAZANAN YÖNETMEN

Atıf Yılmaz... 6 kez

* Keşanlı Ali Destanı (1965)

* Zulüm (1972)

* Deli Yusuf (1976)

* Selvi Boylum Al Yazmalım (1978)

* Bir Yudum Sevgi (1984)

* Aaahh Belinda (1986)

Atıf Yılmaz (1925 - 2006)

EN ÇOK ÖDÜL KAZANAN DİĞER YÖNETMENLER

* Ömer Kavur... 4

* Halit Refiğ... 3

* Yavuz Özkan... 3

* Zeki Ökten... 3

* Nuri Bilge Ceylan... 3

Ömer Kavur'un 'Altın Portakal' kazandığı filmlerden biri olan 'Anayurt Oteli'nde başrolleri Macit Koper ile Şahika Tekand paylaştı.

Uluslararası bir kimliğe sahip olması, bunun sonucu sinema adına başarılar elde etmiş, oyuncuların, yönetmenlerin, senaristlerin ve görüntü yönetmenlerinin katılımıyla içeriği zenginleşti zenginleşmesine ama bu durum, adım adım ulusal sinemanın ikinci rolde kalmasına neden oldu. Tarihi boyunca ayrı bir ilgi gösterdiği, ülkemizin en güzide festivali haline gelmesinde başrolü oynadığı sinema sektörü ulusal sinemadan uzaklaşması üzerine Antalya Altın Portakal Film Festivali'ne tepki gösterdi.

Kevin Spacey, 2008'deki festivalde Antalyalıları böyle selamladı.

Antalya Altın Portakal Film Festivali'ne katılan dünyaca ünlü sinemacılar;

* Abbas Kiarostami

* Adrien Brody

* Andie MacDowell

* Asghar Farhadi

* Audrey Tautou

* Bahman Ghobadi

* Bo Derek

* Bob Rafelson

* Catherine Deneuve

* Danny Glover

* Emir Kusturica

* Faye Dunaway,

* Francis Ford Coppola

* Helen Mirren

* Harvey Keitel

* István Szabó

* Jacklyn Bisset

* Jean Claude Van Damme

* John Savage

* Kevin Spacey

* Krzysztof Zanussi

* Mickey Rourke

* Paul Verhoeven

* Theresa Russell

* Udo Kier

Catherine Deneuve, 'Yaşam Boyu Onur Ödülü'nü 2015'te Türkan Şoray'ın elinden aldı.

Antalya Altın Portakal Film Festivali, 2015'te tamamen uluslararası kimliğe bürünürken adındaki 'Altın Portakal' ibaresi çıkarıldı. Yeni adı Uluslararası Antalya Film Festivali olan festivalin ulusal sinemadan uzaklaşmasının ilk örneği 2017 ve 2018'deki organizasyonlarda görüldü.

2017 ve 2018'de festivalin tarihinde ilk kez 'Ulusal Uzun Metrajlı Film Yarışması' düzenlenmedi.

EN ÇOK ÖDÜL KAZANAN KADIN OYUNCU

Hülya Koçyiğit... 5 kez

* Cemile (1969)

* Tanrı Misafiri (1973)

* Diyet (1975)

* Derman (1984)

* Karılar Koğuşu (1990)

Hülya Koçyiğit - Karılar Koğuşu

EN ÇOK ÖDÜL KAZANAN DİĞER KADIN OYUNCULAR

* Türkan Şoray... 4

* Fatma Girik... 2

* Hale Soygazi... 2

* Nur Sürer... 2

* Müjde Ar... 2

Türkan Şoray'ın 'Altın Portakal' kazandığı filmlerden biri olan 'Vesikalı Yarim'i Lütfi Ömer Akad yönetti. 'Sabiha' rolündeki Şoray'a İzzet Günay eşlik etti.

Ne var ki Antalya Altın Portakal Film Festivali'nin tamamen uluslararası olması 'Dimyata pirince giderken evdeki bulgurdan olmak' atasözündeki durumu ortaya çıkardı.

Festival, uluslararasında arzulanan seviyeye ulaşmadığı gibi ulusal sinemadan da uzaklaştı.

Bunun üzerine festivalin 55'inci yılı olan 2019'da 'Öze Dönüş' parolasıyla 'Ulusal Uzun Metrajlı Film Yarışması'nın tekrar yapılmasına karar verildi. Adı tekrar 'Antalya Altın Portakal Film Festivali olarak değiştirilen festivalin 'Öze Dönüş' yılının afişleri ise kadın oyuncular arasında ilk ödülü kazanan Türkan Şoray'ın fotoğrafıyla dizayn edildi.

EN ÇOK ÖDÜL KAZANAN ERKEK OYUNCU

Tarık Akan... 7 kez

* Suçlu (1973)

* Maden (1978)

* Adak ve Sürü (1980)

* Pehlivan (1984)

* Üçüncü Göz (1989)

* Karartma Geceleri (1990)

* Gülüm (2003)

Tarık Akan - Karartma Geceleri

EN ÇOK ÖDÜL KAZANAN DİĞER ERKEK OYUNCULAR

* Fikret Hakan... 4

* Mehmet Aslantuğ... 3

Fikret Hakan'ın 'Altın Portakal'a layık görüldüğü filmlerden biri de 'Demiryol'... Yavuz Özkan'ın yönettiği filmde Hakan'ın rol arkadaşı Tarık Akan'dı.

Antalya Altın Portakal Film Festivali'nin yaşadığı tek sorun formatının değiştirilmesiyle ulusal sinemadan uzaklaşması olmadı.

Festivalin bir diğer önemli sorunu da Türk sinemasının 2001'den itibaren komedi filmleri ağırlıklı olarak yeni bir yapılanmaya girmesiyle meydana geldi. Son 20 yıldır komedi filmlerinin gördüğü büyük ilgi 'Yıldız Oyuncu' tanımını değiştirdi.

Geniş kitlelerce izlenmelerinden dolayı komedi filmlerinin oyuncuları 'Yıldız Oyuncu' olarak benimsendi. Az sayıda kişi tarafından izlendiği için 'Sanat' filmlerinin oyuncuları, istisnalar hariç geniş kitlelerce 'Yıldız Oyuncu' mertebesine yükseltilmedi. Komedi filmlerinin oyuncularının yine istisnalar hariç 'Sanat' filmlerinde rol almaması 'Yıldız Oyuncu' kavramını komedi filmi oyuncularıyla özdeşleştirdi.

'En İyi Kadın Oyuncu' ödülünü kazanan Hülya Koçyiğit ve en çok 'En İyi Erkek Oyuncu' ödülünü kazanan Tarık Akan, bu konuda iyi birer örnek teşkil ediyorlar. Koçyiğit ile Akan, ödüllerini 'Sanat' ağırlıklı filmleriyle almış olsalar da kariyerlerinin her döneminde geniş kitlelerce yıldız oyuncu olarak benimsendiler.

Antalya Altın Portakal Film Festivali, başladığı tarihten bu yana 'Sanat' filmlerini desteklemeyi amaçlasa da tarihinde gişe ve komedi filmlerini ve o filmleri üretenleri göz ardı etmese de son yıllarda 'Sanat Filmi - Gişe Filmi' ayrımı kesin bir hal aldı. Bunun sonucunda Antalya Altın Portakal Film Festivali'nin heyecanı günbegün azaldı.

EN ÇOK ÖDÜL KAZANAN SENARİST

Yavuz Turgul... 4 kez

* Çiçek Abbas (1982)

* Züğürt Ağa (1986)

* Muhsin Bey (1987)

* Gölge Oyunu (1993)

Yavuz Turgul

EN ÇOK ÖDÜL KAZANAN DİĞER SENARİST

* Sadık Şendil... 3

Sadık Şendil'in 'Altın Portakal' kazandığı filmlerden biri olan 'Sev Kardeşim'i Ertem Eğilmez yönetirken filmde başrolleri Hülya Koçyiğit ile Tarık Akan paylaştı.

Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde günümüze kadar 5 çocuk oyuncuya 'En İyi Çocuk Oyuncu' ödülü verildi.

Zafer Karakaş... Cemile (1969)

İlker İnanoğlu... Yumurcak (1970)

Menderes Utku... Afacan (1971) ve Afacan Harika Çocuk (1973)

Cem Davran... Yusuf ile Kenan (1979)

Ülkü Erakalın'ın yönettiği 'Afacan Harika Çocuk'ta Sadri Alışık ve Güzin Özipek de rol aldı.

2012'de 13 yaşındaki Abdülkadir Tuncer, "Güzelliğin On Par' Etmez" ile 'En İyi Erkek Oyuncu' ödülü kazandı. Tuncer'e ödülü jüri başkanı Hülya Avşar verdi.

15 kez katılmış biri olarak Antalya Altın Portakal Film Festivali'nin kortejlerinde heyecanın her geçen yıl biraz daha azaldığını şu şekilde net olarak söyleyebilirim; kortejleri kurtaranlar daima Yeşilçam yıldızları oldu. 20 yaşındakiler de 60 yaşındakiler de kortejlerdeki Yeşilçam yıldızlarını görmekten heyecanlandı, onlardan imza alabilmek, birlikte fotoğraf çektirmek için yarıştı.

Hayranları, kortejde Fikret Akan ve Cüneyt Arkın ile tokalaşma yarışında...

SON 10 YILIN 'EN İYİ FİLMLERİ'NİN GİŞE RAKAMLARI

2011

Güzel Günler Göreceğiz... 36.009

2012

Güzelliğin On Par'etmez... 6.182

2013

Cennetten Kovulmak... 7.244

Kusursuzlar... 8.439

2014

Kuzu... 11.838

2015

Sarmaşık... 26.381

2016

Mavi Bisiklet... 10.503

2017

Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması düzenlenmedi.

2018

Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması düzenlenmedi.

2019

Bozkır... 1.639

2020

Hayaletler... (Pandemi nedeniyle gösterime girmedi)

Hayaletler

Film festivallerinin var olma amacının "Gişe filmleri nasıl olsa bolca para kazanıyor, biz sinemanın diğer hizmetkârı olan 'Sanat' filmlerine destek verelim, sanatı ön planda tutalım" düşüncesi olduğunu göz ardı edemeyiz.

Kimine göre doğru olan bu.

Kimine göre de sinema zaten başlı başına bir sanat olduğu için bünyesindeki tüm içerikler doğal olarak zaten sanat eseridir.

Bu durum, ülkemizde de dünyada da uzun yıllardır var olan bir tartışma konusu.

Ne var ki yıldız oyuncu profilinin değişmesi ülkemizdeki diğer tüm film festivallerine olduğu gibi Antalya Altın Portakal Film Festivali'ne geniş kitlelerce duyulan heyecanı azalttığı da bir gerçek.

Bu yıl, Emin Alper, Ahmet Sesigürgil, Ayfer Tunç, Gaye Su Akyol, Hazal Kaya, Muhammet Uzuner ve Senem Tüzen'den oluşan jüri üyeleri 'Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması'nda şu filmleri değerlendirecek.

Anadolu Leoparı

Yönetmen: Emre Kayiş

Oyuncular: Uğur Polat, İpek Türktan Kaynak, Tansu Biçer, Ege Aydan, Seyithan Özdemir, Osman Alkaş, Nuri Gökaşan

Bağlılık Hasan

Yönetmen: Semih Kaplanoğlu

Oyuncular: Umut Karadağ, Filiz Bozok, Ayşe Günyüz Demirci, Gökhan Azlağ, Mahir Günşiray

Bembeyaz

Yönetmen: Necip Çağhan Özdemir

Oyuncular: Mert Fırat, Ece Çeşmioğlu, İnanç Konukçu, Rıza Akın, Kubilay Tunçer, Esra Ergün, Sarp Tanış

Birlikte Öleceğiz

Yönetmen: Hakkı Kurtuluş - Melik Saraçoğlu

Oyuncular: Su Kutlu, Özgür Emre Yıldırım, Nazlı Bulum, Tülay Günal, Süleyman Turan, Vedat Erincin, Deniz Gürzumar, Aytaç Uşun, Pınar Gök, Baran Şükrü Babacan, Ayşenil Şamlıoğlu, Cengiz Bozkurt, Aras Cem Güler

Diyalog

Yönetmen: Ali Tansu Turhan

Oyuncular: Hare Sürel, Ushan Çakır, Funda Eryiğit

İki Şafak Arasında

Yönetmen: Selman Nacar

Oyuncular: Mücahit Koçak, Nezaket Erden, Burcu Gölgedar, Bedir Bedir, Ünal Silver, Erdem Şenocak

Kafes

Yönetmen: Cemil Ağacıkoğlu

Oyuncular: Tarhan Karagöz, Murat Kılıç, Özay Fecht, Görkem Yeltan, Mehmet Esen

Kerr

Yönetmen: Tayfun Pirselimoğlu

Oyuncular: Erdem Şenocak, Jale Arıkan, Rıza Akın, Gafur Uzuner, Ali Seçkiner, Melih Düzenli, Sinan Bengier

Okul Tıraşı

Yönetmen: Ferit Karahan

Oyuncular: Ekin Koç, Samet Yıldız, Melih Selçuk, Cansu Fırıncı, Mahir İpek, Nurullah Alaca

Zuhal

Yönetmen: Nazlı Elif Durlu

Oyuncular: Nihal Yalçın, Sadi Celil Cengiz

#Antalya Altın Portakal Film Festivali

#Altın Portakal

#haftanın portresi

#Hülya Koçyiğit